متوکلوپرامید (Metoclopramide) برای چه مصارفی تجویز می‌بشود؟_مستطیل زرد

متوکلوپرامید برای درمان مشکلات گوارشی همانند تهوع، استفراغ، رفلاکس معده و گاستروپارزی تجویز می‌بشود. این دارو  به شکل قرص، قطره و آمپول در داروخانه‌ها حاضر است.

قرص متوکلوپرامید، با مهار برخی از مطلب‌های عصبی مرتبط با تهوع، شدت حالت تهوع و دیگر علائم آزاردهنده گوارشی را افت می‌دهد. این چنین، این دارو با تاثییر گذاری روی گیرنده‌های دوپامین در مغز و دستگاه گوارش، حرکات روده را افزایش می‌دهد. 

مصرف خودسرانه این دارو امکان پذیر علتابراز خواب‌‌آلودگی، سرگیجه و اختلال‌های حرکتی بشود. درنتیجه، این دارو را حتماً باید سپس از مشورت با پزشک مصرف کنید. 

برای توضیح کامل‌تر، این نوشته از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بازدید داروی متوکلوپرامید (Metoclopramide) تعلق می‌دهیم. 

اگر سوالی داشتید، می‌توانید در قسمت نظرات نقل کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر جواب دهد. 

متوکلوپرامید چیست و چطور عمل می‌کند؟ 

داروی متوکلوپرامید برای درمان بیماری های گوارش تجویز می‌بشود. این دارو از نوع مولکول کوچک بوده و در سال ۱۹۸۰، تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) را دریافت کرده است. ماده فعال این دارو «متوکلوپرامید هیدروکلراید» نام دارد. این ماده با این ترکیب با مهار گیرنده‌های دوپامین و تحکیم تاثییر استیل‌کولین در دستگاه گوارش، حرکات معده و روده را افزایش می‌دهد.

ژلوپرامید طبق معمولً برای درمان حالت تهوع، استفراغ ناشی از گاستروپارزی دیابتی و شیمی درمانی مصرف می‌بشود. برای درمان بیماری رفلاکس معده به مری و تحریک تخلیه معده نیز مناسب است. 

با استناد به مقاله‌ای منتشرشده در وبسایت medlineplus،

داروی ژلوپرامید، برای تسکین علائم ناشی از تخلیه کند معده در افراد مبتلا به دیابت نیز منفعت گیری می بشود.

درمان سوزش سردل و از دست دادن اشتها، کاربرد‌های دیگر این دارو را شامل خواهد شد. 

در ادامه هر آنچه درمورد این دارو وجود دارد را بازدید می کنیم اما قبل از آن، در جدول زیر خلاصه‌ای در اختیارتان خواهیم گذاشت:

ویژگی	توضیحات
موارد مصرف	تهوع، استفراغ، رفلاکس معده، گاستروپارزی، سوزش سردل، مشکلات گوارشی ناشی از جراحی یا شیمی‌درمانی
نحوه کارکرد	مهار گیرنده‌های دوپامین، تحکیم تاثییر استیل‌کولین، افزایش حرکات معده و روده
اشکال دارویی	قرص، قطره، آمپول
دوز مصرفی	طبق معمولً ۱۰ میلی‌گرم برای بزرگسالان؛ کودکان با نظر پزشک
بهترین زمان مصرف	نیم‌ساعت قبل از غذا و قبل از خواب
عوارض رایج	ضعف، خواب‌آلودگی، سرگیجه، اسهال، بی‌قراری
عوارض جدی	اختلال‌های حرکتی، سندرم پارکینسونیسم، مشکلات قلبی
موارد منع مصرف	افراد مبتلا به صرع، پارکینسون، انسداد روده‌ای، مصرف هم‌زمان با برخی داروهای ضدافسردگی و ضدروان‌پریشی
زمان مصرف مجاز	طبق معمولً ۴ تا ۱۲ هفته
نکات مهم	مصرف تحت نظر پزشک، اجتناب از مصرف هم‌زمان با داروهای خواب‌آور و آنتی‌سایکوتیک

 

دیگر اسامی این دارو

این دارو را می‌توانید با اسامی تجاری زیر هم تهیه کنید:

• ژلوپرامید
• پلازیلین
• پلامیدگات
• متوپامید
• پلادیک

داروی ژلوپرامید برای درمان چه مشکلات و بیماری‌هایی تجویز می‌بشود؟

این دارو برای درمان بیماری‌های زیر تجویز می‌بشود:

