قرص سیتالوپرام چیست؟ + نحوه کارکرد و عوارض این دارو_مستطیل زرد

سیتالوپرام از جمله پرمصرف‌ترین داروهای گروه مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRI) است. این دارو، نه‌تنها یک همراه یقین برای مقابله با افسردگی و اضطراب است، بلکه با تنظیم سطح سروتونین در مغز، به بهبود خلق‌وخو، افت استرس و کنترل وسواس هم پشتیبانی می‌کند. بعضی اوقات، سیتالوپرام حتی برای درمان زودانزالی هم به کار می‌رود. 

با وجود اثربخشی قابل دقت، مصرف این دارو خالی از عارضه نیست و می‌تواند با مشکلاتی نظیر تهوع، خشکی دهان، گیجی و حتی مشکلات قلبی همراه باشد. در این نوشته از مجله پزشکی دکتردکتر، به کاوش عمیق‌تری در دنیای قرص سیتالوپرام پرداخته‌ایم؛ از کاربردهای گسترده و نحوه صحیح مصرف تا عوارض جانبی احتمالی و نکات کلیدی که برای مصرف این دارو باید بدانید. 

در انتها اگر سوالی دارید، در تکه نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به سوالات شما جواب خواهد داد.

قرص سیتالوپرام چیست و چه کاربردی دارد؟

سیتالوپرام که با نام‌های تجاری مختلفی همچون سلکسا (Celexa)، سیپرامیل (Cipramil) و سیتاکسا (Citaxa) شناخته می‌بشود، یک از انواع منختلف قرص های آرامبخش است که به گروه مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRI) تعلق دارد. این دارو با نگه داری کارکدر، به‌ظور همزمان عمدتا برای درمان افسردگی و در برخی موارد برای کنترل حملات پانیک تجویز می‌بشود و از جمله قرص های ضد استرس است. 

کارکرد مهم قرص سیتالوپرام به افزایش سطح سروتونین در مغز برمی‌گردد. سروتونین یک انتقال‌دهنده عصبی مهم است که نقش مهمی در تنظیم خلق و خو، خواب، اشتها و دیگر عملکردهای روانی ایفا می‌کند. این قرص با مهار بازجذب سروتونین، به این ماده شیمیایی اجازه می‌دهد تا برای زمان زمان طویل‌تری در دسترس سلول‌های عصبی قرار بگیرد و به بهبود علائم افسردگی و اضطراب پشتیبانی کند.

سیتالوپرام برای چه بیماری‌هایی تجویز می‌بشود؟

در ادامه به معارفه بیماری‌هایی که این قرص در مدیریت و درمان آن‌ها نقش دارد، پرداخته‌ایم:

قرص سیتالو پانیک برای افسردگی (MDD)

یکی از کاربردهای مهم و تایید شده این قرص، درمان اختلال افسردگی اساسی یا اختلال افسردگی ماژور (MDD) است. MDD یک اختلال خلقی پیچیده است که با علائمی همچون از دست دادن علاقه یا لذت، تحول در اشتها یا خواب، خستگی، حس بی‌ارزشی یا گناه، افت تمرکز و در موارد شدید، افکار خودکشی یا خودآزاری اشکار می‌بشود. این دارو با تنظیم اعتدال شیمیایی سروتونین در سیستم عصبی مرکزی به افت این علائم و بهبود حالت روانی بیمار پشتیبانی می‌کند.

قرص سیتالو پانیک برای اضطراب

این قرص ضدافسردگی، به گفتن یک قرص ضد استرس و اضطراب هم شناخته شده و در کنترل و افت علائم انواع اختلالات اضطرابی، همچون موارد زیر موثر است:

• اختلال اضطراب فراگیر (GAD): این اختلال به نگرانی مزمن و بیشتر از حد که زیاد تر غیرقابل کنترل است، حرف های می‌بشود.
• اختلال پانیک (Panic Disorder): اختلال پانیک با حملات ناگهانی و شدید هراس که با علائم جسمی (تپش قلب، تنگی نفس، تعریق) و روانی (حس از دست دادن کنترل یا مرگ قریب‌الوقوع) بسیاری همراه است، شناخته می‌بشود.
• اختلال اضطراب اجتماعی (SAD): این اختلال نوعی هراس شدید از موقعیت‌های اجتماعی است که تبدیل اجتناب از جمع و ناراحتی فکری مداوم می‌بشود.

