فولیکول تخمدان چیست و اختلال آن چه اثری در بارداری دارد؟_مستطیل زرد

چرخه قاعدگی و بارداری، به طور مستقیم با فولیکول تخمدان و کارکرد آن مرتبط است. اگر در کارکرد فولیکول تخمدان و انتخاب فولیکول غالب مشکل تشکیل بشود، افراد با مشکلاتی همانند کم‌کاری تخمدان‌ها، کیست تخمدان، کیست‌های فولیکولی، ناباروری و مشکلات تخمک گذاری روبه رو خواهند شد. برای درمان مشکلات حوزه سلامت زنان از جمله اختلال فولیکول تخمدان، بایستی به دکتر زنان مراجعه کنید. برای توضیح جامع‌تر، این نوشته از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بازدید فولیکول تخمدان و موارد مهم مربوط به آن تعلق می‌دهیم. 

این چنین، اگر سوالی داشتید می‌توانید در انتهای نوشته و در قسمت نظرات نقل کنید تا پزشک جواب دهد. 

فولیکول تخمدان چیست؟

فولیکول تخمدان (Ovarian Follicle)، کیسه‌های کوچک پر از مایع و گردی می باشند که در داخل تخمدان‌ها قرار دارند. این فولیکول‌ها، از با اهمیت ترین قسمت‌های دستگاه تشکیل مثلی زنان بوده و وظایفی حیاتی در خصوص تخمک‌گذاری و رشد تخمک برعهده دارند. فولیکول‌های تخمدان با این که از بدو تولد وجود دارند، اما تا زمان بلوغ فعالیت نمی‌کنند. در اصل فعالیت فولیکول‌ها، سپس از اغاز بلوغ و توانایی قاعدگی اغاز می‌بشود. فولیکول‌ها با پشتیبانی هورمون محرک فولیکولی رشد کرده و بالغ خواهد شد. روش فعالیت فولیکول تخمدان را بازدید می‌کنیم:

• داخل شدن به مرحله رشد سپس از قاعدگی
• تشکیل محیطی مناسب برای رشد تخمک
• پشتیبانی به رشد و بلوغ تخمک
• ترشح هورمون‌های استروژن و ‍پروژسترون
• تنظیم چرخه قاعدگی
• آزادسازی تخمک

مسئله! در نظر داشته باشید که از بین همه فولیکول‌های در حال رشد، فقط چند مورد از آنها کامل رشد می‌کنند. هرکدام از این فولیکول‌ها نیز فقط می‌توانند یک عدد تخمک آزاد کنند. این چنین، کارکرد فولیکول در تخمدان چپ، با کارکرد فولیکول در تخمدان راست شبیه هم است. یعنی، فولیکول‌های هر دو تخمدان‌ها، به یک اندازه می‌توانند در روال تشکیل تخمک و آزادسازی آن فعالیت کنند. با‌این‌حال، امکان پذیر در برخی شرایط خاص، کارکرد فولیکول راست زیاد تر از چپ باشد یا حالت برعکس. 

فولیکول تخمدان دارای چند نوع است؟ فولیکول‌ها چطور رشد می‌کنند؟

فولیکول‌های تخمدان شامل ۳ نوع فولیکول اولیه، فولیکول‌های ثانویه و فولیکول‌های گراف می باشند. هر کدام از این فولیکول‌ها، کارکرد مخصوص به خود را داشته و در چند مرحله رشد می‌کنند. فرآیند رشد فولیکول‌ها را باهم بازدید می‌کنیم:

