راهنمای کامل تشخیص و درمان تبخال چشمی + معارفه روش‌ درمان آن_مستطیل زرد

تبخال چشمی یک عفونت ویروسی است که می‌تواند به قرنیه و دیگر قسمت‌های چشم صدمه رساند. از علائم این بیماری، می‌توان به قرمزی، التهاب پلک‌ها، سوزش و خارش، از علائم این بیماری اشاره کرد. تشخیص زودهنگام تبخال در چشم، اهمیت زیاد بسیاری دارد و از عوارض خطرناک این بیماری جلوگیری می‌کند. این بیماری امکان پذیر در موارد شدید، قرنیه صدمه دیده و مقدار بینایی را افت می‌دهد.

تصمیم داریم در این نوشته از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، همه علل، علائم، راه حلهای درمان و پیشگیری از تبخال در چشم را بازدید کنیم. بعد همراه ما باشید…

اگر سوالی دارید، می‌توانید در انتها و در قسمت نظرات بنویسید و جواب را از کارشناس سلامتی دکتردکتر دریافت کنید.

تبخال چشمی چیست؟

تبخال چشمی نوعی عفونت ویروسی است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) تشکیل می‌بشود. ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1) عامل مهم این بیماری است.

بر پایه یکی از مقالات وبسایت Medscape،

ویروسی (HSV) یا تبخال چشم، شایع‌ترین علت کوری عفونی قرنیه در کشورهای گسترش‌یافته است.

هرپس سیمپلکس، یکی از بیماری های چشمی خطرناک است و در صورت عدم درمان صحیح، می‌تواند به یک بیماری مزمن تبدیل بشود. ویروس HSV نوع اول امکان پذیر به لایه‌های عمیق‌تر چشم نفوذ کند و علتکاهش بینایی یا نابینایی بشود.

این بیماری واگیردار است و از طریق تماس با ترشحات آلوده همانند ترشحات چشم یا بزاق دهان، منتقل می‌بشود. به این علت، تماس نزدیک با فرد مبتلا به این بیماری، می‌تواند علتانتقال ویروس به دیگران بشود.

علائم تبخال چشمی

با اهمیت ترین علامت وجود تبخال در چشم، درد و التهاب چشم است. در ادامه با علائم این بیماری، به‌طور کامل آشنا شوید:

• درد همراه با سوزش یا خارش چشم
• التهاب در سفیدی چشم و اطراف پلک
• افزایش حساسیت به نور و محیط‌های روشن (فتوفوبیا)
• تاری دید و افت بینایی
• حس وجود جسم خارجی همانند شن در چشم
•  افزایش ترشحات چشم و ریزش اشک

این علائم امکان پذیر به‌صورت همزمان یا تکی ظاهر شوند. در صورت مشاهده هرکدام از این علائم، فوراً به چشم‌پزشک مراجعه کنید. 

انواع تبخال چشمی

تبخال چشم انواع مختلفی دارد که هر کدام، قسمت‌های مختلفی از چشم را دچار می‌کنند. در ادامه، انواع گوناگون این بیماری را به تفکیک بازدید می کنیم:

تبخال چشم قرنیه‌ای

این نوع تبخال، شایع‌ترین نوع هرپس سیمپلکس چشم است و به قرنیه صدمه می‌زند. تبخال چشم قرنیه‌ای می‌تواند تبدیل صدمه دائمی به قرنیه و افت دید بشود.

تبخال قرنیه‌ای نیکروتیک

این بیماری به لایه‌های عمیق‌تر قرنیه صدمه می‌زند. در این حالت، التهاب قرنیه به‌طور عمده ناشی از عکس العمل ایمنی به ویروس است نه خود ویروس. تبخال قرنیه‌ای نیکروتیک می‌تواند تبدیل زخم‌های قرنیه، صدمه شدید به قرنیه و حتی نابینایی بشود.

تبخال التهاب مجرای اشکی

تبخال التهاب مجرای اشکی، به پوشش بیرونی چشم دعوا می‌کند. این نوع تبخال طبق معمولً خطرناک نیست و در صورت درمان به‌موقع، بهبود می‌یابد.

