سردرد بعد از زایمان چرا رخ می‌دهد؟ + علل و راه حلهای درمان سریع_مستطیل زرد

سردرد بعد از زایمان، بلافاصله بعد از بارداری تا ۶ هفته اول رخ می‌دهد. اگرچه این نوع درد، از مشکلات شایع دوران بعد از بارداری است؛ اما در زیاد تر موارد خطرناک نیست. با اهمیت ترین علل این سردردها شامل افت هورمون‌ها، کم‌خوابی، استرس و کم‌آبی بدن می باشند. مصرف داروهای مسکن، کمپرس سرد و گرم و استراحت کافی از موثرترین راه حلهای درمان آن به شمار می‌روال.

در این نوشته از مجله پزشکی دکتردکتر به بازدید علل، انواع، راه حلهای درمانی و پیشگیری از سردرد های بعد از زایمان پرداخته‌ایم.

در انتها، هر سوالی در این مورد دارید، در تکه نظرات نقل کنید. کارشناس سلامتی دکتردکتر، به آن جواب می‌دهد.

سردرد بعد از زایمان چیست؟

با دقت به اصول راهنمای بارداری، شرایط بدن یک مادر بعد از پایان چند ماه بارداری تحول می‌کند و به حالت قبل از بارداری بازمی‌گردد. این تغییرات امکان پذیر در ۶ هفته سپس از زایمان علتایجاد سردرد سپس از بارداری شوند. از نظر دیگر، حالت جدیدی که با تولد نوزاد شکل می‌گیرد، می‌تواند شرایط روانی مادر را تحت تاثییر قرار دهد و جهت استرس و اضطرابی بشود که در نهایت به طور سردرد ابراز می‌کند.

بر پایه مطالعه‌ انجام شده در سال ۲۰۲۳ توسط موسسه پزشکی جان هاپکینز آمریکا،

تقریبا ۷۰ درصد از زنان بعد از زایمان، به نوعی سردرد را توانایی می‌کنند.

به این علت، شرایط فیزیکی و روانی می‌تواند این نوع سردرد را تشکیل کنند. درواقع، می‌توان یکی از شایع‌ترین عوارض بارداری را سردرد بعد از زایمان دانست. زایمان، چه به طور طبیعی و چه به طور سزارین این نوع دردها و عوارض ناشی از بارداری را به جستوجو خواهد داشت.

سردردهای بعد از زایمان طبیعی

زایمان طبیعی، طبق معمول با سختی فیزیکی بیشتری همراه است که می‌تواند به عضلات گردن، شانه‌ها و سر سختی داخل کند و علتسردرد زایمان طبیعی بشود. این چنین، کم‌آبی بدن و کم‌خوابی ناشی از مراقبت از نوزاد این نوع دردها را تشدید خواهد کرد.

سردردهای بعد از زایمان سزارین

در زایمان سزارین، بیهوشی اپیدورال یا اسپاینال (بیهوشی از ناحیه کمر) و داروهای مسکن منفعت گیری شده در طول عمل علتسردرد خواهد شد. به‌اختصاصی، نشت مایع مغزی نخاعی در محل تزریق اپیدورال یکی از عوارض بارداری و از دلایل مهم سردرد سپس از زایمان سزارین است. این چنین، استرس و اضطراب ناشی از عمل جراحی هم به سردرد منجر می‌بشود.

علل شایع سردرد بعد از زایمان

دلایل متنوعی برای سردردهای سپس از زایمان وجود دارد که از تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی تا عوارض جانبی داروها و مراقبت‌های بعد از زایمان را شامل خواهد شد. در این قسمت، به بازدید دقیق‌تر علت سردرد بعد از زایمان پرداخته‌ایم:

افت سطح هورمون‌ها

در دوران بارداری، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون به مقدار قابل توجهی افزایش اشکار می‌کند تا رشد جنین به‌خوبی انجام گیرد. اما بعد از ۶ هفته از زایمان، سطح این هورمون‌ها به حالت اولیه باز می‌گردد که این مورد به دلایل زیر می‌تواند جهت سردرد بشود:

• تشکیل سختی در سر و حس درد به علت تنگ شدن رگ‌های خونی ناشی از افت استروژن
• تشکیل التهاب در بافت‌های بدن به علت تغییرات هورمونی
• اختلال در اعتدال انتقال‌دهنده‌های عصبی همچون سروتونین ناشی از افت استروژن و در نتیجه ابراز سردرد

اختلال در انتقال‌دهنده‌های عصبی زیاد تر علتابراز میگرن می‌بشود. چراکه سردردهای میگرنی نسبت به نوسانات هورمونی حساس‌تر می باشند.

