قرص ترانکوپین چیست و چرا تجویز می‌بشود؟ + بهترین زمان مصرف_مستطیل زرد

قرص ترانکوپین نوعی داروی ضدجنون است و برای کنترل علائم چند بیماری‌ روانی از جمله اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و اختلال افسردگی اساسی تجویز می‌بشود. داروی ترانکوپین، در سال ۱۹۹۷ از سمت سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تایید شده و با نام‌ کوئتیاپین هم در داروخانه‌ها حاضر است.

برای تهیه این دارو به نسخه روان‌پزشک نیاز دارید. برای توضیح کامل‌تر، این نوشته از مجله پزشکی دکتردکتر را به بازدید قرص مورد نظر تعلق می‌دهیم.

اگر سوالی داشتید، می‌توانید در انتهای نوشته و در قسمت نظرات نقل کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر جواب دهد.

داروی ترانکوپین یا کوئتیاپین چیست؟

داروی ترانکوپین نوعی داروی آنتی‌سایکوتیک (ضد روان‌پریشی) است و ماده فعال آن «کوئتیاپین» نام دارد. با اهمیت ترین کارکرد دارو، تنظیم مقدار انتقال‌دهنده‌های عصبی (همانند دوپامین و سروتونین) در مغز است، تا بیمار از نظر حرکت و حالات روانی به اعتدال نسبی برسد.

چند مورد از تاثییر‌های مهم این دارو عبارت هستند از:

• کنترل هذیان و توهم در بیماری اسکیزوفرنی
• کنترل دوره‌های ناگهانی شیدایی و افسردگی در اختلال دوقطبی
• کنترل علائم منفی در اختلال افسردگی اساسی

به زبان ساده‌تر، ماده فعال این دارو علتکاهش توهمات بیمار، بهبود تمرکز، افزایش کیفیت خواب و افزایش انرژی بیمار می‌بشود. ملزوم به ذکر است که ترانکوپین، با این که کیفیت خواب بیمار را افزایش می‌دهد، اما درمان مهم برای مشکلات خواب نیست. برای کسب آگاهی در این خصوص، می‌توانید نوشته بهترین قرص خواب را مطالعه کنید.

این دارو به چه اَشکال دارویی در بازار حاضر است و در چه دوزهایی اراعه می‌بشود؟

ترانکوپین فقط به شکل قرص تشکیل شده و در دوزهای زیر در داروخانه‌ها اراعه می‌بشود:

•  ۲۵ میلی‌گرم
•  ۵۰ میلی‌گرم
• ۱۰۰ میلی‌گرم (ترانکوپین ۱۰۰)
• ۱۵۰ میلی‌گرم
• ۲۰۰ میلی‌گرم
• ۳۰۰ میلی‌گرم
• ۴۰۰ میلی‌گرم

مسئله مهم!‌ دوز مصرفی دارو مطابق با نوع بیماری روانی تعیین می‌بشود و مصرف یا قطع مصرف آن بدون نظارت روان‌پزشک خطرناک است. 

چطور باید از این دارو نگهداری کرد؟

قرص ترانکوپین را بایستی در دمای کمتر از ۳۰ درجه سانتی‌گراد و دور از تابش مستقیم نور خورشید نگهداری کنید. این چنین دارو را در معرض رطوبت و دسترس کودکان قرار ندهید. 

این قرص برای درمان چه بیماری‌هایی تجویز می‌بشود؟ 

داروی ترانکوپین، برای کنترل بیماری‌های خطرناک روانی همانند اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی تجویز می‌بشود. این چنین، نوعی درمان مکمل برای اختلال افسردگی اساسی و برخی از اختلال‌های اضطرابی است.

نکات مهم را در رابطه هرکدام از این بیماری‌ها بازدید می‌کنیم:

بیماری اسکیزوفرنی

در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی، مقدار فعالیت دوپامین در مغز زیاد بالاست و بیمار طبق معمولً کنترلی روی افکار و حرکت خود ندارد. این دارو با تنظیم مقدار دوپامین و سروتونین در مغز بیمار، جهت می‌بشود که علائم مثبت و منفی بیماری تاحدودی به اعتدال برسند. با مصرف این دارو، اتفاقات زیر در روان بیمار می‌افتد:

• افت توهم، هذیان و افکار آشفته بیمار
• افزایش انگیزه بیمار برای زندگی و انجام امور روزمره
• افت تمایل بیمار برای کناره‌گیری اجتماعی

در متون تخصصی روانشناسی و روانپزشکی، موارد فوق به ترتیب با علائم مثبت و علائم منفی بیماری تعریف شده‌اند. 

