کولیت اولسراتیو چیست؟ + علائم کولیت روده، درمان و کنترل_مستطیل زرد

کولیت اولسراتیو یک بیماری مزمن است که طی آن پوشش داخلی روده بزرگ و رکتوم دچار التهاب خواهد شد. این بیماری با اسهال، وجود خون در مدفوع، گرفتگی شکم و افت وزن همراه خواهد می بود.

بهبود سبک زندگی، داروهای ضدالتهاب و جراحی زیاد تر به مدیریت پیشرفت بیماری و افت علائم پشتیبانی می‌کنند. علت دقیق این بیماری ناشناخته است. اما عوامل ژنتیکی، محیطی و جواب غیرطبیعی سیستم ایمنی در ابراز آن نقش دارند. دکتر گوارش به پشتیبانی آزمایش‌های خون، کولونوسکوپی و تصویربرداری این بیماری را تشخیص می‌دهد.

در این نوشته از مجله پزشکی دکتردکتر به علل ایجادکننده این بیماری، علائم آن و موثرترین راهکارهای درمانی برای مقابله با این بیماری پرداخته‌ایم.

در انتها اگر سوالی دارید، در تکه نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر جواب خواهد داد.

کولیت اولسراتیو چیست؟

کولیت اولسراتیو، نوعی بیماری التهابی روده است که طی آن عکس العمل‌های غیرطبیعی سیستم ایمنی علتالتهاب و زخم‌های کوچک در پوشش داخلی روده بزرگ خواهد شد.

این زخم‌ها طبق معمول با خونریزی یا عفونت همراه می باشند. شدت این بیماری و مقدار دچار شدن روده بزرگ، در افراد متفاوت است. به‌همین‌خاطر، تشخیص به‌موقع آن می‌تواند از ابراز علائم شدیدتر جلوگیری کند و راهی برای درمان با پیروزی زیاد تر باشد. این بیماری در هرسنی می‌تواند رخ دهد، اما گمان ابراز آن در افراد بین ۱۵ تا ۳۰ سال و ۵۰ تا ۷۰ سال زیاد تر است.

علائم و نشانه‌های کولیت اولسراتیو

اکثر افراد مبتلا به این بیماری، در دوره‌هایی از زندگی، تشدید علائم را توانایی می‌کنند. این علائم با دقت به شدت التهاب و مقدار درگیری متفاوت می باشند. در ادامه، به با اهمیت ترین علائم تشکیل این بیماری اشاره کرده‌ایم:

اسهال خونی و مخاطی

اسهال به دفعات زیاد همراه با خون و مخاط یکی از شایع‌ترین علائم و هشدارهای این بیماری است که باید جدی گرفته بشود. خون قرمز روشن یا مایل به قهوه‌ای در مدفوع یا بعضی اوقات دفع خون به تنهایی می‌تواند نشانه درگیری با این بیماری مزمن باشد. این عارضه، بعضی اوقات اوقات به‌طور ناگهانی یا در طی زمان اتفاق می‌افتد.

درد و گرفتگی شکم

درد شکمی طبق معمول در تکه پایینی شکم و در سمت چپ آن به‌صورت گرفتگی ظاهر می‌بشود. زمان کنترل بیماری یا در مرحله های ابتدایی، دلپیچه و درد شکمی می‌تواند همانند معده درد ساده خفیف باشد. درد با شدت بالا و به‌صورت تحمل‌ناپذیر یکی از علائم کولیت اولسراتیو شدید خواهد می بود. در برخی اوقات هم برخی غذاهای خاص یا دیگر محرک‌ها جهت افزایش گرفتگی عضلات شکم خواهد شد.

خونریزی و چرک

خونریزی و چرک ناشی از زخم‌های حاضر در پوشش داخلی روده هم از علائم این بیماری می باشند. بعضی اوقات، این خونریزی و چرک در مدفوع وجود داشته و به‌صورت مکرر تکرار می‌بشود. حس فوریت برای دفع هم همراه با این علائم ظاهر خواهد شد.

