کلسترول بالا چیست و چه علائمی دارد؟ + اصول تغذیه مناسب آن_مستطیل زرد

کلسترول بالا وقتی اتفاق می‌افتد که مقدار کلسترول در خون به بالاتر از حد نرمال برسد. این مشکل طبق معمولً به علت اضافه وزن، مصرف غذاهای چرب و کم‌تحرکی اتفاق می‌افتد و نیازمند مداخله سریع است. 

در حالت کلی، کلسترول خون بالا برای بدن زیان اور است. چون خطر سکته قلبی و تعداد بسیاری از مشکلات دیگر را افزایش می‌دهد. برای جلوگیری از این موقعیت‌ها، بهتر است افراد هرچند ماه یکبار مقدار کلسترول خود را بازدید کرده و در صورت بالا بودن آن، نسبت به درمان خود عمل کنند. 

برای مثال، بهترین روش افت کلسترول خون، تشکیل تحول در سبک زندگی و اصلاح عادت‌های غذایی بد است. برای توضیح کامل‌تر، این نوشته از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بازدید این نوشته تعلق می‌دهیم. 

اگر سوالی داشتید، می‌توانید در انتهای نوشته و در قسمت نظرات نقل کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر جواب دهد. 

کلسترول بالا چیست؟

این مشکل وقتی ابراز می‌کند که مقدار کلسترول خون بالاتر از حد معمول باشد. برای فهمیدن بهتر چربی خون بالا، بهتر است ابتدا در رابطه کلسترول زیاد تر بدانیم. 

کلسترول، ماده‌ای از جنس چربی است که به دو شکل خوب و بد در جریان خون وجود دارد. بدن ما برای ساخت سلول‌های سالم و تامین انرژی آنها به کلسترول نیاز دارد. درنتیجه، وجود سطح نرمالی از این ماده برای بدن حیاتی است؛ اما اگر اندازه آن بالاتر از حد نرمال باشد، در دیواره عروق خونی رسوب کرده و جریان خون را کند می‌کند.

با گذشت زمان، این اتفاق به ابراز عوارضی خطرناک همانند سکته قلبی منجر می‌بشود. درنتیجه، برای جلوگیری از این حالت بهتر است افراد یک سبک زندگی سالم برای خود انتخاب کنند.

با استناد به مقاله‌ای معتبر در وبسایت mayoclinic،

کلسترول بالا می‌تواند ارثی باشد؛ ولی در زیاد تر موارد به علت سبک زندگی ناسالم ابراز می‌کند. 

در نتیجه، انتخاب یک رژیم غذایی سالم و اصولی در افت کلسترول خون موثر است.

 چه وقتی می‌گوییم به چربی خون بالا مبتلا هستیم؟

وقتی که مقادیر چربی در آزمایش خون بالاتر از حد معمول باشد (کلسترول بالای ۲۰۰)، به چربی خون مبتلا هستید. مقادیر نرمال و غیرنرمال کلسترول را در جدول زیر آورده‌ایم:

گروه سنی	جنسیت	مقدار چربی نرمال	چربی خون بالا
کودکان ۹ – ۱۱ سال	آقایان و خانم‌ها	زیر ۱۷۰	بالای ۱۷۰
نوجوانان ۱۱ تا ۱۹ سال	ً	ً	ُ
جوانان ۲۰ سال تا بزرگسالان ۴۵ سال	ً	۱۲۵ تا ۲۰۰	بین ۲۰۰ تا ۲۳۹؛ محدوده مرزی بالای ۲۴۰؛ محدوده پرخطر
بزرگسالان ۴۵ تا میانسالان ۶۵ سال	ً	۱۲۵ تا ۲۰۰	ً
میانسالان ۶۵ سال تا سالخوردگان	ً	۱۲۵ تا ۲۰۰	ً

مسئله! مقدار کلسترول خوب و بد نیز مهم است که طبق معمولً در برگه آزمایش درج می‌بشود.

چربی خون بالا چه علائمی دارد؟ 

این مشکل طبق معمولً بدون علائم خاصی است و تنها با انجام آزمایش خون تشخیص داده می‌بشود. در موارد نادر و شدید، امکان پذیر علائمی همانند راه اندازی رسوبات چربی در پوست (گزانتوما) یا سفیدشدگی دور قرنیه (آرکوس قرنیه) مشاهده بشود. این علائم زیاد تر در مرحله های پیشرفته و شدید ظاهر خواهد شد و نیاز به بازدید تخصصی دارند.

این مشکل نشانه چیست و به چه علتی ابراز می‌کند؟

برخی از با اهمیت ترین دلایل افزایش چربی خون عبارت هستند از:

• ژنتیک
• عادات غذایی ناسالم
• کم‌تحرکی
• چاقی و اضافه وزن

یقیناً مهم‌ترین علت چربی خون بالا سبک زندگی ناسالم است. 