درمان رفلاکس معده و سوزش سردل 

یکی از رایج‌ترین کاربرد‌های این قرص، درمان رفلاکس معده و سوزش سردل است. ژلوپرامید با افزایش حرکات دستگاه گوارش، باز برگشت اسید معده به مری جلوگیری می‌کند. دقت داشته باشید، که این دارو طبق معمولً برای بیمارانی که به درمان‌های عادی رفلاکس جواب‌ نداده‌اند، تجویز می‌بشود. نحوه کارکرد این دارو را برای درمان رفلاکس معده به طور دقیق بازدید می‌کنیم:

• افزایش حرکات معده و روده؛ تحریک تخلیه‌شدن سریع معده و افت گمان برگشت اسید معده
• تحکیم کارکرد اسفنکتر تحتانی مری؛ جلوگیری از شل‌شدن غیرطبیعی، ممانعت از ورود اسید معده به مری

افت حالت تهوع و استفراغ نیز یکی دیگر کاربرد‌های این دارو در افراد مبتلا به رفلاکس شدید است. 

تسکین حالت تهوع و استفراغ در شرایط خاص پزشکی  

داروی ژلوپرامید، این چنین برای درمان حالت تهوع و استفراغ در شرایط پزشکی زیر مناسب است:

• سپس از عمل جراحی؛ برای جلوگیری حالت تهوع ناشی از بیهوشی عمومی دیگر داروهای منفعت گیری شده در طول جراحی
• شیمی‌درمانی؛ برای مدیریت حالت تهوع ناشی از دارو‌های ضدسرطان
• میگرن؛ برای پشتیبانی به جذب سریع تر داروهای خوراکی ضد میگرن
• تهوع و استفراغ ناشی از بارداری؛ در موارد خاص و فقط با تجویز پزشک
• مشکلات گوارشی؛ همانند گاستروپارزی دیابتی (تخلیه کند معده در بیماران دیابتی)

مسئله! در بیماران مبتلا به صرع، پارکینسون یا انسداد روده‌ای، این دارو باید مطابق نظر پزشک و با احتیاط مصرف بشود. 

درمان گاستروپارزی (تاخیر در تخلیه معده)

گاستروپارزی، نوعی اختلال گوارشی است که جهت کند شدن تخلیه معده می‌بشود. این فرآیند، بدون وجود انسداد مکانیکی ابراز کرده و زیاد تر در بیماران مبتلا به دیابت دیده می‌بشود. پزشک متخصص، داروی ژلوپرامید را به‌گفتن درمان ‌کوتاهمدت این بیماری و همراه با داروهای دیگر تجویزمی‌کند. 

افزایش حرکات دستگاه گوارشی 

ژلوپرامید، با مهار کردن گیرنده‌های دوپامین و تحکیم تاثییر استیل‌کولین، حرکات معده و روده را افزایش می‌دهد. با‌این‌حال، به علت عوارض جانبی باید با احتیاط و برای زمان محدود منفعت گیری بشود.

دوز پیشنهاد‌شده و نحوه مصرف داروی متوکلوپرامید

دوز مصرفی این دارو بر پایه وزن، سن، حالت پزشکی و سلامت کلی بیمار تعیین می‌بشود جزییات را در این خصوص بازدید می‌کنیم:

دوز مصرفی در بزرگسالان و کودکان 

در حالت کلی، دوز مصرفی این دارو برای بزرگسالان ۱۰ میلی‌گرم و  است؛ ولی در رابطه کودکان این مورد چندان صدق نمی‌کند. پزشکان متخصص، طبق معمولً منفعت گیری از قطره متوکلوپرامید برای کودکان را پیشنهاد می‌کنند. با‌ این‌حال در موارد خاص، امکان پذیر این دارو را برای کودکان بالای ۸ سال تجویز کنند. 

در ادامه، نحوه مصرف این دارو در اَشکال گوناگون آن را در جدول زیر آورده‌ایم:

نکات مصرف متوکلوپرامید	توضیحات
مصرف فرم مایع دارو	حتما از پیمانه مخصوص منفعت گیری کنید
مصرف فرم قرص دارو	قرص را تا زمان مصرف از بسته خارج نکنید.
نحوه مصرف قرص زیرزبانی	دست‌ها را خشک کنید، قرص خرد یا شکسته‌شده را مصرف نکنید. قرص را روی زبان بگذارید تا حل بشود و سپس با بزاق ببلعید. نیازی به نوشیدن آب نیست.
مقدار مصرف دارو	به سن، بیماری، عکس العمل بدن و دیگر داروهای مصرفی بستگی دارد. پزشک یا داروساز را از داروهای دیگر خود مطلع کنید.
مصرف در زمان‌های خاص	اگر سوزش معده فقط در ساعات خاصی از روز رخ می‌دهد، پزشک امکان پذیر مصرف دارو را محدود به همان زمان‌ها کند تا گمان عوارض جانبی افت یابد.