تبخال التهاب عنبیه

تبخال التهاب عنبیه می‌تواند علتالتهاب در لایه‌های میانه چشم (عنبیه) بشود که به آن ایریتیس یا یوییت حرف های می‌بشود. این بیماری بعضی اوقات تبدیل آب مروارید، افزایش سختی داخل چشم و در موارد شدید، نابینایی می‌بشود.

تبخال ثانویه چشمی

این تبخال، بعد از درمان اولیه به‌طور مکرر، عود می‌کند. این بیماری طبق معمولً ناشی از علل شایع تبخال است و درصورت عدم‌رسیدگی، بینایی را افت می‌دهد.

تبخال چشمی در نوزادان

این نوع تبخال چشم نوزادان تشکیل می‌بشود و زیاد نادر است، اما طبق معمول شدید است. این بیماری از مادر به نوزاد منتقل می‌بشود و امکان پذیر نوزاد را نابینا کند.

علل تشکیل تبخال در چشم

بیماری عفونت هرپس چشمی، چند علت مهم و یقیناً جانبی دارد که همه انها روی یکدیگر تاثییر می‌گذارند. در ادامه هرکدام از آن‌ها را با جزئیات بیشتری بازدید می کنیم.

ویروس هرپس سیمپلکس 

علت مهم تبخال چشم، ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) نوع اول است و انتقال آن، از طریق تماس مستقیم با ترشحات آلوده صورت می‌گیرد. این ویروس، بعد از ورود به بدن فرد، در گره‌های عصبی فرد باقی می‌ماند و در شرایطی همانند ضعف سیستم ایمنی، استرس یا صدمه به چشم، مجدد فعال می‌بشود.

ضعف سیستم ایمنی

ضعف سیستم ایمنی، می‌تواند تبدیل فعال شدن ویروس هرپس سیمپلکس بشود.

عفونت و صدمه‌های چشمی

هرگونه صدمه فیزیکی به چشم (همانند ضربه یا عمل جراحی) می‌تواند جهت ورود ویروس HSV به چشم بشود. این چنین، عفونت‌های دیگر همانند منفعت گیری از لنز چشم، از عوامل گسترش این ویروس می باشند.

قرار گرفتن در برابر نور خورشید

قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدون عینک‌های آفتابی با محافظ UV، می‌تواند به فعال شدن ویروس هرپس سیمپلکس پشتیبانی کند. نور خورشید علتتضعیف مقاومت پوست و سیستم ایمنی (از عوامل تبخال چشم) می‌بشود.

استرس

تاثییر استرس روی تبخال چشم، غیرمستقیم است اما روی سیستم ایمنی، تاثییر منفی دارد و شرایط برگشت ویروس و عود بیماری را فراهم می‌کند.

دیگر عوامل تحریک‌کننده

علاوه‌بر موارد فوق، عوامل مختلفی همانند تب، بیماری‌های تنفسی یا تشکیل تغییرات هورمونی همانند بارداری، امکان پذیر علتفعال شدن ویروس هرپس سیمپلکس شوند. این چنین، مصرف برخی داروها با تضعیف سیستم ایمنی، شرایط را برای فعال شدن ویروس فراهم می‌کنند.

تبخال چشم چطور تشخیص داده می‌بشود؟

تشخیص این بیماری، باید توسط چشم پزشک انجام بشود. پزشکان برای تشخیص این بیماری، از راه حلهای بالینی و برخی آزمایشات منفعت گیری می‌کنند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

معاینه بالینی 

در معاینه بالینی، پزشک علائم هرپس سیمپلکس چشم (همانند درد، قرمزی چشم، حساسیت به نور، تاری دید و…) را بازدید می‌کند. در ادامه می‌توانید راه حلهای بازدید علائم را مطالعه کنید:

• تست حساسیت به نور؛ برای برسی حساسیت چشم به نور (فتوفوبیا) 
• لامپ شکاف‌دار؛ ابزاری برای مشاهده دقیق چشم و شناسایی صدمه‌های سطحی و عمقی قرنیه است. با لامپ شکاف‌دار، تغییرات میکروسکوپی قرنیه (همانند زخم‌ها یا ضایعات ویروسی)، قابل مشاهده خواهند می بود.
• تست فلورسین؛ با ریختن قطره فلورسنت در چشم، صدمه‌های قرنیه قابل شناسایی خواهند می بود. بعد از اعمال این رنگ، نواحی صدمه‌دیده یا دچار عفونت، در زیر نور نمایان خواهد شد. 