علت کلسترول بالا در افراد لاغر

چربی خون بالا در افراد لاغر، طبق معمولً به علت عوامل‌ ژنتیکی و مشکلات متابولیکی رخ می‌دهد. این چنین ابتلا به بیماری دیابت نوع ۲ نیز بی‌تاثییر نیست. 

آیا کلسترول بالا و درد پاشنه پا با هم ارتباطی دارند؟

ربط مستقیم بین کلسترول بالا و درد پاشنه پا به‌طور علمی ثابت نشده است. با این حال، برخی از شرایط مرتبط با کلسترول بالا می‌توانند به‌طور غیرمستقیم با درد پاشنه پا مرتبط باشند:

• تنگی و انسداد عروق خونی
• افزایش التهاب در بدن
• چاقی
• دیابت یا نقرس

اگر همزمان با کلسترول بالا دچار درد پاشنه پا هستید، بهتر است برای تشخیص دقیق به پزشک متخصص ارتوپدی یا قلب و عروق مراجعه کنید.

چطور می‌توانیم بفهمیم کلسترول بالا داریم؟

برای تشخیص این نوشته ابتدا به پزشک غدد مراجعه کنید؛ سپس از او بخواهید که انجام آزمایش‌های الزامی را برایتان تجویز کند. این آزمایش‌ها عبارت هستند از:

• آزمایش خون؛ این آزمایش مقدار کلسترول خون را در حالت ناشتایی مشخص می کند. 
• آزمایش چربی خون (پروفایل لیپید)؛ برای اندازه‌گیری سطح کلسترول، سطح LDL (کلسترول بد)، HDL (کلسترول خوب) و تری‌گلیسیرید انجام می‌بشود. 

 پزشکان طبق معمولً پیشنهاد می‌کنند که افراد بالای ۲۰ سال، بین ۴ تا ۶ سال یکبار آزمایش‌های فوق را انجام بدهند. چون این مشکل بدون علامت و به گمان زیادً خطرناک باشد.

مسئله! اگر در آزمایش خون سطح کلسترول بالا باشد، پزشک متخصص برای تشخیص دقیق‌تر دیگر آزمایش‌های تخصصی را تجویز می‌کند. حتی امکان پذیر برخی از آزمایش‌ها را نیز تکرار کند. 

چه افرادی زیاد تر با چربی خون بالا دچار خواهد شد؟

در حالت کلی با افزایش سن خطر ابتلا به چربی خون بالا افزایش می‌یابد. اما افرادی که شرایط زیر را دارند، زیاد تر از دیگران با این مشکل دچار خواهد شد:

• افرادی که سابقه خانوادگی دارند؛
• افرادی که به دیابت، سختی خون بالا و بیماری‌های قلبی مبتلا می باشند؛
• افرادی که غذا‌های پرچرب مصرف می‌کنند؛
• افرادی که ورزش نمی‌کنند؛
• افرادی که اضافه وزن دارند.

این چنین، استعمال سیگار و مصرف الکل نیز در افزایش چربی خون دخیل‌اند.

چربی خون بالا در کودکان

چربی خون بالا فقط اختصاصی افراد بالغ نیست و کودکان نیز با این مشکل دچار خواهد شد. با‌ این تفاوت که تشخیص و برسی این مشکل در کودکان، زیاد دقیق‌تر از بزرگسالان است. در حالت کلی، چربی خون بالا در کودکان به سه عامل مهم بستگی دارد:

• ژنتیک؛ یکی از والدین این کودکان به چربی خون بالا مبتلاست.
• تغذیه نامناسب؛ مصرف بی‌رویه غذاهای چرب و فرآوری‌شده
• کم‌تحرکی؛ کودکانی که اضافه وزن ژنتیکی دارند طبق معمولً کم‌تحرک می باشند. 

مسئله! والدینی که به چربی خون بالا مبتلا می باشند، باید زیاد تر از دیگر والدین به سلامتی فرزندان خود اهمیت بدهند. 

چربی خون بالا در دوران بارداری و شیردهی

با اغاز دوران بارداری چربی خون مادر به طور طبیعی افزایش می‌یابد. چون بدن برای تشکیل هورمون‌های بارداری (استروژن و پروژسترون) و رشد سالم جنین به مقدار بالایی از کلسترول نیازمند است.