اختلال دوقطبی 

در بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی، این دارو با مقصد مدیریت نوسانات خلقی تجویز می‌بشود. یعنی، دارو از تشدید علائم بیمار در دوره‌های مانیا (شیدایی) و افسردگی جلوگیری می‌کند. در بازدید دقیق‌تر اثرات این دارو در بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• تنظیم مقدار سروتونین و نوراپی‌نفرین در دوره افسردگی
• تنظیم مقدار دوپامین در دوره شیدایی 
• تثبیت خلق‌و‌خو بیمار در دوره‌های مانیا و افسردگی
• افت بی‌قراری و تشکیل اسایش برای بیمار
• بهبود کیفیت خواب بیمار

برای تثبیت مداوم خلق‌وخو، ملزوم است بیمار روزانه دوز مشخصی از دارو را مصرف کند. 

اختلال افسردگی اساسی 

نحوه کارکرد دارو در اختلال افسردگی اساسی، دقیقاً همانند کارکرد آن در دوره افسردگی در بیماری دوقطبی است. با این تفاوت که بیماران سایکوتیک، دوز بیشتری از این دارو را دریافت می‌کنند. 

اختلال‌های اضطرابی‌

ترانکوپین برای مدیریت علائم اختلال‌ اضطراب فراگیر، اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال استرس بعد از سانحه تاحدودی کار امد است. 

مسئله! دوز‌های پایین این دارو، گه‌گاه برای درمان اختلال‌های خواب مرتبط با استرس و اضطراب نیز تجویز خواهد شد؛ چون این دارو به علت اثرات آرام‌قسمت کیفیت خواب بیمار را نیز افزایش می‌دهد. 

با استناد به مقاله‌ای انتشار‌شده در وبسایت medlineplus،

این دارو تنها یکی از دارو‌های تجویزی برای درمان اختلال افسردگی اساسی و اختلال‌های اضطرابی است.

این که بیمار ترانکوپین را با چه داروی فرد دیگر مصرف کند، به نوع بیماری روانی و تصمیم روان‌پزشک بستگی دارد.

مقدار دوز و نحوه مصرف ترانکوپین برای بیماری‌های گوناگون

دوز مصرفی این دارو به نوع بیماری روانی، شدت علائم و عکس العمل بدن بیمار به دارو بستگی دارد. در روزهای نخست، روانپزشک درمان را با ترانکوپین ۲۵ اغاز کرده و طبق معمولً‌ تا ۴ روز آینده، دوز مصرفی را افزایش می‌دهد.

این کار برای این است که دوز نگهدارنده بیمار اشکار بشود و از درمان نتیجه بگیرد. دوز نگهدارنده، یعنی دوزی که بیمار سپس از رسیدن به سطح مطلوب درمان باید به طور روزانه دریافت کند.

این چنین، بیمار باید هر قرص را در ساعت معین مصرف کند. جویدن، خردکردن یا مصرف نصف قرص ترانکوپین پیشنهاد نمی‌بشود. نکات کلی را در جدول زیر آورده‌ایم:

	دوز دریافتی مناسب	نکات مهم
اسکیزوفرنی	اغاز درمان از ۲۵ میلی‌گرم؛ دو بار در روز افزایش دوز روزانه تا وقتی که دوز دریافتی به ۳۰۰ – ۴۰۰ میلی‌گرم در روز برسد.	دوز نگهدارنده؛ طبق معمولً بین ۱۵۰ تا ۷۵۰ میلی‌گرم در روز (به نظر پزشک بستگی دارد.)
اختلال دوقطبی	دوره مانیا؛ اغاز درمان از ترانکوپین ۵۰ میلی‌گرم؛ دو بار در روز افزایش دوز روزانه در روزهای بعدی تا ۴۰۰ میلی‌گرم در روز دوره افسردگی؛ 50 میلی‌گرم در شب افزایش دوز روزانه تا ۳۰۰ میلی‌گرم در شب	دوز نگهدارنده دوره مانیا؛ ۲۰۰ تا ۸۰۰ میلی‌گرم در روز
افسردگی اساسی (در صورت مقاومت به درمان با داروهای دیگر)	دوز اولیه؛ 50 میلی‌گرم در شب	دوز نگهدارنده؛ طبق معمولً ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم در شب

مسئله مهم! این جدول، فقطً برای خبر‌رسانی دوز مناسب دارو بوده و به منزله تجویز پزشکی نیست.

بهترین زمان مصرف قرص ترانکوپین

بر پایه اطلاعات درج شده در وبسایت سرویس سلامت ملی بریتانیا (NHS)، بهتر است این قرص حداقل ۱ ساعت قبل از وعده غذایی، یا حداقل ۲ ساعت سپس از وعده غذایی با یک لیوان آب کامل مصرف بشود. یقیناً مصرف آن همراه غذا هم موردی ندارد.

