۲۹ سال پیش پروژه ناکامی‌خورده «مایکروسافت باب» متولد شد_مستطیل زرد

۲۹ سال پیش، نه کامپیوترها به شکل امروزی بودند و نه کاربران مبتدی برای یادگیری کار با کامپیوتر، به منبع های غنی همانند یوتیوب دسترسی داشتند. در آن حالت، مایکروسافت چاره‌ای جز پیداکردن راه‌حلی برای آموزش کاربران مبتدی نداشت. به همین علت می بود می بود که مایکروسافت باب در سال ۱۹۹۵ متولد شد.

نرم‌افزار مایکروسافت باب برای ویندوز ۳٫۱ انتشار شد و قرار می بود به‌گفتن یک رابط کاربری آسان‌تر و قابل‌فهمیدن‌تر، به کاربران مبتدی برای تسهیل کار با ویندوز پشتیبانی کند.

باب در ۳۱ مارس ۱۹۹۵ (۱۱ فروردین ۱۳۷۴) روانه‌ی فروشگاه‌ها شد؛ اما با وجود مقصد خوبی که مایکروسافت از تشکیل آن داشت، کمتر از یک سال عمر کرد و به یکی از بزرگ‌ترین ناکامی‌های مایکروسافت تا به امروز تبدیل شد.

ایده‌ی اولیه ساخت مایکروسافت باب به سال ۱۹۹۱ باز می‌گردد؛ وقتی که مایکروسافت به‌تازگی نرم‌افزار «مایکروسافت پابلیشر» را به‌گفتن بخشی از مجموعه‌ی آفیس انتشار کرده می بود.

پابلیشر، تجهیزبه قابلیت جدیدی به نام Wizards می بود. آن ویژگی، یک راهنمای نه چندان ساده برای کاربران ویندوز می بود تا به آنها پشتیبانی کند که بتوانند با قسمت‌های گوناگون ویندوز کار کنند.

کارن فرایز و بری لینت دو نفر از شراکتکنندگان مهم در تشکیل پابلیشر بودند و قرار می بود پروژه‌ی بعدی مایکروسافت را با تمرکز بر دوستانه‌ترکردن ویندوز برای مبتدیان طراحی کنند.

پروژه‌ی تشکیل مایکروسافت باب با گروه‌های بسیاری از کاربران تازه اغاز شد و سازندگان این نرم‌افزار، حرکت کاربران و نحوه‌ی منفعت گیری‌ی آن‌ها از ویندوز را تجزیه‌وتحلیل می‌کردند؛ روندی که تبدیل دریافت پیشنهادهای خوبی از سوی این کاربران از جمله تشکیل شخصیت‌های راهنما در قسمت‌های گوناگون ویندوز شد.

این نوشته که اجرای هر کاری در ویندوز نیاز به راهنمایی داشته باشد، احتمالا امروزه ایده‌ی زیاد مضحکی به نظر برسد؛ اما شرایط سال ۱۹۹۵ با آنچه که در سال ۲۰۲۴ می‌بینیم زیاد متفاوت می بود و در آن زمان نه خبری از هوش مصنوعی برای راهنمایی کاربران مبتدی می بود نه اینترنت به اندازه‌ی الان گسترده می بود.

خالقان ویندوز، مایکروسافت باب را همانند به یک خانه ساختند و تلاش کردند تا به کاربران این حس را منتقل کنند که کامپیوتر، خانه‌ی آن‌ها است.

کاربران بعد از راه‌اندازی مایکروسافت باب، باید ابتدا روی یک درِ ورودی کلیک می‌کردند و با واردکردن نام و اطلاعات خود، داخل محیط این نرم‌افزار می‌شدند.

مایکروسافت باب دارای چند اتاق از جمله اتاق مطالعه و پذیرایی می بود. فضای کارتونی این رابط کاربری، رنگ‌های شاد و شخصیت‌های کودکانه‌ی آن، به شکلی بودند که کاملاً به کاربران ثابت می‌کردند مایکروسافت این نرم‌افزار را برای کودکان ساخته است نه کاربران بالغ ویندوز ۳٫۱.

