دکسترومتورفان؛ کاربرد، مشخصات، عوارض و تداخلات چیست؟

دکسترومتورفان (Dextromethorphan) برای تسکین سرفه‌های ناشی از سرماخوردگی یا آنفولانزا منفعت گیری می‌بشود. دقت کنید که نباید از این دارو جهت درمان سرفه‌های مزمن ناشی از سیگار کشیدن، آسم یا آمفیزم (نوعی بیماری ریوی) یا وقتی منفعت گیری بشود که مقدار غیرعادی مخاط یا خلط همراه با سرفه وجود دارد. دکسترومتورفان با تاثییر مستقیم بر مرکز سرفه در مغز، این حالت را تسکین می‌دهد. این دارو بدون نسخه در دسترس است. فراموش نکنید که هیچ دارویک بدون نسخه (OTC) همانند این مورد را به نوزاد یا کودک زیر ۴ سال ندهید. امکان پذیر، منفعت گیری از این داروها در کودکان زیاد کوچک عوارض جانبی جدی تشکیل کند. پزشک متخصص عفونی یا متخصص ریه باید داروی مذکور را تجویز کند. دکسترومتورفان نباید با برخی از داروها از جمله کدئین‌ها هم‌زمان مصرف بشود.

در ادامه درمورد مشخصات دارو، تداخلاتش، اثرگذاری و موارد دیگر می‌خوانید. خواندن نوشته در نزدیک به ۵ دقیقه طول می‌کشد.

دکسترومتورفان چیست؟

این قرص برای درمان چه بیماری‌ها و مشکلاتی مصرف می‌بشود؟ دکسترومتورفان برای درمان سرفه خشک ناشی از سرماخوردگی و آنفولانزا است. این دارو می‌تواند روی سیگنال‌هایی از مغز تاثییر بگذارد که تحریک‌کننده سرفه‌اند و این حالت را تسکین بدهد و کنترل کند.

این دارو در تعداد بسیاری از داروهای ترکیبی هم وجود دارد. باید دقت کرد که امکان درمان هر سرفه‌ای با آن وجود ندارد. ملزوم است، بدانید که اشکال گوناگون دارو با نام‌های تجاری زیر حاضر است:

• دلسیم ۱۲ساعته (Delsym 12-hour Cough)
• ویک دی‌کوییل (Vicks DayQuil Cough)
• تریامینیک (Triaminic)

اشکال دارویی

‌این دارو به شکل‌های مختلفی در بازار اراعه می‌بشود:

• محلول
• قرص
• کپسول ژله‌ای
• سوسپانسیون
• شربت دکسترومتورفان پی
• دکسترومتورفان قطره خوراکی

شربت دکسترومتورفان پی ۶۰ هم ترکیبی است از دکسترومتورفان و پسودوافدرین که برای از بین بردن التهابات دستگاه فوقانی همانند مشکلات سینوس‌ها کاربرد دارد. از دکسترومتورفان هیدروبروماید ۱۵ میلی‌گرم هم به‌منظور درمان مشکلات سرماخوردگی و سینوزیت منفعت گیری می‌بشود.

شربت دکسترومتورفان همانند دیفن‌هیدرامین ضداحتقان هم هست. این دارو هم یک سرکوب‌کننده سرفه است که بر تکه خاصی از مغز (مرکز سرفه) تاثییر می‌گذارد و میل به سرفه را افت می‌دهد و هم حاوی یک ضداحتقان است که به از بین بردن علائم گرفتگی بینی پشتیبانی می‌کند.

نحوه کارکرد دارو چیست؟

دارو برای تسکین موقت سرفه‌های بدون خلط ناشی از برخی عفونت‌های مجاری هوایی (همانند سینوزیت، سرماخوردگی) منفعت گیری می‌بشود. از دکستورمتورفان برای گلودرد و به گفتن داروی سرماخوردگی و مشکلات شبیه منفعت می‌برند.

این چنین محصولی نباید برای سرفه‌های مداوم ناشی از سیگارکشیدن یا مشکلات تنفسی طویل‌زمان (همانند برونشیت مزمن، آمفیزم) به‌کار برود؛ مگراینکه پزشک آن را تجویز کند.

محصول حاوی سرکوب‌کننده سرفه است و با افت حس نیاز به سرفه عمل می‌کند. دکسترومتورفان سرفه را تسکین می‌دهد اما علت آن را از بین نمی‌برد و بهبودی را تسریع نمی‌کند.

این دارو با افت فعالیت در بخشی از مغز کار می‌کند که علتسرفه می‌بشود. اثرات دارویی طبق معمول سپس از ۱۵- ۳۰ دقیقه اغاز می‌بشود، در نزدیک به ۲ تا ۳ ساعت به حداکثر می‌رسد و در ۶ ساعت یا قبل از آن به آخر می‌رسد.