افت وزن و خستگی مزمن

بعضی اوقات، بیماران مبتلا به این بیماری التهابی روده، خستگی شدید و طویل زمان و افت اشتها را هم توانایی می‌کنند. به علت ابتلا به این شرایط، فرد دچار افت وزن می‌بشود. مقدار درگیری، شدت التهاب روده و نوع علائم در برخی بیماران تاثییر قابل توجهی بر زندگی روزمره آن‌ها می‌گذارد.

مشکلات مفصلی و حساسیت‌های پوستی

این بیماری می‌تواند علتایجاد دردهای شدید و تورم در ناحیه مفاصل بشود. این علائم طبق معمول در ناحیه مفاصل بزرگتر همانند مچ پا، زانو، باسن و مچ دست رخ خواهند داد.

مطابق مطالعه منتشرشده در وب‌سایت سازمان سلامت انگلستان (NHS)،

از هر ۳ بیمار مبتلا به کولیت اولسراتیو، ۱ نفر آن‌ها علائم خارج از روده‌ای همانند دردهای مفصلی و بیماری‌های پوستی را توانایی خواهد کرد. به‌طوری که امکان دارد برجستگی‌های حساسی روی برخی تکه‌های بدن همانند بازوها و پاها ظاهر بشود. تشکیل زخم‌های دردناک در ناحیه دهان و افزایش حساسیت چشم هم از دیگر مشکلات شایع ابتلا به این بیماری است.

علت‌های ابراز کولیت اولسراتیو روده

علت دقیق ابراز این بیماری هم چنان ناشناخته است. اما محققان اعتقاد دارند مجموعه‌ای از عوامل در ابراز این بیماری نقش دارند. در ادامه، به با اهمیت ترین عوامل تشکیل این بیماری که علتالتهاب روده خواهد شد، پرداخته‌ایم:

عکس العمل غیرطبیعی سیستم ایمنی

سیستم ایمنی، باکتری‌های سودمند روده بزرگ را با باکتری‌های زیان اور نادرست گرفته و آن‌ها را از بین می‌برد. این شرایط با التهاب روده بزرگ و رکتوم همراه خواهد می بود. این چنین امکان دارد جواب سیستم ایمنی سپس از نابودی عفونت باکتریایی یا ویروسی هم چنان ادامه داشته باشد.

نقش ژنتیک و سابقه خانوادگی

ژنتیک هم عامل موثری در ابراز این بیماری است؛ به‌طوری‌که از هر ۴ نفر مبتلا به این بیماری، ۱ نفر دارای سابقه خانوادگی بیماری التهابی روده (بیماری کرون یا کولیت روده) است. این چنین محققان تغییراتی در چندین ژن اشکار کردند که با این بیماری مرتبط است.

عوامل محیطی

عوامل محیطی همانند شیوه زندگی و محل زندگی گمان خطر ابتلا به کولیت روده را افزایش خواهند داد. رژیم غذایی پرچرب، استرس و حتی آلودگی هوا در ابتلا به این بیماری نقش دارند. درحال حاضر مطالعات محققان ثابت کرده افرادی که در محیط‌هایی با شرایط آب و هوایی مناسب و رژیم غذایی متعادل زندگی می‌کنند، کمتر گمان دارد به این بیماری مبتلا شوند.

چطور کولیت اولسراتیو تشخیص داده می‌بشود؟

در مرحله اول برای تشخیص این بیماری، پزشک طبق معمول از بیمار سوال‌هایی در رابطه علائم، سابقه خانوادگی و بیماری‌های دیگر می‌پرسد. کولونوسکوپی با بیوپسی بافت تنها راه برای تشخیص قطعی این بیماری است.