ملزوم به ذکر است که برخلاف قرص های آرامبخش که اثرات آرام‌قسمت سریع دارند، اثرات درمانی سیتالوپرام برای اضطراب تدریجی بوده و طبق معمول بعد از چند هفته مصرف مداوم نمایان می‌بشود.

وسواس (OCD)

اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) یکی دیگر از موارد مهم تجویز این قرص است. این اختلال با وجود وسواس‌ها (افکار، تصاویر یا تمایلات مزاحم و تکرارشونده) و اجبارها (رفتارهای تکراری یا اعمال ذهنی که فرد برای افت اضطراب ناشی از وسواس‌ها انجام می‌دهد) تعریف می‌بشود. این قرص با تاثییر بر مسیرهای سروتونرژیک مغز، به افت این اختلال روانی پشتیبانی کرده و به بیماران این امکان را می‌دهد تا کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشند.

قرص سیتالوپرام برای سریع انزالی

برخی مطالعات بالینی نشان داده‌اند که این قرص می‌تواند زمان تاخیر انزال (IELT) را افزایش دهد. هرچند این کاربرد تا این مدت تاییدیه کامل از همه سازمان‌های دارویی معتبر را ندارد، اما در برخی موارد به‌‌گفتن گزینه درمانی مورد دقت قرار می‌گیرد. این تاثییر به گمان زیاد به علت تاثییر این دارو بر سروتونین است که در تنظیم رفلکس انزال (مجموعه‌ای از عکس العمل‌های عصبی و عضلانی که تبدیل انزال در مردان می‌بشود) نقش دارد.

درمان کمکی برای فوبیا یا اختلال خواب

بعضی اوقات، این قرص به‌گفتن درمان کمکی فوبیاها همچون آگورافوبیا یا فوبیای اجتماعی مورد منفعت گیری قرار می‌گیرد، به خصوص وقتی که اضطراب ناشی از فوبیا شدید و ناتوان‌کننده باشد. این چنین، سیتالوپرام برای خواب هم می‌تواند سودمند باشد؛ در برخی مواردی که اختلالات خواب ریشه در اضطراب یا افسردگی دارند، این دارو همچون قرص پوکساید با بهبود حالت روانی، به طور غیرمستقیم به بهبود کیفیت خواب پشتیبانی می‌کند.

آیا قرص سیتالوپرام نشاط‌آور است؟

خیر، این دارو نشاط‌آور نیست اما به بهبود خلق و خو، پشتیبانی می‌کند. مکانیسم مهم تاثییر قرص سلکسا، افزایش سطح سروتونین در فضای سیناپسی مغز است. سروتونین یک انتقال‌دهنده عصبی مهم است که نقش مهمی در تنظیم خلق و خو، خواب، اشتها و ادراک ایفا می‌کند. در افراد مبتلا به افسردگی و برخی دیگر از اختلالات اضطرابی، غالبا افتیا اختلال در کارکرد سروتونین مشاهده می‌بشود. این قرص با مهار بازجذب سروتونین توسط نورون‌های پیش‌سیناپسی، علتمی‌بشود که سروتونین برای زمان زمان بیشتری در فضای سیناپسی باقی بماند و زمان بیشتری برای اتصال به گیرنده‌های پسا‌سیناپسی داشته باشد. 

این کار کم کم تبدیل بهبود سیگنال‌دهی عصبی مرتبط با سروتونین شده و به بهبود خلق و خو و افت علائم افسردگی و اضطراب پشتیبانی می‌کند. به این علت، برخلاف فکر عمومی، مقصد مهم داروهای ضدافسردگی، نشاط‌آوری نیست؛ بلکه تنظیم و برگشت دادن اعتدال شیمیایی مغز است.

دوز مناسب قرص سیتالوپرام برای بزرگسالان چه مقدار است؟

این دارو به طور قرص سیتالوپرام ۱۰ میلی‌گرم، ۲۰ میلی‌گرم و ۴۰ میلی‌گرم در دسترس است. دوز رایج و پیشنهاد شده این دارو برای اغاز درمان در بزرگسالان، به طور معمول ۲۰ میلی‌گرم در روز است. با این حال، بسته به عواملی همچون شرایط بالینی و سن بیمار، متخصص روانپزشکی امکان پذیر درمان را با دوزهای پایین‌تر اغاز کرده و سپس کم کم، حداکثر هفته‌ای یک‌بار دوز را افزایش دهد. 