• فولیکول‌های اولیه؛ این فولیکول‌ها زیاد کوچک و نابالغ‌اند. در داخل این فولیکول‌ها، تخمک نابالغ در حصاری از سلول گرانولوزا قرار دارد. فولیکول‌های اولیه، در اصل سپس از تحریک به فولیکول‌‌های اولیه تبدیل خواهد شد. این فولیکول‌ها، با راه اندازی چند لایه در اطراف تخمک، آن را بزرگتر می‌کنند. سپس، تخمک داخل آنها نیز بزرگ شده و مرحله های بلوغ خود را سپری می‌کند. بلوغ فولیکولی نزدیک به ۳ ماه طول می‌کشد. 
• فولیکول‌های ثانویه؛ این فولیکول‌ها از نظر شکل، شباهت بسیاری به فولیکول‌های اولیه دارند؛ با این تفاوت که فولیکول‌های ثانویه بزرگتر می باشند و سلول‌های فولیکولی بیشتری در آنها وجود دارد. در داخل سلول‌های فولیکولی ثانویه، قسمت‌های کوچکی حاوی مایع فولیکولی وجود دارد. این مایع، برای تغذیه و رشد تخمک زیاد حیاتی است. در این مرحله، فولیکول‌ها بزرگ‌تر شده و حفره‌ای مایع به نام آنتروم راه اندازی خواهند داد. این حفره، جهت می‌بشود که فولیکول، به گفتن یک واحد جدا گانه در تخمدان شناخته بشود.
• فولیکول‌های گراف (غالب)؛ فولیکول‌های ثانویه بعد از تکمیل تقسیم سلولی میوز اول، به فولیکول‌های گراف تبدیل خواهد شد. سپس، تخمک ثانویه در مرحله دوم تقسیم میوز قرار می‌گیرد. در این مرحله، تخمک و سلول‌های فولیکولی اطراف تخمک از جایگاه خود خارج شده ( پاره شدن فولیکول ) و داخل لوله فالوپ خواهد شد. سپس از آزادسازی تخمک، تقسیم میوز متوقف می‌بشود و تا زمان بارور شدن تخمک در همان مرحله آنافاز می‌ماند.

این مرحله های، هم به منظور بارور شدن تخمک و هم به منظور اغاز چرخه قاعدگی اتفاق می‌افتند. اگر بارداری صورت نگیرد، فولیکول‌های تخمدان داخل چرخه قاعدگی خواهد شد.

با استناد به مقاله‌ای معتبر در وب‌سایت nature،

برای نگه داری کارکرد سالم باروری، فولیکول‌های اولیه باید تعداد کافی داشته باشند.

در صورت ابراز اختلال در کارکرد فولیکول‌های اولیه، رشد فولیکول‌ها به مرحله ثانویه و گراف نمی‌رسد.

نقش فولیکول در تخمدان چیست؟ 

با اهمیت ترین و اساسی‌ترین نقش فولیکول‌های تخمدان، نگهداری از تخمک‌ها و تامین مواد حیاتی برای رشد تخمک است. این چنین، ماموریت تشکیل و ترشح دو هورمون مهم استروژن و پروژسترون را نیز به مسئولیت دارند. ملزوم به ذکر است که تخمک‌ها، فقط در شرایط هورمونی مناسب رشد کرده و بالغ می‌بشود. در نتیجه، کارکرد فولیکول تخمدان در دستگاه تشکیل همانند زن زیاد مهم است.

تاثییر فولیکول در چرخه قاعدگی

فولیکول تخمدان، مسئول تشکیل هورمون‌های مهم و مورد نیاز در چرخه قاعدگی و بارداری است. وقتی که تخمک داخل لوله فالوپ می‌بشود، فولیکول‌ها با تشکیل هورمون استروژن، رحم را برای بارداری آماده می‌کند. در این مرحله اگر تخمک بارور بشود، سلول تخم یا تخمک بارور می‌تواند در رحم جای گیرد. در غیراین‌صورت، بدن داخل چرخه قاعدگی شده و خون ذخیره شده در دیواره رحم، با آٰغاز دوره قاعدگی به مرور از بدن خارج می‌بشود. در نتیجه فولیکول‌ها، مدیریت و تنظیم چرخه قاعدگی و بارداری را بر مسئولیت دارند. 

تعداد نرمال فولیکول تخمدان چه مقدار است؟

تعداد فولیکول‌های تخمدان به چند عامل مهم بستگی دارد؛ برای مثال حالت هورمونی بدن و حالت باروری از این دست می باشند.  در حالت کلی، نوزادان دختر با ۱ تا ۲ میلیون فولیکول تخمدانی متولد خواهد شد. این رقم، به مرور زمان افت یافته و نهایتاً  ۳۰۰ الی ۴۰۰ هزار فولیکول باقی می‌همانند. این در حالی است که در هر چرخه قاعدگی، فقط یکی از فولیکول‌ها می‌تواند به تخمک بالغ تبدیل بشود. مابقی فولیکول‌ها در همان مرحله های ابتدایی رشد از بین می‌روال.