انواع دیگر آزمایش‌ها می توانند به رد کردن عوارض یا دیگر بیماری التهابی روده همانند بیماری کرون پشتیبانی کنند. به‌طورکلی، پزشک برای تایید بیماری کولیت اولسراتیو یک یا چند روش زیر را انجام می‌دهد:

آزمایش خون و مدفوع

در آزمایش خون و مدفوع نشانگرهای التهاب همانند پروتئین خاص یا عوارضی همانند کم خونی بازدید می‌بشود. این چنین این آزمایش می‌تواند علائم عفونت یا دیگر بیماری‌های گوارشی را هم نشان دهد. بازدید نمونه مدفوع در رد دیگر بیماری‌ها همانند عفونت های ناشی از باکتری‌ها، ویروس‌ها یا انگل‌ها موثر است.

کولونوسکوپی و بیوپسی

ایمن‌ترین راه برای تشخیص این بیماری و رد دیگر بیماری های گوارشی، آندوسکوپی روده بزرگ و بیوپسی است. شدت بیماری و مقدار صدمه وارده به روده بزرگ هم به پشتیبانی آندوسکوپی اشکار خواهد شد. ۲ نوع آندوسکوپی برای تشخیص این بیماری انجام می‌بشود:

• کولونوسکوپی؛ روشی که طی آن پزشک از نوعی آندوسکوپ به نام کولونوسکوپ برای مشاهده پوشش رکتوم و کل روده بزرگ منفعت گیری می‌کند.
• سیگموئیدوسکوپی؛ در این روش، پزشک با عبور ابزاری از داخل آندوسکوپ، تکه‌های کوچکی از بافت پوشش راست روده و روده بزرگ را برمی‌دارد تا برسی‌های تخصصی‌تر روی آن‌ها انجام بشود.

تصویربرداری

بعضی اوقات، عکسبرداری با اشعه ایکس یا سی‌تی‌اسکن برای رد کردن عوامل و بیماری‌های جدی‌تر ملزوم است. در این شرایط، سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی علائم التهاب را در روده بزرگ نشان خواهند داد.

چطور این بیماری درمان می‌بشود؟

پزشک طبق معمول برای درمان کولیت اولسراتیو خفیف دارو تجویز خواهد کرد. چندین گزینه دارویی جهت کنترل و مدیریت بیماری وجود دارد که مطابق با شدت بیماری تجویز خواهد شد. طبق معمول در کنار تجویز دارویی، مصرف مکمل آهن جهت جلوگیری از کم‌خونی پیشنهاد خواهد شد. در ادامه، به‌ موثرترین راه حلها برای درمان این بیماری اشاره کرده‌ایم:

داروهای ضدالتهاب و سرکوب‌کننده ایمنی

در جدول زیر، به با اهمیت ترین داروها برای درمان این شرایط اشاره کرده‌ایم:

داروها	شرح داروها
داروهای کورتیکواستروئیدی همانند پردنیزون یا بودزونید	برای درمان کولیت اولسراتیو شدید
داروهای سرکوب‌کننده ایمنی همانند مرکاپتوپورین، آزاتیوپرین یا متوترکسات	برای افت التهاب

در کنار داروهای فوق و درصورت وجود علائمی همانند اسهال، لوپرامید هم تجویز می‌بشود.

 جراحی

جراحی برای کولیت اولسراتیو طبق معمول در صورت موثر نبودن درمان‌های دارویی، تشکیل عوارض جدی یا افزایش خطر سرطان روده بزرگ انجام می‌بشود. روش مهم جراحی، پروکتوکولکتومی است که شامل برداشتن روده بزرگ و رکتوم می‌بشود. این عمل به ۲ شیوه زیر انجام خواهد شد:

• پروکتوکولکتومی با آناستوموز کیسه ایلئوم به مقعد؛ جراح، در این روش، بعد از برداشتن کولون و رکتوم یک کیسه داخلی (معروف به کیسه J) از روده ساخته و آن را به مقعد متصل می‌کند. این روش اجازه می‌دهد که فرد بدون نیاز به کیسه استومی خارجی، مدفوع خود را دفع کند.
• پروکتوکولکتومی با ایلئوستومی انتهایی؛ در این روش، کولون و رکتوم برداشته خواهد شد و انتهای روده کوچک از طریق یک سوراخ روی دیواره شکم (استوما) به بیرون آورده می‌بشود. مواد زائد در یک کیسه استومی خارجی جمع‌آوری می‌بشود. این روش که به‌گفتن ایلئوستومی دائمی شناخته شده، برای برخی از بیماران گزینه بهتری خواهد می بود.