دوز و نحوه مصرف

این دارو را به طور خوراکی، طبق معمول هر ۴ تا ۱۲ ساعت، برای درمان گلودرد و سرماخوردگی یا مطابق دستور پزشک مصرف کنید. در حالت ابراز ناراحتی معده، هم با غذا یا شیر مصرف بشود. منفعت گیری نادرست از این دارو می‌تواند به صدمه جدی، همانند صدمه مغزی، تشنج، مرگ بیانجامد.

اگر شکل سوسپانسیون دارو را مصرف می‌کنید، قبل از اندازه‌گیری دوز، محصول را به خوبی تکان بدهید. تعیین دوز به موارد زیر بستگی دارد:

• بر پایه محصولی که مصرف می‌کنید.
• حالت پزشکی
• جواب به درمان
• سن

این دارو اگر مطابق دستور مصرف بشود بی‌خطر است. دکسترومتورفان مواد مخدر نیست اما برخی از افراد مقادیر زیاد بالایی از این دارو را برای حس خوب و توهم مصرف می‌کنند. این چنین کاری خطرناک است. افزایش دوز این دارو با مقصد خودکشی هم خطرناک است و می‌تواند تبدیل اغما و مرگ بشود.

بهترین زمان مصرف

زمان مصرف چه‌موقع است؟ طبق معمول هر ۴ تا ۱۲ ساعت در صورت نیاز مصرف می‌بشود. دستورالعمل‌های روی بسته یا برچسب نسخه را به دقت جستوجو کنید و از پزشک عفونی یا متخصصان دیگر یا داروساز خود بخواهید هر قسمتی را که فهمید نمی‌شوید، برای شما توضیح بدهد. در صورت ابراز ناراحتی معده هم باید با غذا یا شیر مصرف بشود.

نگهداری از قرص

این دارو را در جعبه خودش و به دور از دسترس کودکان نگه دارید. شرایط نگهداری هم به‌شرح زیر است:

• در دمای اتاق
• به دور از گرما و رطوبت

عوارض

این دارو می‌تواند عوارض جانبی تشکیل کند. اگر هر یک از این علائم شدید است یا از بین نمی‌رود، به پزشک خود خبر دهید:

• سرگیجه
• سبکی سر
• خواب‌آلودگی
• عصبی‌‌بودن
• بی‌قراری
• حالت تهوع
• استفراغ
• دل‌درد

تداخلات دارویی

قبل از مصرف، اگر از هر یک از داروهای زیر منفعت گیری می کنید، به پزشک خود خبر دهید:

• سلکوکسیب (Celecoxib)
• سیناکلست (Cinacalcet)
• داریفناسین (Darifenacin)
• ایماتینیب (Imatinib)
• کینیدین (Quinidine)
• رانولازین (Ranolazine)
• ریتونویر (Ritonavir)
• سیبوترامین (Sibutramine)
• تربینافین (Terbinafine)
• داروهایی برای درمان سختی خون بالا
• داروهای ضدافسردگی همانند فلوکستین

این فهرست کامل نیست و داروهای متعدد فرد دیگر نیز وجود دارند که می‌توانند با دکسترومتورفان تداخل داشته باشند. در رابطه همه داروهای تجویزی و بدون نسخه‌ای که منفعت گیری می کنید به پزشک خود خبر دهید.

این فهرست شامل ویتامین‌ها، مواد معدنی، محصولات گیاهی و داروهای تجویز شده ازسوی دیگر پزشکان دیگر هم می‌بشود. بدون خبر پزشک خود مصرف داروی تازه را اغاز نکنید.

موارد احتیاط

هیچ زمان دوزی زیاد تر از مقدار تجویزشده مصرف نکنید. یادتان باشد که در برخی موارد نادر، امکان وابستگی به این دارو در صورت مصرف طویل‌زمان وجود دارد. این وابستگی هم روانی خواهد می بود و هم جسمی.

دکسترومتورفان در بارداری و شیردهی

مطالعات بر روی زنان مشخص می کند که این دارو در دوران شیردهی خطر بسیاری برای نوزاد ندارد. برای مصرف هر دارویی در دوران بارداری باید با پزشک مشورت کنید. بااین‌حال، بر پایه برخی مطالعات، منفعت گیری از این دارو در دروان بارداری خطرات بسیاری ندارد.

دکسترومتورفان اطفال

امکان منفعت گیری از این دارو در گروه سنی پایین‌تر هم وجود دارد:

• برای کودکان بالای ۱۲ سال؛ ۵ تا ۱۵ میلی‌گرم هر دو تا چهار ساعت، در صورت نیاز.
• کودکان ۶ تا ۱۲ساله ؛ ۵ تا ۱۵ میلی‌گرم هر دو تا شش ساعت، در صورت نیاز.
• کودکان ۴ تا ۶ ساله؛ ۵ میلی‌گرم هر چهار ساعت، در صورت نیاز.
• کودکان و نوزادان تا ۴ سال؛ مصرف پیشنهاد نمی‌بشود. در ضمن، شربت دکسترومتورفان هم برای کودکان یک سال تجویز نمی‌بشود.