دقت داشته باشید که زمان مصرف قرص، بر پایه نوع بیماری و شدت علائم توسط روانپزشک اشکار می‌بشود.

اگر یک دوز از مصرف دارو را فراموش کردیم، چه کنیم؟

اگر مصرف یک دوز از دارو را فراموش کردید، می‌توانید به محض یادآوری آن را مصرف کنید؛ اما این نوشته به تعداد دفعات مصرف و زمان به یاد آوردن دوز فراموش شده نیز بستگی دارد. این چنین، بایستی نکات زیر را در نظر بگیرید:

• در صورتی که دارو را یک بار در روز مصرف می‌کنید، اگر تا نوبت بعدی دارو کمتر از ۱۲ ساعت باقی مانده است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید.
• در صورتی که دارو را دو بار در روز مصرف می‌کنید، اگر تا نوبت بعدی کمتر از ۸ ساعت باقی مانده است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید. 

مسئله! اگر تعداد دوز‌های فراموش شده زیاد تر از ۲ بار تکرار بشود، با روانپرشک خود تماس بگیرید.

عوارض خوردن قرص ترانکوپین

شایع‌ترین عوارض مصرف این قرص عبارت هستند‌ از:

• سرگیجه
• سردرد
• خواب‌آلودگی
• اختلال در تمرکز
• اختلال در حافظه مختصر‌زمان
• افزایش اشتها
• چاقی و اضافه وزن
• خشکی دهان
• یبوست 
• درد شکم
• خستگی
• تب
• تنگی نفس
• افت سختی خون
• گلودرد
• گرفتگی بینی
• متورم شدن سینه‌ها و نشت شیر مادر
• افزایش ضربان قلب
• افزایش کلسترول خون

عوارض فوق را طبق معمولً شمار بسیاری از بیماران توانایی می‌کنند؛ اما عوارض زیر که با گفتن عوارض جدی و نادر معارفه خواهد شد، از هر ۱۰۰ نفر فقط در ۱ نفر ابراز می‌کنند:

• افزایش شدید دمای بدن در نتیجه ابراز عفونت ناشی از آنفولانزا
• عفونت گوش‌ها، چشم‌ها و قفسه سینه 
• تورم و قرمزی در پاها ( به گمان زیادً نشانه‌ای از لخته شدن خون است)

در صورت مشاهده موارد فوق بلافاصله به پزشک خود خبر دهید. 

آیا این قرص روی دوره پریود تاثییر می‌گذارد؟ 

منبع های مدعی‌اند که این دارو، به علت تغییراتی که در چرخه هورمون‌های بدن تشکیل می‌کند، علتقطعی پریود یا نامنظم شدن دوره‌های پریود می‌بشود. یقیناً این مشکل را برخی از بیماران توانایی می‌کنند. 

موارد احتیاط منفعت گیری از این دارو

برای جلوگیری از ابراز عوارض و موقعیت‌های خطرناک، بهتر است زمان مصرف قرص یا تجویز روانپزشک، جوانب احتیاط در نظر گرفته شوند. چون مصرف این قرص در موقعیت‌های زیر امکان پذیر خطرناک باشد.

برای مثال، مصرف ترانکوپین و چاقی یکی از این موقعیت‌ها است. از آنجایی که این دارو به خودی خود جهت افزایش وزن می‌بشود، مصرف آن برای افرادی که اضافه وزن دارند مناسب نیست. دیگر موقعیت‌ها را بازدید می‌کنیم:

• درصورت تجویز کلونوسکوپی؛ (بهتر است شب قبل از آزمایش، این دارو با مشورت پزشک مصرف نشود)
• ابتلا به بیماری‌های مرتبط با مغز و اعصاب؛ (برای مثال قرص ترانکوپین و آلزایمر سازگار نیستند.)
• مصرف الکل؛ (زیاد خطرناک است) 
• توانایی حملات صرع؛
• ابتلا به سندرم متابولیک؛
• بالا بودن چربی خون؛
• بالا بودن قند خون.

این چنین، درصورت توانایی تنگی نفس و درد قفسه سینه نیز مصرف این دارو پیشنهاد نمی‌بشود. 

چه افرادی نباید این دارو را مصرف کنند؟

مصرف این دارو برای افرادی که شرایط زیر را دارند، می‌تواند خطرناک باشد:

• مبتلایان به حساسیت‌‌های دارویی؛
• بیماران مبتلا به آریتمی قلبی؛
• افراد دارای سختی خون زیاد پایین؛
• افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی و کلیوی؛
• افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی؛
• افراد سالمند مبتلا به زوال عقل
• زنان باردار و شیرده (با پزشک مشورت کنید)
• افرادی که توانایی خونریزی گوارش دارند؛
• افرادی که توانایی تشنج دارند؛
• افرادی که به پیش‌دیابت و دیابت مبتلا می باشند؛
• افرادی که سابقه عمل به خودکشی و افکار خودکشی دارند؛

درصورتی که بیمار هرکدام از شرایط فوق را داشته باشد، پزشک متخصص دارو‌های جانشین را تجویز می‌کند. 

