حساسیت چشم به نور چیست؟ بازدید همه علل، علائم و درمان‌ها_مستطیل زرد

حساسیت چشم به نور، هراس از نور، نورگریزی یا فوتوفوبیا (Photophobia) حالتی است که در آن فرد تحمل نور را ندارد. نورهای طبیعی و مصنوعی به چشم‌ها صدمه می‌رسانند و علتسوزش جزئی یا مشکلات چشمی شدید خواهد شد، تا جایی‌ که فرد به فرار از نور می‌رسد. به همین علت به آن، «فرار از نور» هم می‌گویند.

این مشکل طبق معمول به‌خاطر ابتلا به بیماری‌های عصبی همانند میگرن یا عفونت‌های چشمی، خشکی چشم یا مصرف داروهای خاص رخ می‌دهد. یقیناً با اهمیت ترین علت ابتلا به آن، خیره‌شدن طویل‌زمان به نمایشگر‌های دیجیتال است. از اثرات ناخوشایند آن می‌توانیم به درد یا سختی در چشم، سرخی و التهاب، اشک‌ریزی، کم‌بینی یا دوبینی اشاره کنیم.

حساسیت چشم‌ها به نور، به‌خودی خود درمان نمی‌بشود. این یک عارضه جدی و پرخطر است! درصورت بی‌توجهی به این قضیه، اختلال در بینایی و صدمه‌های جدی‌تر به این عضو، دور از انتظار نیست.

در این نوشته از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، درمورد علت، علائم، عوارض و راه‌های درمان حساسیت چشم‌ها به نور سخن بگویید می‌کنیم.

در انتها اگر هم چنان سوالی دارید، می‌توانید در تکه نظرات بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن جواب دهد.

دلایل حساسیت چشم به نور

علت حساسیت چشم به نور در کودکان و بزرگسالان متفاوت نیست و می‌تواند نتیجه ابتلا به بیماری های چشمی، انواع التهاب یا موارد دیگر باشد. در این قسمت نگاهی به بیماری‌هایی که عامل فوتوفوبیا می باشند، می‌اندازیم تا علت بیزاری از نور را بازدید کنیم.

میگرن

میگرن شایع‌ترین علت هراس از نور است و می‌تواند به دلایل پرشمار ظاهر بشود. علت ابتلا به میگرن، تغییرات هورمونی، خوردن غذاهای محرک، استرس و تغییرات محیطی و یا مشکلات است. این قضیه زیاد تر زنان را دچار می‌کند و در قالب سردرد در یک سمت سر، حالت‌تهوع و استفراغ ظاهر می‌بشود.

عفونت‌های چشمی

عفونت‌های چشمی با تشکیل التهاب و صدمه به قسمت‌های گوناگون چشم، حساسیت به نور یا نورهراسی را تحریک می‌کنند. این حساسیت به علت تغییرات در ساختارهای چشمی و جواب‌های التهابی به نور افزایش اشکار می‌کند. دلایل مهم ابراز نورهراسی در تاثییر انواع گوناگون عفونت‌های چشمی، عبارت هستند از:

علت	توضیح
التهاب قرنیه (کراتیت)	التهاب قرنیه علتکاهش توانایی چشم در تمرکز نور می‌بشود و در نتیجه حساسیت به انواع نور افزایش می‌یابد.
عفونت‌های پلکی	تورم پلک‌ها و التهاب آن‌ها می‌تواند علتدرد و حساسیت شدید به نور بشود.
ورم ملتحمه	التهاب در ملتحمه چشم به عصبی شدن چشم و هراس از نور می‌انجامد.
ترشحات چشمی	ترشحات چشمی می‌توانند به تحریک چشم‌ها در برابر نور منجر شوند.
عفونت‌های داخلی چشم	صدمه به ساختارهای داخلی چشم علتهراس از نور و مشکلات بینایی می‌بشود.

خشکی چشم

خشکی چشم با افت رطوبت سطح چشم علتنازک شدن لایه اشک و افت توانایی چشم در مقابله با تحریکات محیطی می‌بشود. این اتفاق در نهایت، می‌تواند علتتحریک و حساسیت به نور و یقیناً حس درد بشود.