در رابط کاربری باب، هر شیء حاضر در خانه، شما را به معادل واقعی آن هدایت می‌کرد. این اشیاء شامل دفترچه آدرس، تقویم، ساعت و حتی برنامه‌های آموزشی همانند GeoSafar می‌شد که به شکل یک کره‌ی جغرافیا در خانه قرار داشت.

هر یک از اشیاء و حتی اتاق‌های درون مایکروسافت باب، دارای شخصیت‌های مجزایی به شکل حیواناتی همانند فیل، لاک‌پشت و حیوانات دیگر بودند؛ اما خود خانه به شکل یک سگ نژاد روور می بود.

اگر در زمان انتشار کردن مایکروسافت باب در سال ۱۹۹۵ سن مقداری داشتید یا حتی به دنیا نیامده بودید، بد نیست بدانید که می‌توانید این رابط کاربری را روی نسخه‌های ۳۲ بیتی ویندوزهای امروزی (از جمله ویندوز ۱۰) اجرا کنید.

برخی کاربران به این نوشته معترض بودند که مایکروسافت باب با برنامه‌های ویندوز سازگاری کافی نداشت و دست‌وپای کاربران را برای منفعت گیری‌ی آسان و بی‌دردسر از ویندوز می‌بست. یقیناً نمی‌توان این نوشته را به‌گفتن یکی از عیب‌های مایکروسافت باب در نظر گرفت؛ چرا که این نرم افزار به طور اختصاصی برای کاربران مبتدی طراحی شده می بود و اگر کمتر کودکانه به نظر می‌رسید یا اختیار عمل مناسبی به کاربر می‌داد، شانس پیروزی بیشتری داشت.

بخت و اقبال حتی پیش از انتشار کردن مایکروسافت باب با این نرم‌افزار یار نبوده است. پیش از این که باب زمان به‌رخ‌کشیدن قابلیت‌هایش را داشته باشد، با انتشار کردن موج انتقادات محکوم به ناکامی شد.

قسمت بزرگی از این انتقادات به سیستم مناسب برای نصب باب مربوط می بود. در آن زمان اگر کاربری می‌خواست از این نرم‌افزار منفعت گیری کند، باید کامپیوتری زیاد پیشرفته (با ۸ مگابایت رم) در اختیار می‌داشت؛ سیستمی که تهیه‌ی آن برای تعداد بسیاری از افراد در سال ۱۹۹۵ ممکن نبوده است.

با انتشار کردن ویندوز ۹۵ در ۲۴ آگوست ۱۹۹۵ (۲ شهریور ۱۳۷۴) و کوچ کاربران از ویندوز ۳٫۱ به ویندوز ۹۵ که طراحی کاربرپسندتری داشت، دومینوی ناکامی مایکروسافت باب شدت گرفت و مایکروسافت را قانع کرد که در اغاز سال ۱۹۹۶ پرونده‌ی این نرم‌افزار خلاقانه را برای همیشه ببندد.

باب عمر زیاد کوتاهی داشت؛ اما بخشی از میراث این نرم‌افزار به راه حلهای مختلفی در دیگر نسخه‌های ویندوز زنده ماند. به گفتن مثال، شخصیت مهم مایکروسافت باب، سگ روور، همان حاضر دوست‌داشتنی است که در قسمت جستجو در ویندوز XP وجود داشت.

شخصیت کلیپی (Clippy) که به شکل یک گیره‌ی کاغذ در مایکروسافت باب وجود داشت، از اواسط دهه‌ی ۱۹۹۰ تا اواسط دهه‌ی ۲۰۰۰ در ویندوزها به کار می‌رفت و حتی در ویندوز ۱۱ نیز، در قالب یک ایموجی گیره‌ی کاغذ خودنمایی می‌کند.

با وجود همه‌ی اشکالاتی که مایکروسافت باب داشت، این نرم‌افزار سزاوار سرنوشت بهتری نسبت به چیزی که عایدش شد، می بود؛ سرنوشتی که اگر مایکروسافت مقداری روی طراحی این رابط کاربری دقت بیشتری می‌کرد، نه فراموش‌شدن سریع در آن جا داشت و نه موج انتقاداتی که بعضی اوقات به شکل عجیبی بی‌رحمانه و غیرمنطقی بودند.