اگر چربی خون مادر پیش از بارداری در سطح نرمال باشد، هیچ مشکلی در دوران بارداری به‌وجود نمی‌آید و جای نگرانی نیست؛ ولی اگر مادر به بیماری هیپرکلسترولمی فامیلی مبتلا باشد، حالت فرق می‌کند. چون این افراد برای افت کلسترول خود دارو مصرف می‌کنند؛ این چنین چربی خون آنها به خودی خود بالاست. درنتیجه سپس از بارداری باید به چند مسئله مهم دقت کنند:

• قطع مصرف داروها برای نگه داری سلامتی خود و جنین (ترجیحاٌ ۳ ماه قبل از عمل به بارداری با مشورت پزشک)
• مراجعه ماهانه به پزشک غدد برای بازدید کلسترول خون
• مراجعه به متخصص قلب برای بازدید عروق خونی

مسئله! قطع مصرف داروها باید تا پایان دوره شیردهی نیز ادامه داشته باشد. چون مواد فعال داروها از شیر مادر به نوزاد متنقل می‌بشود و زیان اور است. یقیناً پیش از هرگونه عمل مشورت با پزشک متخصص الزامی است. 

برای درمان و افت چربی خون بالا چه باید کرد؟

اولین و با اهمیت ترین عمل برای افت چربی خون، تشکیل تحول در سبک زندگی (افت مصرف الکل، ترک سیگار، ورزش، انتخاب رژیم غذایی سالم) است. اگر مراعات این موارد کار امد نباشد، پزشک متخصص دارو تجویز می‌کند.

دارو درمانی، قاتل کلسترول بالا

داروی فلواستاتین یکی از با اهمیت ترین داروهایی است که برای چربی خون بالا تجویز می‌بشود. این دارو، هم برای افت کلسترول و هم افت تری گلیسیرید خون موثر است. در حالت کلی، داروهایی که استاتین دارند برای درمان کلسترول بالا تجویز خواهد شد. نوع دارو توسط پزشک متخصص و بر پایه شرایط بیمار اشکار می‌بشود. 

درمان خانگی کلسترول بالا 

با اهمیت ترین نکات خانگی برای افت کلسترول، افزایش تحرک و افت مصرف مواد غذایی زیان اور است. جزئیات را بازدید می‌کنیم:

ورزش و کنترل وزن 

منبع های مدعی‌اند که حتی افت چند گرم وزن در ماه به درمان چربی خون بالا پشتیبانی می‌کند. به این منظور، انجام ورزش‌هایی همانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، ایروبیک و یوگا موثر‌ است.

رژیم غذایی سالم

انتخاب یک رژیم غذایی سالم و مراعات اصولی آن قاتل چربی خون است. چون در همان هقته‌های اول نتیجه‌قسمت بوده و مقدار کلسترول را افت می‌دهد. اگر می‌خواهید یک رژیم اصولی و سالم داشته باشید، بهتر است به پزشک متخصص تغذیه مراجعه کرده و رژیم چربی خون بالا دریافت کنید. مسئله کلیدی این رژیم‌ها، افت مصرف چربی‌های اشباع شده و افزایش مصرف چربی‌های سالم است.

برای کنترل کلسترول بالا چه بخوریم؟

برای مدیریت چربی خون بالا، می‌توانید مواد غذایی زیر را مصرف کنید:

• غذاهای حاوی چربی‌های سالم؛ همانند ماهی سالمون و تن ماهی،
• منبع های اسید‌های چرب سالم و امگا۳
• غلات کامل؛ نان سبوس‌دار، جو دوسر، ذرت، کینوا
• غذاهای دارای فیبر؛ شامل حبوبات، مغز‌ها و دانه‌ها، میوه‌ها
• گوشت مرغ بدون پوست؛ چون پوست مرغ حاوی چربی‌های اشباع شده است.
• سبزیجات و صیفی‌جات؛ سبزیجات برگ سبز، کلم، کاهو، هویج

در حالت کلی، برای افت چربی خون بهتر است غذاهای حاوی چربی‌های سالم را مصرف کنید.

صبحانه مناسب برای کلسترول بالا

بهترین صبحانه‌ها برای افت کلسترول خون عبارت هستند از:

• اوتمیل؛ حاوی شیر بادام، جو دوسر، میوه (سیب و موز) و یک افزودنی شیرین همانند عسل یا شیره‌های گیاهی
• تست آووکادو؛ نان تست، آووکادو، تخم مرغ، کاهو، گوجه گیلاسی
• املت سبزیجات؛ گوجه‌فرنگی، تخم مرع، زیتون و سبزیجات برگ سبز

برای دریافت برنامه صبحانه مشابه با علایق خود می‌توانید به متخصص تغذیه مراجعه کنید.

