کشف سه سیاره زمین‌سان با دو غروب خورشید دانشمندان را شگفت‌زده کرد_مستطیل زرد

اخترشناسان با منفعت گیری از ماهواره نقشه‌بردار فراخورشیدی گذران (TESS) سه سیاره هم‌اندازه زمین را کشف کرده‌اند که به دور ستارگانی دوقلو در منظومه TOI-2267 می‌چرخند.

سیارات کشف‌شده به گمان زیادً دو غروب خورشید را به‌طور همزمان توانایی می‌کنند؛ چون هر کدام از ستارگان آن‌ها به‌طور جدا گانه از فرد دیگر غروب می‌کند. این ویژگی، منظره‌ای شبیه با صحنه‌های معروف فیلم «جنگ ستارگان» را به یاد می‌آورد؛ جایی که لوک اسکای واکر، قهرمان داستان به دو ستاره در آسمان سیاره‌اش نگاه می‌کرد.

کشف تازه بدین معنی است که TOI-2267 اولین منظومه‌ی دوگانه‌ی شناخته‌شده محسوب می‌بشود که سیاره‌هایش همزمان به دور دو ستاره می‌چرخند. پیش از این، دانشمندان بر این باور بودند که منظومه‌های دوتایی برای راه اندازی سیارات پیچیده مناسب نیستند، چون نزدیکی دو ستاره به یکدیگر می‌تواند جهت بی‌ثباتی گرانشی و مانع از شکل‌گیری و پایداری سیارات بشود. اما کشف تازه نه‌تنها این فرضیه را به چالش کشیده، بلکه می‌تواند به ما پشتیبانی کند تا نحوه شکل‌گیری و پایداری سیارات در این چنین منظومه‌هایی را بهتر فهمیدن کنیم.

منظومه TOI-2267 که نزدیک به ۱۹۰ سال نوری از زمین فاصله دارد، به گفتن یک منظومه «دوگانه فشرده» شناخته می‌بشود. در این منظومه، دو ستاره در فاصله‌ای زیاد نزدیک از یکدیگر می‌چرخند و این نزدیکی باید مطابق مدل‌های قبلی علتایجاد بی‌ثباتی گرانشی می‌شد؛ به‌طوری که هیچ سیاره‌ای نمی‌توانست در آن شکل بگیرد. بااین‌حال، وجود سیارات در این منظومه مشخص می کند که برخلاف انتظار، این نوع محیط می‌تواند شرایطی مناسب برای راه اندازی سیارات فراهم کند.

فرانسیسکو پوئزولوس، سرپرست تیم تحقیق و پژوهشگر موسسه اخترفیزیک اندلس (IAA-CSIC)، در بیانیه‌ای او گفت: «این کشف چندین رکورد مهم را شکسته است. منظومه TOI-2267 سردترین و فشرده‌ترین جفت ستاره‌ای است که تا بحال سیارات در حال گذر به دور آن‌ها مشاهده شده‌اند. این چنین، این اولین منظومه دوتایی است که در آن سیارات همزمان از کنار هر دو ستاره می‌گذرند.» این ویژگی در قبل غیرممکن به نظر می‌رسید، چون فکر می‌شد نزدیکی زیاد ستارگان به یکدیگر نمی‌تواند شرایط مناسبی برای وجود سیارات در حال گذر تشکیل کند.

تیم تحقیقاتی برای شناسایی سیارات از نرم‌افزار اختصاصی خود به نام «شرلوک» منفعت گیری کرد و سپس با منفعت گیری از رصدخانه‌های گوناگون شامل SPECULOOS و TRAPPIST مشاهدات بیشتری انجام دادند. این رصدخانه‌ها به‌اختصاصی برای شناسایی سیارات کوچک در اطراف ستاره‌های کم‌نور و سرد طراحی شده‌اند و نقش کلیدی در کشف ویژگی‌های منظومه TOI-2267 ایفا کردند.

منظومه TOI-2267 می‌تواند به‌گفتن «آزمایشگاه طبیعی» برای مطالعه چگونگی شکل‌گیری و بقای سیارات سنگی در شرایط گرانشی پیچیده عمل کند. پیش از این، فکر می‌شد که این چنین محیط‌هایی برای شکل‌گیری سیارات مناسب نیستند، اما این کشف می‌تواند به دانشمندان پشتیبانی کند تا فهمیدن بهتری از نحوه شکل‌گیری سیارات در منظومه‌های دوتایی داشته باشند.

این کشف امکان پذیر سوالات جدیدی درمورد چگونگی شکل‌گیری سیارات در شرایط شبیه نقل کند. برای جواب به این سوالات، تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) و نسل تازه رصدخانه‌های زمینی می‌توانند به دانشمندان پشتیبانی کنند تا ویژگی‌های دقیق‌تری از سیارات این منظومه به‌دست آورند.

پژوهش شرح داده‌شده فرصتی منحصر به فرد برای آزمایش مدل‌های جاری راه اندازی سیارات در محیط‌های پیچیده فراهم می‌آورد و به ما امکان می‌دهد تا تنوع ساختارهای سیاره‌ای در کهکشان خود را بهتر بشناسیم.

پژوهش در ژورنال Astronomy & Astrophysics انتشار شده است.