اندازه طبیعی فولیکول تخمدان چه مقدار است؟

اندازه طبیعی فولیکول‌های تخمدان، به مرحله رشد فولیکول‌ها بستگی داشته و طبق معمولً در طول چرخه قاعدگی تحول می‌کند. با این‌حال، قطر فولیکول‌های اولیه ۲ تا ۵ میلی‌متر است. هنگامی که فولیکول‌ها رشد خود را اغاز می‌کنند، اندازه آنها تا نزدیک به ۲ میلی‌متر افزایش می‌یابد. در نهایت، در مرحله آزاد‌سازی تخمک، اندازه فولیکول مناسب برای بارداری ۱۸ تا ۲۲ میلی‌متر است. در صورتی که اندازه فولیکول کمتر از ۱۶ میلی‌متر و زیاد تر از ۲۵ میلی‌متر باشد، مشکلاتی در رشد فولیکول وجود دارد. این چنین، به گمان زیادً فرد با مشکلات هورمونی و سندروم تخمدان پلی کیستیک نیز روبه رو است. 

تاثییر فولیکول در بارداری چیست؟

فولیکول تخمدان به گفتن محل نگهداری و رشد تخمک‌ها، در واقع با اهمیت ترین مرحله تشکیل همانند را مدیریت می‌کنند. یعنی، رشد و پرورش استاندارد تخمک‌ها و آزادسازی آن به مسئولیت فولیکول تخمدان است. موارد مهم را بازدید می‌کنیم:

• فولیکول‌ها امکان رشد و تغذیه تخمک‌ را فراهم می‌کنند؛
• فولیکول غالب تخمک بالغ را برای بارور شدن به سمت لوله فالوپ آزاد می‌کند؛
• فولیکول‌‌ها تشکیل و ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون را بر مسئولیت دارند؛
• فولیکول‌ها در طول دوره بارداری، دیواره رحم را ضخیم نگه می‌دارند (پریود اتفاق نمی‌افتد)؛
• محیطی مناسب برای رشد جنین فراهم می‌کنند.

در نتیجه، باروری تخمک و فرآیند بارداری بدون فولیکول‌ها امکان پذیر نیست. برای این که از حالت فعالیت فولیکول‌های تخمدان باخبر شوید، می‌توانید به دکتر زنان مراجعه کنید. دکتر زنان با انجام یکسری آزمایش‌های تخصصی از جمله سونوگرافی تخمدان، بازدید سطح هورمون‌ها و سونوگرافی واژینال، کارکرد فولیکول‌ها را مورد بازدید قرار می‌دهد. 

بیماری و اختلالات فولیکول تخمدان

بیماری‌ها و اختلالات مربوط به فولیکول تخمدان، در نتیجه اختلال در کارکرد فولیکول‌ها به وجود می‌آیند. ناتوانی فولیکول غالب، سندروم تخمدان پلی کیستیک، نازایی زنان، کیست فولیکول و کوچک و ضعیف بودن فولیکول، بیماری‌های فولیکول تخمدان را شامل خواهد شد. این چنین، ابراز اختلال در کارکرد هورمون‌های زنانه نیز در ابراز بیماری‌ها دخیل اند. برای مثال، اختلال در کارکرد هورمون LH یا هورمون لوتئینی، هورمون‌های استروزن و پروژسترون از این دست می باشند. در ادامه همه موارد را به طور دقیق و جزئی بازدید می‌کنیم.

سندروم تخمدان پلی کیستیک

یکی از رایج‌ترین اختلال‌های فولیکول تخمدان، سندروم تخمدان پلی کیستیک است. علت دقیق ابراز این بیماری تا بحال اشکار نشده‌ است؛ با‌این‌حال، تخمدان پلی کیستیک وقتی اتفاق می‌افتد که تخمدان‌ها به طور غیرطبیعی، هورمون‌های جنسی مردانه تشکیل می‌کنند. در نتیجه افزایش این هورمون‌ها، کیست‌های کوچک و پر از مایع در تخمدان‌ها راه اندازی خواهد شد. افراد مبتلا به این اختلال، با علایم زیر روبه رو می باشند:

• تخمدان‌های برجسته ( در عکس سونوگرافی )
• پریود‌های نامنظم
• افزایش وزن
• افزایش رشد مو‌های زاید ( خصوصاَ در زیر چانه )
• ابراز اختلال در باروری تخمک‌ها

برای معالجه سندروم تخمدان پلی کیستیک، بایستی به متخصص زنان یا دکتر پریود مراجعه کنید. برای کسب آگاهی زیاد تر از حیطه فعالیت و تخصص دکتر زنان، نظر می‌کنیم نوشته تخصص زنان چیست را مطالعه کنید.