بیماری‌های قرنیه

بیماری‌های قرنیه علتابراز صدمه و تحریک عصب‌های حساس در سطح قرنیه خواهد شد و همین امر به فوتوفوبیا می‌انجامد. صدمه به شفافیت یا ساختار قرنیه، همانند زخم یا التهاب، علتپراکندگی یا انکسار نامنظم نور می‌بشود و تحریک‌پذیری چشم در برابر نور افزایش اشکار می‌کند. در جدول زیر، انواع بیماری‌های قرنیه را آورده‌ایم:

بیماری قرنیه	علت فوتوفوبیا	ربط با نورهراسی
زخم قرنیه (Corneal Ulcer)	صدمه به سطح قرنیه و التهاب عصب‌های حساس	درد شدید و حساسیت بیشتر از حد به نور
کراتیت (التهاب قرنیه)	التهاب و عفونت قرنیه که عصب‌های آن را تحریک می‌کند.	تحریک‌پذیری و تشکیل حساسیت در برابر نور
قوز قرنیه (Keratoconus)	نازک شدن و تحول شکل قرنیه که علتانکسار نامنظم نور می‌بشود.	افزایش حساسیت به نور به علت پراکندگی غیرطبیعی نور در چشم
دیستروفی قرنیه	تجمع مواد غیرطبیعی در قرنیه که شفافیت آن را افت می‌دهد.	حساسیت به نور به علت افت شفافیت و پراکندگی نور
خشکی شدید قرنیه	اختلال در لایه اشکی که از قرنیه محافظت می‌کند.	خشکی علتافزایش تحریک نور و حساسیت زیاد تر می‌بشود.
ادم قرنیه	تجمع مایعات در قرنیه که علتتورم و افت شفافیت می‌بشود.	حساسیت به نور به علت پراکندگی و جذب غیرطبیعی نور

مشکلات سیستم عصبی

ربط مشکلات سیستم عصبی با نورهراسی، به حساسیت بیشتر از حد مسیرهای عصبی بین چشم و مغز بازمی‌گردد. عصب بینایی و قسمت‌هایی از مغز همانند تالاموس و قشر بینایی به علت تحریک‌پذیری یا صدمه، به نور عکس العمل شدیدتری نشان خواهند داد. این چنین، اختلالات عصبی همانند میگرن یا مشکلات در سیستم اعصاب، می‌توانند حساسیت به نور را تحکیم کرده و تبدیل ابراز فوتوفوبیا شوند.

مصرف داروهای خاص

حساسیت چشم‌ها به نور بعضی اوقات نتیجه مصرف داروهای زیر است:

• آمیودارون
• بلئومایسین
• ایزوترتینوئین
• سولفونامیدها
• کینین
• سیپروفلوکساسین
• دوکسوروبیسین
• دیورتیک‌های تیازیدی
• کلروکین
• آنتی‌هیستامین‌ها

منفعت گیری طویل‌زمان از دستگاه‌های دیجیتال

خیره‌شدن طویل‌زمان به صفحه نمایشگر، صدمه‌های جبران‌ناپذیری به چشم داخل می‌کند. این عادت علتحساسیت چشم‌ها به نور سفید نمی‌بشود، اما همان نور آبی به‌شدت برای شبکیه چشم زیان اور است. انرژی بسیار زیاد این نور به‌راحتی به سلول‌های شبکیه صدمه می‌زند. از‌طرفی افراد زمان تماشای صفحات دیجیتال کمتر پلک می‌زنند؛ همین نوشته علتخشکی، سختی و نهایتا حساسیت چشم به نور تلویزیون و نمایشگر‌ها می‌بشود.

دیگر دلایل ابراز نور هراسی

در ادامه، برخی از دیگر دلایل فوتوفوبیا را نام خواهیم برد:

• ابراز التهاب در پوشش محافظتی مغز و نخاع (مننژیت)
• مشکلات در اعتدال، کنترل و حرکات چشم
• وجود تومور در غده هیپوفیز
• خشکی چشم
• تورم داخل چشم
• آب مروارید
• خراش در قرنیه
• صدمه دیدن لایه حساس به نور در قسمت پشتی چشم
• بسته شدن غیرارادی چشم
• افسردگی
• اختلال دو قطبی
• انزواطلبی
• منفعت گیری از لنزهای نامناسب