مصرف قرص در دوران بارداری و شیردهی 

در حالت کلی، مصرف این قرص در دوران بارداری و شیردهی پیشنهاد نمی‌بشود. چون امکان پذیر خطراتی همانند مشکلات تنفسی برای جنین به وجود آورد.

این چنین، در صورتی که مادر میانه شیردهی این دارو را مصرف کند، ماده کوئتیاپین از طریق شیر مادر به بدن نوزاد داخل می‌بشود. این ماده بر سلامتی جسمانی و روانی نوزاد تاثییر منفی می‌گذارد. با‌این‌حال، اگر مصرف قرص در این دوران الزامی باشد، پزشک متخصص آن را تجویز خواهد کرد. 

بازدید تداخلات دارویی قرص ترانکوپین

مصرف قرص ترانکوپین همراه با دارو‌های زیر می‌تواند تداخل و خطر تشکیل کند:

• مهارکننده‌های CYP3A4؛ (همانند کتوکونازول، اریترومایسین)
• داروهای آرام‌قسمت یا خواب‌آور؛ (همانند ترانکوپین و کلونازپام، بنزودیازپین‌ها)
• برخی از داروهای ضدافسردگی یا ضداضطراب؛
• داروهایی که فاصله QT (قسمت مهمی از ریتم الکتریکی قلب) را طویل می‌کنند؛ (همانند آمیودارون)
• سیزاپراید (داروی از بین بردن مشکلات گوارشی)؛
• دروندارون؛ ( داروی ضد آریتمی قلبی)
• متوکلوپرامید؛ ( داروی ضد تهوع و استفراغ)
• پیموزاید؛ (ضد روان‌پریشی)
• تیوریدازین؛ (ضد روان‌پریشی)

هرکدام از داروهای فوق جهت خواهد شد که اثرات ترانکوپین به شکل قابل توجهی افزایش یابند. در نتیجه مصرف همزمان آن با دارو‌های فوق پیشنهاد نمی‌بشود. 

مصرف سرخود و اوردوز با قرص ترانکوپین

مصرف سرخود این دارو می‌تواند به ابراز عوارض خطرناکی همانند خواب‌آلودگی زیاد شدید، کم شدن سختی خون، یا حتی حملات تشنجی منجر بشود. این چنین در صورت ابراز اوردوز، بیمار با اختلال‌های تنفسی و آریتمی قلبی روبه رو شده و حتی امکان پذیر به کما برود. در صورت مشکوک بودن به علائم اوردوز سریعاً به اورژانس مراجعه کنید. 

مزایای منفعت گیری از قرص ترانکوپین

مصرف این دارو برای بیماران مبتلا به بیماری‌های روانی خاص، مزایای زیر را به همراه دارد:

• افت علائم روان‌پریشی همانند هذیان و توهم در بیماری اسکیزوفرنی
• تثبیت خلق و افت شدت علائم در دوره‌های مانیا یا افسردگی اختلال دوقطبی
• افزایش کیفیت خواب (به علت تاثییر آرام‌بخشی دارو)
• افزایش اشتها و وزن در برخی از بیماران خاص

مسئله! درصورتی که پزشک این دارو را برای بیمار دارای مشکلات روانی تجویز می‌کند، یعنی مزایای دارو برای بیمار زیاد تر از عوارض آن است.

در چه صورت سپس از مصرف قرص ترانکوپین باید به پزشک مراجعه کنیم؟

درصورتی که سپس از مصرف قرص ترانکو‍‍پین، علائم تداخل دارویی یا اوردوز را مشاهده کردید، زیاد سریع به پزشک مراجعه کنید. این علائم شامل خواب آلودگی زیاد شدید، کم شدن فشارخون و تحول در ریتم ضربان قلب می باشند.

این چنین، اگر حس کردید که مصرف این قرص با بدن شما سازگار نیست، به روانپزشک مراجعه کنید تا سپس از بازدید شرایط روانی و جسمانی، دارو‌های جانشین را برایتان تجویز کند. 

برای دریافت اطلاعات زیاد تر در خصوص داروی ترانکوپین یا کوئتیاپین و ثبت نوبت از بهترین روانپزشکان در سراسر ایران، به سامانه نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر مراجعه کنید. 

منبع های:

nhs.uk

drugs.com

webmd.com

سوالات متداول قرص ترانکوپین

برچسب‌ها:

اشتراک گذاری