فولیکول غالب

فولیکول غالب، فولیکولی است که زیاد تر از دیگر فولیکول‌ها توانایی رشد و پرورش تخمک را دارد. از‌این‌رو، نقش آن در آماده‌سازی بدن برای بارداری زیاد مهم و حیاتی است. در صورتی که فولیکول غالب در تخمدان راست باشد، یعنی این که تخمک داخل آن، برای بارور شدن آمادگی بیشتری دارد. وجود هرگونه اختلال در کارکرد فولیکول غالب، چرخه قاعدگی و باروری را تحت تاثییر خود قرار می‌دهد. برای مثال، امکان پذیر فولیکول غالب به طور کافی رشد نکند، یا این که تخمک داخل آن برای باروری مناسب نباشد. در این چنین شرایطی، پزشک زنان یکسری راهکار‌های درمانی اراعه خواهد داد.

کیست فولیکول

کیست فولیکولی، وقتی رخ می‌دهد که فولیکول بالغ به جای این که تخمک آزاد کند، به رشد خود ادامه داده و به کیست تبدیل می‌بشود. این نوع از کیست‌ها، طبق معمولً سپس از چند چرخه قاعدگی از بین رفته و بی‌زیان می باشند. با‌این‌حال، اگر کیست‌ها بیشتر از اندازه بزرگ شوند برای فرد مشکل تشکیل می‌کنند. در این صورت، دکتر زنان یکسری دارو‌های هورمونی را برای از بین بردن مشکل تجویز می‌کند.

مشکلات باروری ناشی از اختلالات فولیکولی

اختلال‌های باروری، در نتیجه اختلال‌های فولیکولی ابراز می‌کنند. برای مثال، رشد ناکافی تخمک‌ها، پاره نشدن به موقع فولیکول‌ها از این دست می باشند. این چنین، سندروم تخمدان پلی کیستیک و افت ذخایر تخمدانی هم بر کارکرد طبیعی فولیکول‌ها تاثییر منفی می‌گذارند. در صورتی که این اختلال‌ها را مدیریت نکنید، امکان پذیر با مشکلاتی همانند ناباروری، نازایی و پریود‌های نامنظم روبه رو شوید. برای درمان اختلال‌های فولیکولی، پزشک زنان ابتدا دارو‌هایی برای تحریک تخمدان تجویز می‌کند. سپس، برای بازدید نتیجه‌گیری از دارو‌ها، به گمان زیادً انجام آزمایش ذخیره تخمدانی را نیز تجویز کند.

پاره شدن فولیکول

پاره شدن فولیکول، در اصل مرحله آزادسازی تخمک بالغ و آماده بودن آن برای باروری است. در این مرحله، اگر فولیکول در زمان مقرر و به درستی پاره نشود، تخمک بالغ آزاد نمی‌بشود. در نتیجه، بدن نمی‌تواند چرخه قاعدگی یا باروری را اغاز کند. عامل مهم اختلال پاره شدن فولیکول، وجود مشکل در کارکرد هورمون‌های زنانه است.

کوچک و ضعیف بودن فولیکول

فولیکول‌های تخمدان، طبق معمولً به علت وجود مشکلات هورمونی یا افت ذخایر تخمدانی کوچک و ضعیف خواهد شد. این فولیکول‌ها، نمی توانند به قدر کافی رشد کنند؛ از‌این‌رو، قادر به تشکیل تخمک بالغ نیستند. مهم‌ترین دلایل کوچک بودن فولیکول‌ها، افزایش سن، اختلال‌های هورمونی و مشکلات ژنتیکی می باشند. در نهایت، کوچک و ضعیف بودن فولیکول‌ها، در روال باروری تخمک مشکل تشکیل می‌کنند.

پزشک زنان، برای تشخیص فولیکول ضعیف از سونوگرافی و آزمایش‌های هورمونی پشتیبانی می‌گیرد. این چنین، برای درمان فولیکول کوچک تخمدان مصرف یکسری از دارو‌های هورمونی را تجویز می‌کند. 