بهترین زمان مصرف متوکلوپرامید چه موقعی از روز است؟

بهترین زمان مصرف ژلوپرامید، نیم‌ساعت قبل از غذا و این چنین قبل از خواب است. تعداد دفعات مصرف آن نیز برای بزرگسالان، طبق معمولً ۴ بار در روز تعیین می‌بشود. 

مسئله!‌ فرم داخل وریدی یا عضلانی این دارو، برای بیمارانی تجویز می‌بشود که نمی توانند داروی خوراکی مصرف کنند.

زمان زمان مجاز مصرف دارو

به‌منظور جلوگیری از عوارض، ژلوپرامید طبق معمولً برای مصرف مختصر‌زمان تجویز می‌بشود. برای مثال، مصرف این دارو به زمان ۴ تا ۱۲ هفته برای درمان سوزش سردل کافی است. برای کسب آگاهی در خصوص زمان مجاز مصرف دارو مرتبط با بیماری، باید به دکتر گوارش مراجعه کنید.  

عوارض جانبی مصرف متوکلوپرامید

جدا از مزایای درمانی، این دارو نیز همانند همه داروهای شیمیایی دارای عوارض است. با‌این‌حال، عوارض جانبی ژلوپرامید به دو دسته عوارض رایج و عوارض جدی دسته‌بندی می‌بشود. جزییات را در جدول زیر آورده‌ایم:

عوارض رایج	عوارض جدی
ضعف و خستگی عمومی	اختلال‌های حرکتی
خواب‌آلودگی	سندرم پارکینسونیسم
سرگیجه و سبکی سر	آکاتیزیا (بی‌قراری زیاد شدید)
اسهال	سندرم بدخیم نورولپتیک
خروج ترشحات از سینه	تغییرات هورمونی
بی‌قراری و تحریک‌پذیری	مشکلات و بیماری‌های قلبی

برای جلوگیری از ابراز عوارض جدی، این دارو را حتماً تحت نظر پزشک مصرف کنید.

تداخلات دارویی و موارد منع مصرف ژلوپرامید

مصرف همزمان این دارو با برخی از داروهای دیگر، تداخل تشکیل می‌کند. در نتیجه، متوکلوپرامید را هیچ زمان نباید با داروهای زیر مصرف کنید:

• داروهای آنتی‌سایکوتیک‌ (ضد روان‌پریشی)؛ همانند کلرپرومازین، هالوپریدول، ریسپریدون؛ به‌علت افزایش خطر دیسکینزی تاخیری، تشدید سندرم بدخیم نورولپتیک
• آرام‌قسمت‌ها و خواب‌آورها؛ همانند بنزودیازپین‌ها؛ همانند دیازپام، آلپرازولام، کلونازپام؛ به‌علت افزایش اثرات خواب‌آلودگی و سرکوب سیستم عصبی مرکزی
• داروهای ضد افسردگی؛ شامل مهارکننده‌های مونوآمین‌اکسیداز همانند فنلزین، ترانیل سیپرومین؛ به‌علت خطر افزایش سختی خون شدید
• داروهای ضد پارکینسون؛ همانند لوودوپا، پرامیپکسول؛ به‌علت افت اثرات درمانی لوودوپا و اثرات متضاد بر دوپامین
• مسدودکننده‌های گیرنده دوپامین؛ همانند دومپریدون؛ به‌علت افزایش خطر عوارض حرکتی و عصبی
• داروهای موثر بر ریتم قلب؛ همانند آمیودارون، سوتالول، کینیدین؛ افزایش خطر آریتمی قلبی و طویل شدن فاصله QT

مسئله! اگر  هرکدام از داروهای فوق را مصرف می‌کنید، زمان ابتلا به مشکلات گوارشی حتماً لیست داروهای خود را در اختیار پزشک متخصص قرار دهید. 

حساسیت به متوکلوپرامید

علائم اوردوز با متوکلوپرامید

مسمومیت با متوکلوپرامید

مصرف متوکلوپرامید برای کودکان به علت خطر عوارض جانبی جدی از جمله مسمومیت، اسپاسم عضلانی و حرکات غیرقابل‌کنترل عضلات، پیشنهاد نمی‌بشود.