علائم حساسیت به نور

علائم نور هراسی در افراد گوناگون، طبق معمول متفاوت است و هر فرد، به‌شکل متغیری با آن مواجه می‌بشود. رایج‌ترین علائم حساسیت چشم‌ها به نور عبارت‌اند از:

درد یا سختی در چشم

حساسیت چشم‌ها به نور طبق معمول علتدرد و سختی می‌بشود، به این علت فرد ناخود‌آگاه چشم‌هایش را در نور زیاد جمع می‌کنند یا کاملا می‌بندد. این درد به‌قدری می‌تواند شدید باشد که فرد به‌خاطر خستگی چشم‌، تمایل به بستن پلک‌ها داشته باشد. حتی وقتی که چشمانش را می‌بندد، امکان پذیر هاله‌های قهوه‌ای‌رنگ ببیند.

قرمزی و التهاب

یکی از رایج‌ترین نشانه‌های فوتوفوبیا، سرخی و التهاب چشم‌ها است. برخی‌ اوقات التهاب به‌قدری شدید است که فرد برای جلوگیری از تابش نور مستقیم خورشید، دست‌ها را بالا نگه می‌دارد یا در روزهای آفتابی، خانه‌نشینی را ترجیح می‌دهد.

کودکان زیاد تر از بزرگ‌سالان قرمزی و التهاب به‌خاطر حساسیت به نور را توانایی می‌کنند.

اشک‌ریزی یا خشکی بیشتر از حد

علت حساسیت چشم به نور خورشید هرچه باشد، اشک‌ریزی یا خشکی بیش‌از‌اندازه یکی از رایج‌ترین علائم آن است. فرد برای از بین بردن این خشکی ناخودآگاه زیاد پلک می‌زند یا ترشحات غلیظ چشمی را توانایی می‌کند. در این صورت، علت حساسیت چشم‌ها به نور باید هرچه سریع تر اشکار و عارضه درمان بشود.

افت دید در نور زیاد

کم‌بینی یا اشکال دیداری در شرایطی که چشم‌ها ضعیف و بی‌حال خواهد شد، دور از انتظار نیست. فرد در این شرایط:

• دوبینی هر یک از چشم‌ها و یا هر دو چشم را توانایی می‌کند؛
• برای خواندن متون در نور زیاد با مشکل روبه رو است؛
• زیاد زمان‌ها قوت دیدن تصاویر و تشخیص آن‌ها را ندارد.

دیگر علائم فوتوفوبیا

در ادامه، برخی از دیگر علائم نور هراسی را نام خواهیم برد:

• ناسازگاری چشم با نور
• حساسیت به نور
• حس دیدن هاله‌هایی از رنگ قهوه‌ای در تاریکی و حتی وقتی که چشم‌ها بسته است
• حس درد یا ناراحتی چشم زمان نگاه کردن به نور یا اجسام نورانی
• دوبینی هر یک از چشم‌ها یا هر دو چشم
• سردرد یا میگرن
• حس خشکی چشم
• خستگی چشم و تمایل به بستن چشم‌ها
• فرو رفتگی چشم

راه حلهای پیشگیری از حساسیت چشم‌ها به نور

فوتوفوبیا قابل پیشگیری نیست اما می‌توان با مراقبت از چشم‌ها در شرایط گوناگون، سلامت دید را نگه داری کرد. برای مثال از محرک‌هایی که علتحملات میگرنی خواهد شد، اجتناب کنید یا مواظب این چند مورد باشید:

منفعت گیری از عینک‌های مخصوص

اگر فتوفوبیا دارید، نباید در معرض تابش مستقیم نور خورشید باشید. با هر وسیله‌ای که دارید، مانع برخورد مستقیم اشعه ماورا بنفش نور خورشید به قرنیه چشم‌ها شوید. می‌توانید از عینک‌های پلاریزه یا محافظ نور آبی منفعت گیری کنید و وقتی که از خانه بیرون می‌روید، کلاه لبه‌دار بگذارید.