حداکثر دوز پیشنهاد شده این قرص برای بزرگسالان ۴۰ میلی‌گرم در روز است. یقیناً برای افراد مسن (بالای ۶۵ سال) یا بیماران دارای نارسایی کبدی، حداکثر دوز پیشنهاد‌ شده طبق معمول به ۲۰ میلی‌گرم در روز محدود می‌بشود.

قرص سیتالوپرام چطور و چه وقتی مصرف می‌بشود؟

این قرص طبق معمول باید یک بار در روز مصرف بشود و زمان مصرف آن می‌تواند صبح یا شب باشد. افرادی که با مشکلات خواب روبه رو می باشند، بهتر است سیتالوپرام را در صبح مصرف کنند تا از تشدید بی‌خوابی جلوگیری بشود. یکی از اصول بنیادین در درمان با سیتالوپرام، ارامش در زمان مصرف روزانه (به گفتن مثال، همیشه صبح یا همیشه شب) است. 

نگه داری یک برنامه وقتی اشکار برای نگه داری سطح غلظت دارو در بدن و اثربخشی بهتر آن الزامی است. تحول مداوم زمان مصرف تبدیل نوسان غلظت دارو در بدن شده و اثربخشی آن را افت می‌دهد. این دارو را می‌توان با غذا یا بدون غذا مصرف کرد، اما برای مطمعن از جذب یکنواخت، پیشنهاد می‌بشود که آن را به یک شکل ثابت (همیشه با غذا یا همیشه بدون غذا) مصرف کنید.

اگر از شربت سیتالوپرام منفعت گیری می‌کنید، حتما دوز دقیق دارو را با ابزار اندازه‌گیری مخصوص که همراه دارو اراعه شده است، اندازه‌گیری کنید و از قاشق‌های معمولی خانگی منفعت گیری نکنید؛ چون دقت کافی برای اندازه‌گیری صحیح دوز را ندارند. این چنین، قبل از هر بار مصرف، بطری حاوی شربت را به خوبی تکان دهید.

سپس از چند روز تاثییر سیتالوپرام اغاز می‌بشود؟

اثرات اولیه و خفیف این داروی ضدافسردگی طبق معمول ۱ تا ۲ هفته بعد از اغاز درمان قابل مشاهده می باشند. این تغییرات اولیه زیاد تر شامل بهبودهای جزئی در خلق و خو همچون افت حس غم و ناامیدی و افت نسبی سطح اضطراب است. با این حال، برای دستیابی به اثرات کامل درمانی این قرص، طبق معمول به ۴ تا ۶ هفته زمان نیاز است.

عوارض قرص سیتالوپرام چیست؟

همانند دیگر داروها، این دارو هم می‌تواند علاوه بر اثرات درمانی، عوارض جانبی بسیاری تشکیل کند. ملزوم به ذکر است که شدت و نوع عوارض در افراد گوناگون متفاوت بوده و تعداد بسیاری از بیماران هیچ عارضه جانبی قابل توجهی را توانایی نمی‌کنند. در برخی موارد هم عوارض جانبی اولیه بعد از تطابق بدن با دارو کم کم افت اشکار می‌کنند. در جدول زیر، عوارض جانبی شایع و این چنین عوارض جدی این قرص را گفتن می کنیم:

بر پایه اظهار سیستم بهداشت و درمان انگلستان (NHS)،

مصرف سیتالوپرام در نوجوانان می‌تواند با افزایش خطر افکار خودکشی، بی‌قراری و بی‌خوابی همراه باشد.

به این علت، این فکر که این دارو همیشه در درمان افسردگی و افت افکار مزاحم ناشی از آن موثر است، صحیح نیست. در واقع، در برخی موارد، مصرف این قرص نه تنها کمکی به بهبود نمی‌کند، بلکه می‌تواند تاثییر معکوس داشته باشد و حالت را وخیم‌تر کند. خوددرمانی یا قطع ناگهانی دارو بدون مشورت با پزشک، عواقب جدی به جستوجو خواهد داشت.