برای جلوگیری از دیسکینزی حاد، این دارو را بیشتر از دوز تجویزشده یا برای زمان طویل‌تر از پیشنهاد پزشک مصرف نکنید. بر پایه دستورالعمل شرکت سازنده، دوره درمان با متوکلوپرامید نباید بیشتر از ۱۲ هفته باشد.

نکات مهم در مصرف ژلوپرامید

بدیهی است که برخی افراد نباید این دارو را مصرف کنند. یا این که در صورت روبه رو با شرایط خاص پزشکی، پیش از مصرف باید با پزشک متخصص مشورت کنند. این چنین، دقت به نکات زیر پیش از مصرف دارو زیاد مهم است:

هشدار برای مصرف متوکلوپرامید در بارداری

پزشکان متخصص، طبق معمولً ژلوپرامید را در سه‌ماهه اول بارداری و برای افت حالت تهوع تجویز می‌کنند. با‌این‌حال، مصرف طویل‌زمان آن به‌علت تشکیل عوارض عصبی برای جنین، پیشنهاد نمی‌بشود. مصرف این دارو در دوران شیردهی نیز چندان برای نوزادان مناسب نیست. مگر این که پزشک متخصص در موارد الزامی آن را تجویز کند. اگر نیاز به مشاوره سریع درمورد این دارو با پزشک دارید، می‌توانید از امکان مشاوره آنلاین دکتر گوارش دکتردکتر منفعت گیری کرده و متنی یا تلفنی با پزشک، سخن بگویید کنید.

رانندگان و اپراتورهای ماشین‌آلات سنگین

مصرف ژلوپرامید به دلایل زیر برای رانندگان پیشنهاد نمی‌بشود:

• افزایش خواب‌آلودگی
• سرگیجه
• افت تمرکز زمان کار با دستگاه‌های حساس
• گمان کند شدن عکس العمل رانندگان زمان رانندگی

مسئله! بهتر است در طول مصرف دارو، از رانندگی و دیگر کارهایی که به تمرکز نیاز دارند خودداری کنید. 

محدودیت در مصرف طویل‌زمان

اثرات درمانی این دارو برای مصرف مختصر‌زمان مناسب است. درغیراین‌صورت، وابستگی دارویی تشکیل شده و اثرات درمانی آن افت می‌یاید. این چنین، گمان ابراز عوارض جدی نیز افزایش خواهد یافت. 

مسئله! در صورت نیاز به مصرف طویل‌زمان، باید با دوز زیاد کم و مطابق نظر پزشک مشورت بشود. 

قیمت قرص متوکلوپرامید در سال ۱۴۰۳

برای کسب آگاهی در خصوص قیمت این دارو، می‌توانید به داروخانه دکتردکتر مراجعه کنید. ولی با این حال، اکنون این دارو، ۱۹۵ هزار تومان به فروش می‌رسد.

در صورت مصرف این دارو، چه وقتی نیاز به مراجعه به پزشک اشکار می کنیم؟

زمان مصرف متوکلوپرامید، اگر با علائم زیر روبه رو شدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• علائم عصبی و حرکتی
• حرکات غیرقابل‌کنترل صورت، زبان یا دست‌ها
• اسپاسم‌های عضلانی شدید، به‌اختصاصی در گردن و فک
• حرکات غیرطبیعی چشم
• تب بالا
• تعریق شدید
• ضربان قلب نامنظم
• سفتی شدید عضلات
• گیجی
• افت سطح هوشیاری
• عکس العمل‌های آلرژیک شدید
• تورم صورت، زبان و گلو
• مشکل در تنفس
• راش پوستی شدید
• خارش و کهیر
• درد شدید معده یا شکم
• وجود خون در مدفوع یا استفراغ خونی
• حس سبکی سر و غش کردن
• ابتلا به افسردگی شدید، 
• افکار خودکشی
• اضطراب شدید یا حملات پانیک

قرص متوکلوپرامید با این که برای درمان بیماری های گوارشی سودمند است، اما پیش از مصرف بهتر است شرایط جسمانی و بیماری‌های عرصه‌ای بیمار مورد بازدید قرار گیرد. این عمل به منظور جلوگیری از عوارض خطرناک و علائم اوردوز زیاد مهم است. 

برای کسب آگاهی زیاد تر در رابطه کاربرد متوکلوپرامید (Metoclopramide) در درمان مشکلات گوارشی، به پلتفرم آنلاین نوبت‌دهی دکتردکتر مراجعه کرده و از بهترین پزشکان گوارش سراسر ایران زمان مشاوره و ویزیت دریافت کنید. 

منبع های:

go.drugbank.com

سوالات متداول متوکلوپرامید

برچسب‌ها:

اشتراک گذاری