آزمایش‌های تکمیلی

برای تشخیص این بیماری، آزمایش‌های تکمیلی فرد دیگر هم وجود دارند که در صورت تشخیص پزشک، از آنها هم برای تشخیص منفعت گیری می‌بشود:

• اسکراب یا مثالبرداری از قرنیه؛ در این روش، از ترشحات چشم یا لایه‌های سطحی قرنیه مثالبرداری می‌بشود تا تحت میکروسکوپ بازدید بشود.
• تست PCR؛ مثالهای چشمی برای شناسایی DNA ویروس هرپس سیمپلکس، بازدید خواهد شد. این روش، دقیق‌ترین روش تشخیص این بیماری است.
• کشت ویروس؛ در این روش، نمونه چشمی در محیط کشت قرار می‌گیرد تا ویروس هرپس سیمپلکس (درصورت وجود) رشد می‌کند.
• آزمون فلورسانس آنتی‌بادی؛ این تست با منفعت گیری از آنتی‌بادی‌های خاص برای شناسایی ویروس هرپس سیمپلکس انجام می‌بشود.

تفاوت تبخال چشم و گل مژه

گلمژه و تبخال چشم، دو بیماری چشمی متفاوت می باشند. گل مژه نوعی عفونت باکتریایی است که در تاثییر انسداد غدد چربی پلک تشکیل می‌بشود و طبق معمولً به طور برآمدگی دردناک و قرمز روی پلک ظاهر می‌بشود. این عفونت طبق معمول با کمپرس گرم و مراعات بهداشت، قابل درمان است.

در روبه رو، تبخال چشم ناشی از ویروس است و در تاثییر آن، قرنیه چشم دچار می‌بشود. این بیماری علتدرد، قرمزی، افت دید و حساسیت به نور می‌بشود و به درمان‌های ضد ویروسی نیاز دارد.

در جدول زیر، تفاوت تبخال چشم و گل مژه را قیاس می‌کنیم:

ویژگی	تبخال چشم	گل مژه
عامل تشکیل	ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱	عفونت باکتریایی (استافیلوکوک)
علائم	درد شدید، قرمزی، حساسیت به نور، تاری دید	تورم و قرمزی در لبه پلک، درد ملایم
مکان دچار	قرنیه و تکه‌های دیگر چشم	پلک‌ها و فولیکول‌های مژه یا غدد چربی
زمان زمان و شدت	امکان پذیر صدمه دائمی به چشم داخل کند	بهبود سریع با درمان مناسب
درمان	داروهای ضدویروس و ضدالتهاب	کمپرس گرم، آنتی‌بیوتیک موضعی و جراحی (در موارد شدید)

تبخال چشم چطور درمان می بشود؟

درمان تبخال چشمی به شدت عفونت و ناحیه دچار (قرنیه، پلک، یا دیگر تکه‌های چشم) بستگی دارد. این‌کار باید تحت نظارت دکتر چشم انجام بشود چون انتخاب درمان نامناسب، می‌تواند تبدیل عوارض جدی (همانند نابینایی) بشود. انواع راه حلهای درمان تبخال چشم، شامل موارد زیر است:

داروهای ضد ویروسی

این داروها برای مهار تکثیر ویروس هرپس سیمپلکس منفعت گیری خواهد شد:

• داروهای خوراکی؛ داروهایی همانند آسیکلوویر، والاسیکلوویر یا فامسیکلوویر به‌طور سیستمیک عمل می‌کنند و زمان ابتلا به آلودگی شدید، تجویز خواهد شد.
• داروهای موضعی؛ قطره‌ها یا پمادهای ضدویروسی همانند تریفلوریدین، گنکیکلوویر ژل یا آیدوکسوریدین برای درمان مستقیم ناحیه دچار منفعت گیری خواهد شد.