قرص ضد افسردگی سیتالوپرام بر نوار قلب تاثییر می‌گذارد؟

یکی از تاثیرات شناخته‌شده این قرص، طویل شدن فاصله QT در الکتروکاردیوگرام (نوار قلب) است. فاصله QT نشان‌دهنده زمان زمان ملزوم برای شارژ و دشارژ الکتریکی بطن‌های قلب است. به گفتن ساده‌تر، این فاصله، زمان مورد نیاز برای انقباض و استراحت ماهیچه قلب را مشخص می کند. طویل شدن فاصله QT به این معنی است که این فرآیند طویل‌تر از حد طبیعی می‌بشود. اگرچه طویل شدن QT در همه تحت درمان با این دارو رخ نمی‌دهد و طبق معمول جزئی است، اما در برخی موارد خطرناک بوده و گمان ابراز آریتمی‌های جدی قلبی را افزایش می‌دهد.

قطع ناگهانی سیتالوپرام چه خطراتی دارد؟

قطع ناگهانی مصرف این قرص تبدیل ابراز سندرم ترک دارو می‌بشود. علائم بالینی این سندرم شامل طیف وسیعی از نشانه‌های جسمی و روانی است که از جمله شایع‌ترین آن‌ها می‌توان به تحریک‌پذیری، تهوع، سرگیجه، استفراغ، کابوس‌های شبانه، سردرد و پارستزی (حس گزگز، مورمور شدن یا سوزن‌سوزن شدن پوست) اشاره کرد. با دقت به خطرات سندرم ترک دارو، طبق معمول پزشکان پیشنهاد به افت تدریجی دوز دارو می‌کنند.

ایمن‌ترین روش برای قطع مصرف این قرص ضدافسردگی، به خصوص بعد از مصرف طویل‌زمان، شامل افت دوز دارو به مقدار تقریبی ۲۵ درصد هر ۴ تا ۶ هفته است. مقصد از افت تدریجی دوز، فراهم کردن زمان کافی برای تطبیق سیستم عصبی مرکزی با سطوح پایین‌تر دارو و جلوگیری از ابراز یا به حداقل رساندن شدت علائم ترک است.

تداخلات دارویی سیتالوپرام با دیگر داروها

مصرف همزمان این دارو با برخی داروها، تداخلات جدی تشکیل کرده و به ابراز عوارض ناخواسته منجر می‌بشود. به همین علت، زیاد مهم است که پیش از اغاز مصرف این قرص، پزشک خود را در رابطه همه داروهایی که مصرف می‌کنید، اعم از داروهای نسخه‌ای، بدون نسخه، مکمل‌ها و حتی داروهای گیاهی مطلع کنید. در ادامه به برخی از با اهمیت ترین گروه‌های دارویی که مصرف همزمان آن‌ها با این قرص ممنوع است، اشاره می‌کنیم:

• داروهای ضد میگرن همچون سوماتریپتان
• MAOIها (مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز) همچون فنلزین و سلژیلین
• خواب‌آورها همچون دیازپام و کلردیازپوکساید
• مکمل‌های سروتونینی نظیر ۵-HTP
• داروهای ضدانعقاد خون همچون آسپرین و وارفارین

علاوه‌بر این داروها، مصرف همزمان این قرص با مکمل گیاهی راعی هم ممنوع است. چون، ترکیب این دو می‌تواند به طور قابل توجهی خطر ابراز عوارض جانبی را افزایش دهد.

مصرف سیتالوپرام در دوران بارداری و شیردهی

مصرف هر دارویی همچون این قرص در دوران بارداری و شیردهی نیازمند بازدید دقیق مزایا در برابر خطرات احتمالی است. در ادامه، به بازدید اثرات احتمالی مصرف این دارو در این دو دوره حساس پرداخته‌ایم.

سیتالوپرام در دوران بارداری

مطالعات بسیاری به بازدید ربط بین مصرف این دارو در دوران بارداری و ابراز ناهنجاری‌های مادرزادی قلبی در جنین پرداخته‌اند. اکثر داده‌های حاضر نشان خواهند داد که اگر این چنین خطری هم وجود داشته باشد، زیاد جزئی است و درصد بالایی از نوزادانی که از مادران مصرف‌کننده این قرص متولد خواهد شد، دارای قلب کاملا طبیعی می باشند.