محدود کردن منفعت گیری از دستگاه‌های دیجیتال

بهترین و موثرترین راه پیشگیری از حساسیت به نور خورشید، افت منفعت گیری از دستگاه‌های هوشمند و دیجیتال یا قراردهی آنها در حالت تنظیم خودکار است. برای نگه داری سلامت چشمانتان، قانون ۲۰، ۲۰، ۲۰ را همیشه مراعات کنید. به‌ازای هر ۲۰ دقیقه‌ای که به نمایشگر دیجیتال خیره می‌شوید، ۲۰ ثانیه به نقطه‌ای در فاصله ۲۰ فوتی (معادل ۶ متر) نگاه کنید.

مراعات بهداشت چشم‌ها

مراعات نکات بهداشتی می‌تواند حساسیت چشم به نور جلوگیری کند. موارد ساده‌ای همانند عدم لمس چشم‌ها یا منفعت گیری از لوازم آرایش چشم مشترک جلوی ورم ملتحمه را می‌گیرد.

با شستن مرتب دست‌ها و پرهیز از تماس با افراد آلوده، می‌توان خطر ابتلا به مننژیت چشم را افت داد یا از ابراز آنسفالیت (التهاب مغز) جلوگیری کرد. یقیناً برای جلوگیری از ابتلا به آنسفالیت، دریافت واکسن و دوری از پشه‌ها و کنه‌ها نیز می‌تواند سودمند باشد.

منفعت گیری از قطره‌های چشمی تجویز شده

کار قطره‌های چشمی، افت موقتی خشکی چشم است. این قطره‌ها حساسیت را درمان نمی‌کنند، بلکه فقط از قرمزی چشم می‌کاهند و برای منفعت گیری مختصر‌زمان مناسب‌اند.

درمورد عوارض قطره‌های تجویزی با پزشک سخن بگویید کنید و اگر علتتحریک، بثورات چشمی یا هر عارضه‌ی جانبی منفی فرد دیگر شدند، مصرف را قطع کنید. تحت هیچ شرایطی سراغ قطره‌های غیرتجویزی نروید.

راه حلهای درمان حساسیت چشم به نور

تا وقتی که علت حساسیت چشم‌ها به نور روشن نشود، نمی‌توان درمانی برای این عارضه معارفه کرد. به این علت معاینه پزشک معالج و تشخیص علت، اولین قدم درمان است. سپس پزشک تصمیم می‌گیرد درمان بیماری‌های عرصه‌ای را اغاز کند، دارو برای حساسیت به نور تجویز کند یا تنظیم نور محیط و منفعت گیری از لنز‌های تماسی را نظر دهد.

درمان بیماری‌های عرصه‌ای

اگر علت فوتوفوبیا ابتلا به بیماری‌های عرصه‌ای همانند میگرن، بیماری‌های مغزی یا عفونت باشد، باید عامل تحریک‌کننده را رفع کرد. پزشک تلاش می‌کند با تجویز داروهای گوناگون، بیماری عرصه‌ای را درمان و علائم حساسیت را مدیریت کند. در این حالت، طول دوره درمان بسته به نوع بیماری عرصه‌ای، می‌تواند چند هفته تا چند ماه باشد.

مسئله! اگر علت حساسیت ابتلا به بیماری‌های بلفارواسپاسم، فلج پیش رونده هسته‌ای، فیبرومیالژیا و سکته مغزی باشد، داروی حساسیت چشم‌ها به نور کار امد نیست. این موارد، درمان‌پذیر نیستند و باید با عوارض آنها مدارا کرد.

دارو درمانی

رایج‌ترین انواع قرص و قطره برای حساسیت چشم به نور که پزشک برای شما تجویز می‌کند، عبارت‌اند از:

• آنتی‌بیوتیک برای درمان ورم ملتحمه؛
• قطره‌های ضد‌ آلرژی همانند آنتی‌هیستامین برای تسکین عوارض حساسیت (قرمزی، خارش و ورم چشم)؛
• قطره‌های چشمی برای افت التهاب اسکلریت؛
• قطره چشمی آنتی‌بیوتیک برای درمان خراش قرنیه؛
• آنتی‌بیوتیک برای درمان مننژیت باکتریایی؛
• آنتی‌بیوتیک برای ورم سفیدی چشم؛
• داروهای ضدالتهابی برای درمان موارد خفیف آنسفالیت.