چه افرادی نباید منفعت گیری کنند؟

اگر از مهارکننده مونوآمین اکسیداز (MAO) همانند ایزوکاربوکسازید (مارپلان)، فنلزین (ناردیل)، سلژیلین (الدپریل، امسام، زلاپار) و ترانیل سیپرومین (Parnate) منفعت گیری می‌کنید، یا اگر مصرف MAO را متوقف کرده‌اید، از دکسترومتورفان منفعت گیری نکنید.

حساسیت به دکسترومتورفان

اگر تا به حال هر گونه عکس العمل غیرعادی یا آلرژیک به این دارو یا هر داروی فرد دیگر داشته‌اید، به پزشک خود خبر دهید. اگر انواع فرد دیگر از حساسیت هم دارید؛ برای مثال به غذاها، رنگ‌ها، مواد نگهدارنده یا حیوانات، به متخصص بگویید و او را در جریان بگذارید.

اوردوز با دکسترومتورفان

علائم مصرف بیشتر از حد و مسمومیت با این دارو عبارت‌اند از:

• تنفس آهسته و سخت
• تنفس کم‌عمق
• نفس نکشیدن (به اختصاصی در کودکان خردسال)
• کبودشدن ناخن‌ها و لب‌ها
• تاری دید

قیمت دکسترومتورفان پی و دکستورمتورفان چه مقدار است؟

در حوالی آذرماه، قیمت این دارو در نزدیک به هزار تومان است. برای خرید هربسته از دارو باید مبلغی تقریبا معادل این نرخ را هزینه کنید. یادتان باشد که این داروها بی‌نسخه‌اند اما نباید بنا به میل خودتان از آنها منفعت گیری کنید.

اشکال دارو	محلول، قرص، کپسول ژله‌ای، سوسپانسیون شربت دکسترومتورفان پی، دکسترومتورفان قطره خوراکی
شیوه نگهداری	در دمای اتاق به دور از گرما و رطوبت
عوارض دارو	سبکی سر، خواب‌آلودگی، عصبی‌‌بودن، بی‌قراری، حالت تهوع، استفراغ، دل‌درد،سرگیجه
علائم حساسیت به دارو	تنفس آهسته و سخت ، تنفس کم‌عمق، نفس نکشیدن (به اختصاصی در کودکان خردسال) کبودشدن ناخن‌ها و لب‌ها، تاری دید

برای از بین بردن مشکلات مختلفتان با پزشکان ملاقات کنید. با وجود سامانه دکتردکتر، به‌راحتی می‌توانید بهترین پزشکان را شناسایی کنید و از آنها زمان بگیرید. با امکان نوبت دهی اینترنتی سایت دکتردکتر، بی‌محدودیت مکانی و وقتی از پزشک موردنظرتان زمان بگیرید.

سوالات متداول

دکسترومتورفان برای چیست؟

این دارو برای از بین بردن سرفه‌ خشکی است که در تاثییر سرماخوردگی و آنفولانزا تشکیل می‌بشود.

دکسترومتورفان چطور مصرف بشود؟

شکل‌های مختلفی از این دارو در قالب قرص، شربت، کپسول و محلول سوسپانسیون وجودد دارد و بنا به تجویز پزشک، تحت تاثییر سن و عوامل دیگر مصرف می‌بشود.

دکسترومتورفان خلط آور است؟

بله این دارو خلط‌آور است.

دکسترومتورفان خواب‌آور است؟

این دارو می‌تواند حالت خواب‌آلودگی تشکیل کند.

فرق دکسترومتورفان با اکسپکتورانت چیست؟

داروهای سرکوب کننده سرفه همانند دسکترومتورفان، بیمار را از سرفه باز می‌دارند. اکسپکتورانت‌ها با افزایش تشکیل مخاط در ریه‌ها و مجاری تنفسی، سرفه‌کردن را تسکین خواهند داد.

فرق شربت دکسترومتورفان با دیفن هیدرامین چیست؟

دکسترومتورفان سرکوب‌کننده سرفه است. دیفن هیدرامین یک آنتی هیستامین است.

دکسترومتورفان گیاهی است؟

خیر، این دارو ماده‌ای مصنوعی است.

ترکیب دکسترومتورفان فنیل افرین گایافنزین چه کاربردی دارد؟

این سه دارو در قالب یک دارو هم در دسترس‌اند و می‌توانند به کنترل سرفه و علائم سرماخوردگی پشتیبانی کنند.

دکسترومتورفان یا سودوافدرین بهتر است؟

دکسترومتورفان یک سرکوب‌کننده سرفه است. سودوافدرین یک ضد احتقان است.

منبع های:

medlineplus.gov

drugs.com

mayoclinic.org