 رژیم غذایی مناسب برای بیماران

رژیم غذایی کولیت اولسراتیو برای هر بیمار منحصر‌به‌فرد است. درواقع هیچ رژیم غذایی واحدی وجود ندارد که بهترین کارکرد را برای مدیریت این بیماری داشته باشد. به این علت، بهترین روش این است که از مصرف غذاهای تشدیدکننده علائم پرهیز بشود.

غذاهای سودمند و زیان اور

رژیم غذایی این افراد باید متعادل و سالم، سرشار از میوه و سبزیجات تازه باشد. در جدول زیر، لیستی از غذاهای سالم و سودمند و غذاهای زیان اور را اراعه کرده‌ایم:

مواد غذایی سودمند	مواد غذایی زیان اور
مواد غذایی غنی از امگا ۳ همانند ماهی سالمون و گردو	غذاهای پرچرب همانند کره و خامه
کدو حلوایی	میوه‌های اسیدی همانند پرتقال، گریپ فروت، انگور و گوجه فرنگی
غذاهای تخمیرشده همانند ماست پروبیوتیک	محصولات دارای لاکتوز همانند شیر گاو، پنیر و بستنی
مایعات زیاد	نوشیدنی‌های خاص همانند الکل، نوشابه، قهوه و چای
بلغور جو دوسر و برنج سفید	سیب زمینی و غذاهای سرخ شده با روغن زیاد
منبع های پروتئین کم‌چرب همانند مرغ، بره و بوقلمون	گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده
میوه‌هایی همانند موز و انبه و میوه‌های پخته یا پوست کنده، آووکادو	غذاهای پرفیبر همانند کلم بروکلی و گل کلم

تاثییر لبنیات، فیبر و پروبیوتیک‌ها

بعضی اوقات، برخی از بیماران به علت عدم تحمل لاکتوز مبتلا می باشند؛ به این علت مصرف لبنیات کم‌لاکتوز همانند ماست یا پنیرهای سفت به افت علائم پشتیبانی خواهد کرد. این چنین، مصرف مواد غذایی حاوی فیبر، با افت التهاب، کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد. قرار دادن پروبیوتیک‌ها در رژیم غذایی هم با تشکیل اعتدال در باکتری‌های روده، در بهبود این بیماری نقش موثری ایفا می‌کند.

مدیریت بیماری و سبک زندگی سالم

این بیماری درمان قطعی ندارد. با این حال، برخی از فعالیت‌ها در مدیریت علائم و مقابله بهتر با بیماری پشتیبانی‌کننده خواهند می بود. در ادامه، به با اهمیت ترین این فعالیت‌ها پرداخته‌ایم:

کنترل استرس و تغذیه مناسب

اگرچه استرس، به‌طور مستقیم عامل تشکیل کولیت اولسراتیو روده نیست؛ اما مدیریت پیروزی‌آمیز سطوح استرس روی شدت و مقدار علائم‌ ناشی از بیماری تاثییر می‌گذارد. انجام فعالیت‌هایی همانند مطالعه کتاب و گوش دادن به موسیقی ذهن را آرام کرده و استرس را افت خواهند داد. علاوه‌بر مدیریت استرس، دقت به رژیم غذایی می‌تواند تاثییر بسیاری بر کیفیت زندگی شما برجای می‌گذارد. رژیم غذایی سازگار با بدن شما، قطعا در افت درد ناشی از بیماری موثر خواهد می بود.