 کم‌خوابی و خستگی مفرط

مراقبت‌های شبانه‌روزی از نوزاد و شیردهی علتاختلال در الگوی خواب مادر می‌بشود و در نتیجه خستگی مفرط تشکیل می‌کند. این خستگی با تشکیل تنش عضلانی، خود عاملی برای تشکیل سردرد است. از سویی دیگر، کم‌خوابی می‌تواند حساسیت به درد را افزایش دهد و در نتیجه، سردردها شدیدتر و طویل‌تر توانایی خواهد شد.

کم‌آبی بدن

کم‌آبی بدن مادر در این روزها، تبدیل افت حجم خون او خواهد شد. در نتیجه، اکسیژن‌رسانی به مغز با اختلال روبه رو شده و فرد سردرد‌های شدیدی را توانایی خواهد کرد.

تزریق اپیدورال

اپیدورال ماده‌ای بی‌حس کننده است که زمان زایمان در ستون فقرات تزریق می‌بشود. اگر زمان تزریق اپیدورال، مایع مغزی به علت سوراخ شدن غشای اطراف نخاع به بیرون نشت کند، سردرد و سفتی گردن را به جستوجو خواهد داشت.

این سردرد، طبق معمول ۵ روز بعد از انجام بیهوشی ظاهر می‌بشود و بهبودی آن تقریبا ۲ هفته زمان می‌برد. بعضی اوقات، این اتفاق عوارض فرد دیگر همچون اختلالات عصبی جدی، مننژیت باکتریایی، کمردرد مداوم و افسردگی بعد از زایمان را به همراه دارد.

اضطراب و افسردگی بعد از زایمان

تغییرات هورمونی این دوران، کارکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی مغز را با اختلال روبه رو می‌کنند. اضطراب و افسردگی بعد از زایمان در نتیجه این تغییرات رخ می‌دهد که در نهایت به سردرد های بعد از زایمان هم منجر خواهد شد.

سختی خون بالا

پره‌اکلامپسی یک عارضه بارداری است که با سختی خون بالا و وجود پروتئین در ادرار اشکار می‌بشود. این بیماری که یکی از بیماری های شایع در دوران بارداری است، می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد و عوارضی همانند صدمه به کلیه‌ها، کبد و مغز را به همراه داشته باشد. یکی از علائم بارز پره‌اکلامپسی، سردرد شدیدی است که طبق معمول در پشت سر حس می‌بشود و با استراحت بهبود اشکار نمی‌کند.

شرایط قبل از بارداری

بارداری در سنین بالا یا دفعات زیاد، زیاد تر از دیگر موارد مادر را در معرض خطر سردرد بعد از زایمان قرار می‌دهد. از نظر دیگر، نیمی از افرادی که قبل از بارداری دچار میگرن می باشند، بعد از بارداری سردردهای میگرنی را به مقدار شدیدتری توانایی خواهند کرد. علائم طبق معمول در طول سه ماهه دوم و سوم بارداری بهبود می‌یابند تا بعد از زایمان مجدد عود کنند.

 داروها

سردرد می‌تواند از عوارض جانبی داروهایی باشد که به‌علت‌های مختلفی همانند فشارخون بالا مصرف خواهد شد. داروهایی همانند پروکاردیا و آلدومت می‌توانند علتسردرد و علائم فرد دیگر همانند سرگیجه شوند.

سکته مغزی

سکته مغزی بعد از زایمان به علت افزایش گمان لخته شدن خون رخ می‌دهد و با علائمی همانند تشنج، ضعف عضلانی و سردرد همراه خواهد می بود.

انواع سردرد بعد از زایمان

سردرد های سپس از زایمان در همه افراد به یک شکل ظاهر نمی‌شوند. به‌طور کلی دو نوع سردرد اولیه و ثانویه مادران را بعد از زایمان تهدید می‌کند. سردردهای اولیه زیاد جدی نیستند، اما سردرد ثانویه به علت مشکلات جدی‌تری همچون ضربه به سر، صدمه گردن، عفونت مغزی، تومور مغزی، سختی خون بالا و آنوریسم به‌وجود می‌آید. از شایع‌ترین سردرد های سپس از زایمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سردردهای تنشی؛ دردی خفیف تا متوسط همانند سختی دادن دو طرف سر
• سردردهای میگرنی؛ شدید‌تر از دردهای تنشی و به طور کوبنده و ضربان‌دار در یک طرف سر
• سردردهای خوشه‌ای؛ دردی سوزشی در یک طرف سر و پشت یک چشم و توانایی آن در یک زمان مشخصی از روز
• سردردهای شبانه؛ زیاد تر در افراد بالای ۴۰ سال
• سردرد نخاعی؛ دردی مبهم و ضربان‌دار و شدت یافتن درد با ایستادن و نشستن

در بین این نوع سردردها، سردرد تنشی و میگرنی در خانه قابل درمان می باشند و فقط در موارد اضطراری باید به پزشک مراجعه کرد.