نحوه درمان مشکلات فولیکول

روش درمان مشکلات فولیکولی، به نوع و علت ابراز اختلال‌ها بستگی دارد. برای مثال، برای درمان مشکلاتی همانند تخمک‌گذاری ضعیف، پزشک زنان دارو‌های تحریک تخمک‌گذاری را تجویز می‌کند. کلومیفن سیترات یا لتروزول از جمله این دارو‌ها می باشند. شدت تحریک داروی کلومفین زیاد تر از لتروزول بوده و عوارض کمتری نسبت به آن دارد. این چنین، پیش از تجویز این داروها، حالت تخمدان‌ها حتماً باید بازدید شوند. چون، در صورت وجود کیست تخمدان نباید از این دارو‌ها منفعت گیری کنید. 

موارد جزئی‌تر را در جدول زیر آورده‌ایم:

نام دارو	روش مصرف	عوارض
کلومفین	در صورت نبوده است کیست تخمدان، این دارو از روز ۷-۲ و ۹-۵ سیکل قاعدگی تجویز می‌بشود.	بزرگ شدن کیست‌ها، حاملگی دو قلو در ۸٪ موارد
لتروزول	ً	خستگی، تهوع، بی‌خوابی، درد استخوان، درد شکم، سرگیجه

مسئله مهم! دور مصرفی دارو‌ها را پزشک متخصص تعیین می‌کند. این چنین، در صورت ابراز اختلال‌های بینایی، بلافاصله مصرف داروها را قطع کرده و شرایط را به پزشک متخصص خود خبر دهید.

درمان فولیکول غالب

برای تحریک رشد و بهبود تخمک‌گذاری فولیکول غالب، ‍پزشک زنان یکسری دارو‌های هورمونی تجویز می‌کند. این هورمون‌ها، رشد فولیکول غالب را تحریک کرده و روال تخمک گذاری را بهبود می‌بخشند. این چنین، اگر فولیکول غالب به درستی پاره نشود، امکان پذیر پزشک زنان  تزریق هورمون hCG  را تجویز کند. 

درمان کیست فولیکولی

کیست‌های فولیکولی، در زیاد تر موارد خود به خود از بین می‌روال و نیازی به درمان ندارند. با‌این‌حال اگر کیست فولیکولی در چرخه قاعدگی اختلال تشکیل کند، فرد باید نسبت به درمان‌های دارویی عمل کند. برای درمان کیست‌های فولیکولی بزرگ و دردناک، پزشک زنان دارو‌های ضدبارداری را تجویز می‌کند. این دارو‌ها، با تنظیم مجدد هورمون‌ها از راه اندازی کیست‌های تازه جلوگیری می‌کنند. در موارد نادر، اگر اندازه کیست زیاد بزرگتر از معمول باشد، به گمان زیادً پزشک زنان انجام جراحی را تجویز می‌کند. 

مسئله! برای پیگیری حالت کیست، بهتر است به طور مرتب سونوگرافی انجام داده و نتیجه را با پزشک متخصص خود در بین بگذارید.

نحوه تحکیم فولیکول

برای تحکیم فولیکول‌ها و بهبود کیفیت تخمک‌گذاری، بهتر است سبک زندگی خود را تحول دهید. برای مثال، انتخاب رژیم غذایی مناسب، مدیریت استرس، فعالیت‌های بدنی منظم، تناسب وزن و مصرف مکمل‌های ویتامین زیاد سودمند و تاثییر گذارند. در روبه رو، پرهیز از مصرف الکل، پرهیز از استعمال دخانیات و افت مصرف کافئین را نیز نظر می‌کنیم. این چنین، همراه با سبک زندگی سالم، می‌توانید به پزشک زنان مراجعه کرده و دارو‌های تقویتی همانند اسید فولیک و آنتی‌اکسیدان‌ها را مصرف کنید.

جلوگیری از افت فولیکول تخمدان 

افت فولیکول تخمدان، با گذر سن اتفاقی طبیعی در بدن زنان بوده و درمانی برای آن وجود ندارد. با‌این‌حال، برای جلوگیری از افت فولیکول تخمدان یا ذخایر تخمدانی، ابتدا باید از سطح ذخایر تخمدانی خود مطلع شوید. در حالت کلی، جلوگیری از افت ذخایر تخمدانی با مصرف دارو، رژیم غذایی مناسب، اجتناب از عادات مخرب همانند سیگار و الکل و انجام ورزش به طور روتین قابل کنترل است. 