یکی دیگر از نگرانی‌های مرتبط با مصرف این قرص ضدافسردگی و اضطراب، به‌ خصوص در هفته‌های پایانی بارداری، ابراز سندرم محرومیت نوزادی است. این سندروم می‌تواند با علائمی نظیر تحریک‌پذیری، لرزش، مشکلات تغذیه‌ای و در موارد نادر، مشکلات تنفسی در نوزاد ظاهر بشود. 

این چنین، برخی تحقیقات نشان‌دهنده افزایش جزئی خطر خونریزی بعد از زایمان در مادرانی می باشند که این دارو را در ماه آخر بارداری مصرف کرده‌اند. با این حال، این عارضه هم نادر بوده و با دقت به امکان مدیریت و درمان آن، در اکثر موارد دلیلی برای قطع دارو در دوران بارداری محسوب نمی‌بشود.

سیتالوپرام در دوران شیردهی

تحقیقات نشان داده‌اند که این دارو به مقدار نسبتا مقداری داخل شیر مادر می‌بشود و در اکثر موارد، مصرف آن در دوران شیردهی بدون ابراز عوارض جانبی قابل توجهی در نوزاد همراه است. با این حال، در موارد زیاد نادر، گزارش‌هایی مبنی بر ابراز عوارض جانبی در نوزادان شیرخوار دریافت شده است. این عوارض شامل موارد زیر می باشند:

• بدغذایی نوزاد
• کولیک
• خواب‌آلودگی یا بی‌قراری غیرعادی

به طور کلی، داروهای ضدافسردگی که کمتر از سد جفت عبور می‌کنند و مقدار ورودشان به شیر مادر کمتر است، همچون سرترالین جانشین‌های ایمن‌تری برای سیتالوپرام در دوران بارداری و شیردهی می باشند. با این حال، با اهمیت ترین اصل در انتخاب داروی ضد افسردگی در دوران بارداری و شیردهی مطمعن از اثربخشی و کارایی آن برای نگه داری سلامت روان مادر است.

سیتالوپرام بهتر است یا اس سیتالوپرام؟

اس‌سیتالوپرام (Escitalopram) در واقع نسخه‌ خالص‌تر و فعال‌تر داروی سیتالوپرام است که در ساختار خود فقط ایزومر S، یعنی قسمت موثر دارو را دارد. درحالی‌‌که سیتالوپرام مخلوطی از هر دو ایزومر S و R است. ایزومر R، نه‌‌تنها فعالیت ضدافسردگی ندارد، بلکه می‌تواند تا حدی تاثییر ایزومر S را هم افت دهد. 

به همین علت، اس‌سیتالوپرام از نظر داروشناسی، اثربخشی بالاتری دارد و در تعداد بسیاری از مطالعات بالینی نشان داده شده که با دوز کمتر، جواب درمانی سریع تر و پایدارتری نسبت به سیتالوپرام تشکیل می‌کند. به این علت، در شرایط برابر، اس‌سیتالوپرام طبق معمول به‌گفتن گزینه‌ ارجح در درمان اختلالات خلقی و اضطرابی پیشنهاد می‌بشود.

دقت! برای تجویز و انتخاب نوع دارو، می‌توانید ویزیت آنلاین روانپزشکی داشته باشید.

اهمیت مصرف درست قرص سیتالوپرام تحت نظر پزشک

سیتالوپرام یک داروی پرکاربرد از خانواده SSRIهاست که در درمان افسردگی، اضطراب، وسواس و حتی زودانزالی به‌کار می‌رود. این دارو با افزایش سطح سروتونین، به بهبود خلق‌وخو و افت علائم روانی پشتیبانی می‌کند، اما امکان پذیر با عوارضی نظیر تهوع، خواب‌آلودگی یا مشکلات قلبی همراه باشد. مصرف صحیح، پایبندی به دوز مناسب و پرهیز از قطع ناگهانی، برای اثربخشی زیاد تر و افت عوارض الزامی است. این قرص باید با تشخیص و تجویز روانپزشک مصرف بشود. برای مشاوره با این متخصص به سایت دکتردکتر داخل شده و نوبت خود را دریافت کنید. این چنین امکان خواست آنلاین دارو در این وب‌سایت فراهم شده است.

منبع های:

webmd.com

drugs.com

سوالات متداول

برچسب‌ها:

اشتراک گذاری