راه حلهای درمان این نوع سردردها

برای درمان سردرد بعد از زایمان سزارین یا طبیعی می‌توان عمل های زیر را انجام داد:

• داروهای مسکن بدون نسخه؛ مصرف داروهایی همانند پاراستامول (استامینوفن) و ایبوپروفن برای افت سردردهای خفیف تا متوسط
• آب‌رسانی و تغذیه؛ نوشیدن مقدار کافی مایعات و مراعات رژیم غذایی متعادل برای جلوگیری از سردردهای ناشی از افتآب و قند خون پایین
• استراحت و خواب؛ افت شدت و تکرار سردردها با برخورداری از استراحت و خواب کافی
• مدیریت استرس؛ منفعت گیری از تکنیک‌های آرام‌سازی همانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا
• کمپرس سرد یا گرم؛ افت درد با قرار دادن کمپرس سرد یا گرم روی پیشانی یا گردن

درمان این نوع سردرد بسته به علت و شدت آن می‌تواند متفاوت باشد.

راه حلهای درمان سردرد ناشی از بی‌حسی نخاعی

برای درمان این نوع سردردها، از راه حلهای درمانی ذکرشده در جدول زیر منفعت گیری می‌بشود:

منفعت گیری از سوزن نخاعی با قطر کوچکتر و نوک مدادی توسط پزشک در ابتلا به این نوع سردردها می‌تواند نقش داشته باشد.

پیشگیری از سردردهای سپس از بارداری

به‌غیر از سردرد‌های ناشی از تغییرات هورمونی، سردردهایی که در تاثییر سبک زندگی تشکیل خواهد شد، قابل پیشگیری می باشند. در ادامه، به با اهمیت ترین راه حلهای کنترل این نوع دردها اشاره کرده‌ایم:

• تنظیم ساعات استراحت و خواب؛ زمان دادن به بدن برای ترمیم و تجدید انرژی
• برخورداری از تغذیه مناسب؛ شامل سبزیجات برگ سبز، مغزها و دانه‌ها، ماهی‌های چرب، آووکادو، موز، تخم مرغ و نوشیدن آب کافی
• مدیریت استرس و اضطراب؛ به پشتیبانی راه حلهایی همانند یوگا، ورزش‌های سبک و ماساژ

این چنین، مراجعه منظم به پزشک برای بازدید مداوم شرایط بدن و انجام معاینات بالینی و آزمایش‌های مهم در این دوران ملزوم است.

چه وقتی باید برای درمان این مشکل به پزشک مراجعه کرد؟

سردرد بعد از زایمان به‌خودی‌خود دلواپس‌کننده نیست. اما اگر سردردی که توانایی می‌کنید، با علائم هشداردهنده زیر همراه شد، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. برخی شرایط همچون پره اکلامپسی را باید جدی بگیرید.

این حالت که بعد از ۴۸ ساعت سپس از زایمان رخ می‌دهد، بعضی اوقات نشانه‌ای از مشکلات جدی همچون لخته شدن خون در مغز است. به این علت در صورت روبه رو شدن با شرایط زیر حتما آن را جدی بگیرید:

• تاری دید و حساسیت زیاد به روشنایی
• سردرد شدید و غیرقابل تحمل
• حس گیجی و افت هوشیاری
• تورم غیرطبیعی در صورت و اندام‌ها
• حالت تهوع و استفراغ
• حس درد در ناحیه دنده‌ها
• تشنج
• تنگی نفس

این نوع سردردها نسبت به درمان‌های خانگی و حتی مصرف مسکن‌هایی همچون استامینوفن مقاوم می باشند و بهبود اشکار نمی‌کنند.

مدیریت سردرد های بعد از زایمان

تغییرات هورمونی، فیزیولوژیکی و روانی از شایع‌ترین عوامل ایجادکننده سردرد بعد از زایمان می باشند. این سردردها به شکل دردهای تنشی، میگرنی و خوشه‌ای ظاهر خواهد شد. برای مدیریت این نوع دردها، زیاد تر راه حلهایی همچون مصرف استامینوفن و پروفن، استراحت کافی، هیدراتاسیون، تغذیه سالم، کمپرس سرد یا گرم و تکنیک‌های آرام‌سازی موثر می باشند.

در صورت شدت یافتن سردرد یا همراه شدن آن با تاری دید، تهوع و استفراغ، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. با مراجعه به سایت دکتردکتر امکان دریافت نوبت آنلاین برای شما فراهم شده است. شما می‌توانید بدون نیاز به مراجعه حضوری، نوبت خود را دریافت کرده و حتی مشکل خود را تلفنی با پزشک درمیان بگذارید.

 منبع های:

clevelandclinic.org

americanmigrainefoundation.org

سوالات متداول

برچسب‌ها:

اشتراک گذاری