تنظیم نور محیط کار یا منزل

نور محیطی را بیش‌از‌اندازه کم یا زیاد نکنید! تلاش کنید در معرض نور مستقیم نباشید یا لامپ‌های زیاد روشن در محیط کار یا منزل را با نور ملایم و تنظیم‌شده جانشین کنید. بهترین انتخاب ممکن برای منزل یا محیط کار، پخش نور طبیعی خورشید به‌صورت غیرمستقیم در فضاست؛ اما اگر شرایط مهیا نیست، از لامپ‌های LED با نور سفید و طبیعی منفعت گیری کنید. به‌هیچ‌وجه سراغ چراغ‌های فلوئورسنت نروید.

منفعت گیری از لنزهای تماسی خاص

درمان حساسیت چشم‌ها به نور در شدید‌ترین و درمان‌ناپذیرترین حالت، شامل منفعت گیری از لنزهای تماسی است. این لنزها جلوی ورود نور به قرنیه چشم را می‌گیرند و به‌این‌ترتیب از چشم‌های شما مراقبت می‌کنند.

درمان خانگی حساسیت چشم به نور

قسمت بزرگی از درمان حساسیت چشم‌ها به نور، مربوط به کنترل محیط کار و زندگی است. از این رو، پیشنهاد‌های زیر را جدی بگیرید:

• جلوی ورود نور را کامل ببندید یا کامل باز بگذارید؛ پرده‌های نیمه‌باز، نیمه‌بسته برای شما اصلا مناسب نیست.
• نگذارید گرد‌و‌خاک در خانه بماند. چشم شما مستعد جذب آلودگی‌ها است و به‌راحتی صدمه می‌بیند.
• تا حد امکان، سطوح آینه‌ای و بازتابنده نور را از دکور خانه حذف کنید. بازتاب نور طبیعی و مصنوعی از سطوح براق برای شما دردسرساز است.
• هرازگاهی کمپرس سرد را امتحان کنید. این کار فوتوفوبیا را درمان نمی‌کند، اما علتتسکین‌ سریع التهاب، خارش و قرمزی است.

درمان حساسیت چشم به نور در طب سنتی

طب سنتی چند راهکار موثر برای درمان حساسیت چشم به نور پیش پای ما می‌گذارد:

• مصرف روزانه دمنوش زنجبیل یا دمنوش نعنا برای بهبود علائم میگرن؛
• قرارداد چای کیسه‌ای سرد روی چشم‌ها به‌زمان چند دقیقه برای تسکین التهاب و خارش؛
• ماساژ چشم با روغن‌های طبیعی نارگیل، بابونه و کرچک (فقط با مشورت پزشک)؛
• منفعت گیری از ژل آلوئه‌ورای طبیعی (فقط با مشورت پزشک).

درمان حساسیت به نور در کودکان

چه وقتی باید برای درمان فوتوفوبیا به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر علائم زیر را داشتید، اورژانسی به دکتر چشم مراجعه کنید:

• تشدید ناگهانی حساسیت به نور همراه با درد چشم، قرمزی یا افت دید.
• همراهی فوتوفوبیا با علائمی همچون سردرد شدید، حالت تهوع، یا سفتی گردن.
• بعد از مصرف داروهای خاص که علتتشدید هراس از نور می‌بشود.

این حساسیت، به‌مرور می‌تواند علتاختلال در بینایی بشود و زندگی روزمره فرد را مختل کند. در‌حالی‌که با مراقبت‌های ساده همانند منفعت گیری از عینک‌های مخصوص یا مراعات بهداشت چشم‌ها، می‌توان جلوی آن را گرفت. درمان‌های پزشکی همانند مصرف قطره‌های چشمی و لنزهای تماسی نیز در مرحله های اولیه کارسازترند.

اگر علائم ذکرشده را به‌شکل شدید و مداوم توانایی می‌کنید و کیفیت زندگی‌تان را در خطر می‌بینید، هرچه سریعتر در سامانه دکتردکتر، نوبت ویزیت حضوری یا غیرحضوری بگیرید و با پزشک مشورت کنید.

منبع های:

my.clevelandclinic.org

healthline.com

mountsinai.org

theraspecs.com

سوالات متداول

برچسب‌ها:

اشتراک گذاری