نقش فعالیت بدنی

بعضی اوقات اوقات اضطراب و استرس ناشی از ابتلا به این بیماری تبدیل افسردگی می‌بشود. تحقیقات ثابت کرده فعالیت‌های بدنی و ورزش کردن به‌صورت منظم در بهبود علائم موثر است. طبق معمول تکنیک‌های تمدد اعصاب، تمرینات تنفسی، مدیتیشن و یوگا باید بخشی از روتین زندگی افراد مبتلا بشود.

عوارض بیماری کولیت اولسراتیو

در صورت عدم درمان این بیماری، التهاب ناشی از آن به روده و دیگر اندام‌ها صدمه جدی داخل کرده و سلامتی فرد را تهدید می‌کند. منفعت گیری از یک برنامه درمانی و مدیریت صحیح علائم بیماری در افت عوارض مرتبط با آن نقش دارند. در ادامه، به خطرناک‌ترین عوارض این بیماری اشاره کرده‌ایم:

عوارض خارج روده‌ای

با تشدید بیماری، امکان صدمه و التهاب به مجاری صفراوی و کبد افزایش اشکار می‌کند. به‌طوری‌که، زخم‌های عمیقی در بافت کبد تشکیل شده و خونریزی ناشی از این زخم‌ها با کم‌خونی همراه خواهد شد. زخم‌های دهان، التهاب چشم‌ها یا مفاصل (آرتریت)، پوکی استخوان و بیماری‌های پوستی از دیگر عوارض خارج روده‌ای بعد از پیشرفت بیماری می باشند.

پوکی استخوان

بعضی اوقات، استخوان‌ها به علت مشکلات بدن در جذب مواد مغذی یا در صورت مصرف زیاد کورتیکواستروئیدها ضعیف خواهد شد. در این شرایط، گمان شکستگی ناشی از پوکی استخوان افزایش اشکار می‌کند.

رشد و تکامل ناکافی

گسترش بیماری و برخی درمان‌ها روی رشد و تکامل تاثییر می‌گذارد. این نوشته در کودکان به شکل افت اشتها، افت وزن و اختلال در رشد خود را نشان خواهد داد. به این علت، در این شرایط، باید وزن و قد کودکان و جوانان مبتلا به این بیماری به‌طور منظم بازدید بشود.

سرطان کولورکتال یا روده بزرگ

التهاب مزمن روده می‌تواند تبدیل سرطان بشود. بر پایه تحقیقات صورت گرفته نزدیک به ۵ درصد از افراد مبتلا به بیماری کولیت اولسراتیو روده به سرطان کولورکتال مبتلا خواهد شد و این خطر در طول دوره بیماری افزایش اشکار خواهد کرد. افراد مبتلا به این بیماری، باید هر ۱ تا ۲ سال برای تشخیص زودهنگام سرطان کولونوسکوپی انجام بدهند.

آیا کولیت اولسراتیو قابل درمان است؟

این بیماری مزمن قابل درمان نیست؛ اما می‌‌توان با کنترل علائم تا حد بسیاری جلوی پیشرفت بیماری را گرفت. ورزش منظم و مستمر، پیروی از یک رژیم غذایی اختصاصی و اجتناب از مصرف غذاهای پرچرب، سرخ‌کردنی و نوشیدنی‌های کافئین‌دار در مدیریت کولیت اولسراتیو نقش دارند.

افراد مبتلا به این بیماری علائمی همچون اسهال خونی، درد شکمی و خستگی مزمن را توانایی می‌کنند. دارودرمانی، جراحی و برخورداری از رژیم غذایی متعادل از موثرترین راه حلهای درمان این بیماری می باشند. در صورت مشاهده علائم، در اولین زمان به دکتر گوارش مراجعه کنید. برای دریافت نوبت از دکتر گوارش، می‌توانید از امکان نوبت‌دهی آنلاین این متخصص در سایت دکتردکتر منفعت‌مند شوید.

منبع های:

cdc.gov

webmd.com

سوالات متداول

برچسب‌ها:

اشتراک گذاری