نحوه تشخیص تعداد و اندازه فولیکول‌ها

راه حلهای بسیاری برای بازدید تعداد و اندازه فولیکول تخمدان‌ها وجود دارند. این راه حلها، عمدتاَ به منظور پیش‌گیری از افت ذخایر تخمدان و درمان ناباروری انجام می‌گیرند. برای مثال، سونوگرافی واژینال و انجام آزمایش‌های هورمونی از این دست می باشند. موارد جزئی‌تر را باهم بازدید می‌کنیم:

• سونوگرافی واژینال؛ این روش به منظور شمارش فولیکول‌ها انجام می‌گیرد. در صورت پایین بودن تعداد فولیکول‌ها، پزشک زنان به پایین بودن ذخایر تخمدانی پی می‌برد. برای کنترل این حالت، مصرف دارو‌های تحریک‌کننده تخمدان کار امد است. 
• آزمایش AMH؛ این آزمایش، برای بازدید هورمون AMH انجام می‌گیرد. سطح و اندازه این هورمون، مقدار ذخایر تخمدانی را مشخص می کند. در صورت پایین بودن سطح این هورمون، پزشک زنان دارو‌های ملزوم را تجویز می‌کند.
• آزمایش FSH؛ برای بازدید سطح هورمون FSH انجام می‌گیرد. در صورتی که سطح این هورمون بالاتر از حد معمول باشد، یعنی این که گمان باروری تخمک پایین است و فرد باید دارو مصرف کند.
• آزمایش هورمون استرادیول؛ این هورمون، یکی از هورمون‌های زنانه است که بالا بودن آن، افت تعداد فولیکول‌ها را مشخص می کند.

سپس از انجام این آزمایش‌ها، پزشک زنان مطابق با شرایط جسمانی شما، عمل‌های درمانی و پیش‌گیرانه ملزوم را انجام می‌دهد.

برای تشخیص و درمان مشکلات فولیکول تخمدان به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

برای درمان و پیش‌گیری از مشکلات مربوط به فولیکول تخمدان، بایستی به متخصص زنان، زایمان و نازایی مراجعه کنید. این پزشک، ابتدا در رابطه چرخه قاعدگی و نظم پریود‌هایتان از شما سوالاتی می‌پرسد. سپس، به منظور بازدید سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون، انجام آزمایش خون را تجویز می‌کند.در صورت وجود بی‌نظمی در سطح هورمون‌های زنانه، شما بایستی سونوگرافی انجام دهید. دکتر زنان با بازدید سونوگرافی، می‌تواند وجود هرگونه اختلال در کارکرد فولیکول غالب و اختلال فولیکول تخمدان را تشخیص دهد. 

ما در این نوشته، تلاش داشتیم که همه ابعاد مربوط به فولیکول تخمدان را بازدید کنیم. با‌این‌حال، اگر باز هم در این خصوص سوال دارید، می‌توانید با مراجعه به وب‌سایت نوبت‌دهی آنلاین مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، از بهترین متخصصین زنان و زایمان در سراسر ایران نوبت ویزیت و مشاوره دریافت کنید.

منبع های:

medicalnewstoday

londonwomensclinic

ncbi.nlm.nih.gov

سوالات متداول در رابطه فولیکول تخمدان

آیا رژیم غذایی بر رشد فولیکول‌ها تاثییر دارد؟

بله؛ مقدار کافی پروتیین‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی در رشد فولیکول‌ها موثر است. 

آیا استرس بر رشد فولیکول‌ها تاثییر دارد؟

بله؛ استرس با تشکیل تحول در سطح هورمون‌های زنانه، رشد فولیکول‌ها را مختل می‌کند. 

آیا فولیکول‌های نارس می‌توانند تخمک آزاد کنند؟

خیر؛ فولیکول‌های نارس قادر به آزاد کردن تخمک نیستند و مشکلات باروری تشکیل می‌کنند. 

اندازه استاندارد فولیکول‌ها برای تخمک‌گذاری چیست؟

اندازه استاندارد فولیکول‌ها برای تخمک‌گذاری طبق معمولً بین ۱۸ الی ۲۴ میلی‌متر است.

برچسب‌ها:

اشتراک گذاری