غذاهای زیان اور برای کلسترول بالا

در حالت کلی، غذا‌هایی که چربی اشباع شده دارند برای چربی خون بالا زیان اور می باشند. چند مورد مهم را بازدید می‌کنیم:

• لبنیات پرچرب؛ همانند خامه، شیر پرچرب، کره
• شیرینی‌ها؛ شامل انواع شیرینی‌ها و شکلات‌ها
• گوشت قرمز؛ همانند گوشت گوساله، بره، خوک
• غذا‌های فرآوری شده؛ انواع فست فود همانند سوسیس، همبرگر

مسئله! مصرف مقدار مناسبی از این غذاها موردی ندارد. 

چه غذاهایی مقدار چربی بالایی دارند؟

یک لیست کلی از این غذاها را در جدول زیر آورده‌ایم:

گروه غذایی	غذاهای نامطلوب (پرمخاطره)
گوشت و پروتئین	گوشت قرمز چرب، مرغ سوخاری یا سرخ‌شده (با پوست)، گوشت‌های فرآوری‌شده (سوسیس و همبرگر)، میگو
لبنیات	لبنیات پرچرب، پنیر پرچرب، خامه، شیر پرچرب
تخم‌مرغ و محصولات وابسته	تخم‌مرغ در مقادیر زیاد، ماست پرچرب، پنیر موزارلا
محصولات پخته و شیرینی	کیک‌های چرب، بیسکوییت‌های کره‌ای
فست‌فودها	انواع فست‌فودها، پیتزاهای پرچرب، همبرگر، هات‌داگ

درصورت ابتلا به چربی خون بالا، بهتر است غذاهای فوق را با دقت بیشتری میل کنید.

چربی خون بالا چه عوارضی دارد؟ 

با اهمیت ترین عوارض چربی خون بالا، به علت رسوب کلسترول در دیواره عروق خونی ابراز می‌کند. این رسوبات می‌توانند شامل ترکیبات پیچیده‌ای همانند کلسترول LDL، کلسیم و سلول‌های ایمنی باشند. عوارض بالا رفتن چربی در خون عبارت هستند از:

• افزایش سختی خون؛ این مشکل در نتیجه رسوب کلسترول در دیواره‌های عروق خونی سراسر بدن ابراز می‌کند. چربی خون بالا و سختی خون بالا با گذشت زمان به سلامتی فرد صدمه می‌زنند. 
• بیماری عروق کرونر؛ این بیماری زمان ابراز می‌کند که کلسترول، داخل رگهای خون‌رساننده به قلب رسوب کند. این مشکل امکان پذیر هیچ علامت یا نشانه‌ای نداشته باشد. 
• درد قفسه سینه؛ این درد یکی از علائم رایج افت جریان خون به قلب است که به علت تجمع کلسترول در عروق خونی اتفاق می‌افتد. اگر در قفسه سینه خود حس درد دارید به پزشک مراجعه کنید. 
• دعوا قلبی؛ دعوا قلبی وقتی رخ می دهد که روال جریان خون به قلب مسدود یا کند بشود. چون در مسیر عروق خونی، امکان پذیر رسوبات کلسترول پاره بشود و لخته تشکیل کند. 

برای جلوگیری از ابراز عوارض،‌ بهتر است هر ۶ ماه یکبار آزمایش خون انجام بدهید تا از مقدار کلسترول خون مطلع باشید.

چطور از چربی خون بالا پیشگیری کنیم؟

برای پیشگیری از افزایش چربی خون، مراعات نکات زیر پیشنهاد می‌بشود:

• انتخاب رژیم غذایی متعادل با مصرف محدود چربی‌های اشباع‌شده
• ورزش منظم (حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته)
• کنترل وزن و جلوگیری از چاقی
• ترک عادات ناسالم همانند سیگار و مصرف الکل
• مدیریت استرس از طریق راه حلهایی همانند مدیتیشن یا مشاوره روانشناسی

در وضعیتکلی، یک سبک زندگی سالم همه موارد فوق را شامل می‌بشود. 

برای درمان کلسترول بالا باید به پزشکان کدام تخصص مراجعه کرد؟

برای درمان کلسترول بالا یا افت کلسترول خون بایستی به دکتر غدد مراجعه کنید. این پزشک با بازدید‌های ملزوم، وجود یا عدم وجود این مشکل را در شما تشخیص داده و سپس نسبت به درمان عمل می‌کند. یقیناً گمان دارد برای بازدید‌های قطعی‌تر به متخصص قلب و عروق نیز ارجاع داده شوید. این نوشته به شرایط جسمانی شما بستگی دارد. 

برای کسب اطلاعات دقیق‌تر می‌توانید با مراجعه به سامانه نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر، از بهترین پزشکان غدد در سراسر ایران زمان مشاوره و ویزیت دریافت کنید. 

منبع های:‌

healthline.com
mayoclinic.com
webmd.com

سوالات متداول کلسترول بالا

برچسب‌ها:

اشتراک گذاری