داروهای ضدالتهاب

برای درمان تبخال چشم، از داروهای کورتیکواستروئید منفعت گیری می‌بشود:

• داروهای کورتیکواستروئید؛ برخی قطره‌های استروئیدی همانند پردنیزولون، امکان پذیر برای افت التهاب تجویز شوند. 

هشدار! منفعت گیری از داروهای استروئیدی باید تحت نظارت پزشک باشد، چون مصرف غیر اصولی آن می‌تواند عفونت را تشدید کند.

بهترین قطره برای تبخال چشمی

با اصرار بر این مسئله که پزشک باید بهترین دارو را با دقت به حالت بیماری شما تجویز کند، اما قطره‌های زیر، بهترین قطره برای تبخال چشم می باشند:

• قطره آسیکلوویر (Acyclovir) به افت تکثیر ویروس پشتیبانی می‌کند.
• پریدنیزولون (Prednisolone) به افت التهاب پشتیبانی می‌کند.

پاک‌سازی مکانیکی 

در برخی موارد، پزشک با منفعت گیری از ابزارهای استریل، سلول‌های آلوده سطح قرنیه را برداشته تا ویروس را از سطح چشم حذف کند و به بهبود سریع تر پشتیبانی کند؛ به این روش، پاکسازی مکانیکی (Debridement) می‌گویند.

از این روش طبق معمولً برای درمان آثار سطحی تبخال چشم منفعت گیری می‌بشود. پزشک با منفعت گیری از ابزارهای استریل، لایه‌ای از سلول‌های صدمه‌دیده قرنیه را حذف می‌کند تا حجم ویروس‌ها کم شده و در روبه رو، داروهای موضعی نفوذ بهتری به لایه‌های زیرین قرنیه داشته باشند.

درمان تبخال چشمی شدید

پزشکان برای درمان عفونت تبخال چشم شدید یا تبخالی که مکررا عود می‌کند، از راه حلهای زیر منفعت گیری می‌کنند:

• درمان پیشگیرانه؛ فعال شدن مجدد ویروس تبخال چشم، با تجویز و مصرف آسیکلوویر خوراکی، قابل پیشگیری خواهد می بود.
• جراحی چشم؛ اگر عفونت علتایجاد زخم‌های شدید یا اختلال در بینایی بشود، امکان پذیر پیوند قرنیه یا جراحی انجام بشود.

دقت! در صورت ابتلا به تبخال چشم، نظارت دقیق و طور منظم حالت بیمار، زیاد مهم است. این‌کار از پیشرفت عفونت و عوارض احتمالی (همانند زخم قرنیه یا افت بینایی)، جلوگیری می‌کند.

درمان خانگی تبخال چشمی 

منفعت گیری از درمان خانگی تبخال در چشم به طور کمکی و در کنار درمان پزشکی انجام می‌بشود. برخی از راه حلهای درمان خانگی تبخال چشم عبارت هستند از:

• منفعت گیری از کمپرس گرم برای تسکین درد و افت التهاب
• منفعت گیری از قطره‌های چشمی گیاهی همانند چای سبز و دیگر گیاهان ضد التهاب چشم
• منفعت گیری از قطره‌های استریل چشمی
• استراحت چشم و محدود کردن فعالیت‌های چشمی برای افت سختی بر چشم
• مصرف مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان برای تحکیم سیستم ایمنی بدن

داروهای موثر برای درمان هرپس سیمپلکس چشم

در ادامه داروهایی که طبق معمول برای درمان تبخال چشم، تجویز خواهد شد را معارفه کرده‌ایم. یقیناً به‌خاطر داشته باشید که انتخاب نوع درمان، باید تحت نظر چشم‌پزشک انجام بشود. به این علت، منفعت گیری خودسرانه از داروهای زیر، می‌تواند به تشدید عفونت و حتی نابینا شدن، منجر بشود:

گروه دارویی	نام دارو	شکل دارویی	موارد منفعت گیری
داروهای ضدویروس	آسیکلوویر (Acyclovir)	پماد چشمی، قرص خوراکی	مهار تکثیر ویروس، درمان موضعی یا سیستمیک
	والاسیکلوویر (Valacyclovir)	قرص خوراکی	درمان موارد شدید یا عودکننده
	فامسیکلوویر (Famciclovir)	قرص خوراکی	درمان سیستمیک، جانشین برای آسیکلوویر
	گنسیکلوویر (Ganciclovir)	ژل چشمی (۰.۱۵%)	درمان موضعی عفونت‌های چشمی ناشی از هرپس
	تریفلوریدین (Trifluridine)	قطره چشمی (۱%)	درمان موضعی موارد خاص
کورتیکواستروئید	پردنیزولون استات (Prednisolone acetate)	قطره چشمی	افت التهاب در کراتیت استرومایی
	دگزامتازون (Dexamethasone)	قطره چشمی	کنترل التهاب شدید
	فلورومتولون (Fluorometholone)	قطره چشمی	افت التهاب با عوارض کمتر نسبت به دگزامتازون
آنتی‌بیوتیک‌	کلرامفنیکل (Chloramphenicol)	پماد یا قطره چشمی	پیشگیری از عفونت باکتریایی ثانویه
	سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin)	قطره چشمی	درمان و پیشگیری از عفونت‌های باکتریایی
	توبرامایسین (Tobramycin)	پماد یا قطره چشمی	پیشگیری از عفونت‌های ثانویه
	موکسی‌فلوکساسین (Moxifloxacin)	قطره چشمی	درمان عفونت‌های باکتریایی مقاوم

درمان تبخال چشمی با داروی گیاهی

درمان تبخال چشم با داروهای گیاهی، به‌صورت علمی قبول نشده است. عفونت تبخال چشم، یک ویروس خطرناک است و نیازمند درمان‌های دارویی ضدویروسی است. منفعت گیری از درمان‌های گیاهی در این بیماری، امکان پذیر بی‌تاثییر یا خطرناک باشد.

منفعت گیری از محلول‌های خانگی امکان پذیر تبدیل تحریک، التهاب یا عفونت ثانویه بشود، اما برخی گیاهان خاصیت ضدالتهابی دارند. خوردن این گیاهان، می‌توانند به تحکیم سیستم ایمنی بدن پشتیبانی کنند:

• میوه‌های حاوی ویتامین سی
• اکیناسه (Echinacea)
• سیر 
• چای سبز
• اسطخودوس
• عرق چهل گیاه
• زردچوبه
• بابونه
• روغن زیتون، نارگیل و کنجد

درمان تبخال چشم در طب سنتی

طب سنتی همانند درمان‌های گیاهی، روش تایید شده و مؤثر درمان تبخال چشم نیست و هیچ زمان نباید جانشین درمان پزشکی بشود. یقیناً طب سنتی می‌تواند به‌صورت غیرمستقیم، روی درمان این بیماری و تحکیم سیستم ایمنی، تاثییر مثبت داشته باشد.

غذاهای سودمند برای درمان تبخال چشم

تغذیه مناسب می‌تواند به تحکیم سیستم ایمنی و افت التهاب پشتیبانی کند. در اینجا جدول مربوط به غذاهای سودمند برای درمان عفونت هرپس چشمی آورده شده است:

گروه غذایی	مواد غذایی سودمند	ویژگی‌ها
غذاهای غنی از ویتامین C	پرتقال، لیمو، گریپ‌فروت، فلفل دلمه‌ای قرمز، توت‌فرنگی، کیوی، سبزیجات برگ سبز	تحکیم سیستم ایمنی، پشتیبانی به مبارزه با عفونت‌ها
غذاهای غنی از لیزین	گوشت مرغ و بوقلمون، ماهی (سالمون، تن)، ماست و لبنیات کم‌چرب، تخم‌مرغ، عدس و نخود	مهار تکثیر ویروس هرپس سیمپلکس، افت شدت و طول زمان تبخال
غذاهای غنی از ویتامین E	آووکادو، مغزهای روغنی (بادام، فندق)، دانه‌ها (دانه آفتابگردان)، سبزیجات سبز تیره (اسفناج، کلم پیچ)	خواص آنتی‌اکسیدانی، افت التهاب و تحکیم ایمنی بدن
غذاهای ضدالتهابی	زردچوبه، زنجبیل، توت‌فرنگی، تمشک، ماهی‌های چرب (سالمون، تن، ساردین)	افت التهاب و تسکین درد و علائم تبخال
غذاهای غنی از روی (Zinc)	گوشت قرمز کم‌چرب، صدف و میگو، مغزهای روغنی و دانه‌ها، حبوبات (عدس، نخود، لوبیا)، غلات سبوس‌دار	تحکیم سیستم ایمنی و بهبود زخم‌ها، افت زمان زمان عفونت‌های ویروسی
پروبیوتیک‌ها	ماست طبیعی و کفیر، کلم ترش، ترشیجات طبیعی، مخمری‌ها (کفیر و کامبوچا)	تحکیم سیستم ایمنی بدن، حمایتاز سلامت روده

اگر به این بیماری‌ها مبتلا شده‌اید، این مواد غذایی را نخورید!

برای جلوگیری از تشدید تاثییر این تبخال در چشم، این مواد غذایی را از رژیم خود حذف کنید:

• غذاهای حاوی آرژینین زیاد همانند شکلات، آجیل‌های خاص و دانه‌ها
• قندهای فرآوری‌شده همچون شکر و شیرینی‌ها

پیشگیری از تبخال چشم

برای پیشگیری از تبخال چشم، به این موارد دقت کنید:

• اجتناب از تماس نزدیک با افرادی که تبخال فعال دارند.
• منفعت گیری از عینک آفتابی با UV مناسب در محیط‌های آفتابی.
• نگه داری سلامت سیستم ایمنی با تغذیه مناسب و مدیریت استرس.
• عدم منفعت گیری از وسایل شخصی دیگران (حوله، عینک و لنز)
• تحکیم سیستم ایمنی با رژیم غذایی سالم، خواب کافی و مدیریت استرس
• منفعت گیری صحیح از لنز چشم، همانند ضدعفونی منظم و محدود کردن منفعت گیری
• معاینات منظم توسط چشم‌پزشک

عوارض احتمالی تبخال چشمی

این بیماری، امکان پذیر برخی از مشکلات موقت یا دائم را به‌همراه داشته باشد:

• زخم قرنیه (عامل افت بینایی)
• عود مکرر عفونت
• التهاب شدید و سرایت به قسمت‌های دیگر چشم
• افت بینایی
• اختلال در کارکرد عصب چشم
• افزایش حساسیت به نور و ناراحتی در محیط‌های روشن

این چنین تبخال چشم می‌تواند تبدیل خشکی چشم و اختلال در کارکرد غدد اشکی بشود.

آیا تبخال چشم علتسرطان چشم می‌بشود؟

ربط مستقیمی بین تبخال چشم و سرطان چشم وجود ندارد اما صدمه‌های مزمن ناشی از عفونت هرپس چشمی، می‌تواند تبدیل مشکلات پیچیده‌تری در چشم بشود. برخی از مشکلات ناشی از این بیماری، امکان پذیر به تغییراتی در بافت‌های چشم منجر بشود و خطرات ابتلا به سرطان چشم را افزایش دهد.

برای درمان تبخال چشمی باید به چه پزشکی مراجعه کرد؟

تبخال چشمی یک عفونت جدی است که نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد. با آگاهی از علائم و مراعات نکات پیشگیری، می‌توان از ابراز عوارض جدی جلوگیری کرد. در صورت مشاهده هر یک از علائم مذکور، مراجعه به پزشک متخصص پیشنهاد می‌بشود.

برای درمان تبخال چشم و دیگر مشکلات مربوط به چشم، می‌توانید نوبت بهترین چشم پزشکان ایرانی را از سامانه رزرو و نوبت دهی دکتردکتر دریافت کنید. 

منبع های:

my.clevelandclinic.org

medscape.com

healthline.com

webmd.com

سوالات متداول

برچسب‌ها:

اشتراک گذاری