چربی ترانس چیست؟ ۱۱ منبع مهم چربی های ترانس + درمان اصولی_مستطیل زرد

چربی ترانس یکی از انواع چربی‌های غیر اشباع است که به‌صورت طبیعی در برخی محصولات حیوانی همانند گوشت و لبنیات وجود دارد و نوع صنعتی آن در فرآیند هیدروژنه‌کردن روغن‌های گیاهی تشکیل می‌بشود. این نوع چربی به علت ماندگاری بالا و ویژگی‌های خاص در بافت و طعم غذا، در تعداد بسیاری از محصولات غذایی فرآوری‌شده همانند شیرینی‌جات، فست‌فودها و تنقلات به‌کار می‌رود.

بازدید‌ها نشان داده‌اند که مصرف مداوم چربی ترانس می‌تواند با افزایش خطر بیماری‌های قلبی، دیابت نوع دو و التهاب مزمن همراه باشد. آگاهی از منبع های چربی ترانس و افت مصرف آن، یکی از عمل های کلیدی برای نگه داری سلامت تغذیه‌ای در سطح فردی و اجتماعی محسوب می‌بشود.

برای توضیح کامل‌تر، این نوشته از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بازدید کامل چربی های ترانس و منبع های غذایی آن تعلق می‌دهیم.

اگر سوالی داشتید، در انتهای نوشته و در قسمت نظرات بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر جواب دهد.

چربی ترانس چیست؟

چربی های ترانس، شکلی از چربی‌های غذایی می باشند که در برخی از مواد غذایی وجود دارند. انواع این چربی‌ها را به همراه مثال‌های مهم بازدید می‌کنیم:

•  چربی‌ ترانس طبیعی؛ گوشت حیوانات نشخوار‌کننده همانند گاو، گوسفند، بز، محصولات لبنی این حیوانات
• چربی‌ ترانس مصنوعی؛ فست‌فودها، غذاهای فرآوری‌شده، انواع شیرینی، محصولات خمیری

مصرف منبع های چربی‌ های ترانس طبیعی، در صورت مصرف متوسط زیان اور نیستند. اما، چربی‌ های ترانس مصنوعی یا چربی‌های هیدروژنه، برای سلامتی خطرناک بوده و خطر ابتلا به چندین بیماری را افزایش خواهند داد. اگر نیاز به مشاوره آنلاین دکتر تغذیه در این رابطه دارید، می‌توانید متنی یا تلفنی با متخصص در این رابطه مشورت کنید. 

زیان های چربی ترانس چیست؟

چربی‌های ترانس با افزایش التهاب، اختلال در متابولیسم چربی‌ها و صدمه به دیواره عروق، می‌توانند در ابراز یا تشدید چندین بیماری نقش داشته باشند. با اهمیت ترین بیماری‌های مرتبط با مصرف این نوع چربی‌ها عبارت هستند از:

بیماری‌های قلبی‌عروقی

چربی ترانس علتافزایش کلسترول بد (LDL) و افت کلسترول خوب (HDL) می‌بشود. این تحول در پروفایل چربی خون، ریسک تصلب شرایین (آترواسکلروز)، سکته قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد.

دیابت نوع ۲

مصرف طویل‌زمان چربی‌های ترانس علت سطح قند خون شده و می‌تواند مقاومت به انسولین را افزایش داده و در نهایت، عرصه‌ساز دیابت نوع ۲ می‌بشود. منبع های چربی ترانس، بدترین غذاها برای دیابتی ها نیز محسوب خواهد شد.

التهاب مزمن

رژیم غذایی حاوی چربی ترانس با افزایش مارکرهای التهابی در خون، به تشدید التهاب مزمن در بدن پشتیبانی می‌کند که خود عامل مؤثری در تعداد بسیاری از بیماری‌های مزمن است.

کبد چرب غیرالکلی

چربی‌های ترانس از عوامل تغذیه‌ای مؤثر در تشکیل کبد چرب غیرالکلی محسوب خواهد شد.

چاقی و اختلال در متابولیسم

این چربی‌ها با افزایش چربی‌های ذخیره‌ای در بدن به‌اختصاصی در ناحیه شکم، گمان چاقی شکمی و اختلالات متابولیک را بالا می‌برند.

اختلالات حافظه و کارکرد شناختی

شواهدی وجود دارد که رژیم‌های غذایی پر از چربی ترانس امکان پذیر مخصوصا در سالمندان، با اختلال در کارکرد مغز و حافظه ربط داشته باشند.

چطور می‌توان نقش چربی‌های ترانس را در ابراز بیماری‌های گوناگون شناسایی و برسی کرد؟

شناسایی نقش چربی‌های ترانس در ابراز بیماری‌ها نیازمند بازدید دقیق الگوی تغذیه، سابقه پزشکی فرد و انجام آزمایش‌های تخصصی است. روال تشخیص طبق معمولً به شکل زیر پیش می‌رود:

• برسی شرح حال تغذیه‌ای؛ پزشک یا متخصص تغذیه با بازدید رژیم غذایی فرد، مقدار مصرف خوراکی‌های فرآوری‌شده، سرخ‌شده یا آماده را برسی می‌کند.
• بازدید سابقه خانوادگی و علائم بالینی؛ وجود سابقه بیماری قلبی، چاقی یا دیابت در خانواده می‌تواند حساسیت به اثرات چربی‌های ترانس را افزایش دهد.
• انجام آزمایش‌های خون؛ اندازه‌گیری سطح کلسترول کل، LDL، HDL و تری‌گلیسیرید برای بازدید اختلالات چربی خون انجام می‌بشود.
• برسی خطر بیماری‌های قلبی و عروقی؛ در صورت وجود شواهد، ارجاع به متخصص قلب یا انجام آزمایش‌هایی همانند الکتروکاردیوگرام (ECG)، تست استرس یا سونوگرافی قلب امکان پذیر پیشنهاد بشود.

حذف یا افت مصرف چربی‌های ترانس و پایش مجدد: در نهایت، افت یا حذف چربی‌های ترانس از رژیم غذایی و برسی مجدد شاخص‌های سلامت، می‌تواند نقش این چربی‌ها در حالت سلامت فرد را اشکار‌تر کند.

کدام خوراکی‌ها چربی ترانس دارند؟

خوراکی‌های حاوی چربی ترانس طبق معمولً در دسته‌ی غذاهای فرآوری‌شده و صنعتی قرار می‌گیرند و علتچاقی در درجه اول خواهد شد. این چربی‌ها به‌اختصاصی در محصولاتی که برای افزایش ماندگاری یا بهبود بافت از روغن‌های نیمه‌هیدروژنه منفعت گیری شده، زیاد تر دیده خواهد شد. در ادامه فهرستی از با اهمیت ترین منبع های چربی ترانس را آورده‌ایم:

• انواع شیرینی‌جات صنعتی همانند بیسکویت، کیک، پیراشکی، دونات و کلوچه‌های بسته‌بندی‌شده
• چیپس و پفک و دیگر تنقلات سرخ‌شده
• مارگارین‌های جامد و کره‌های گیاهی
• غذاهای نیمه‌آماده و آماده همانند ناگت، پیتزاهای منجمد، لازانیا و سوخاری‌ها
• پاپ‌کورن‌های مایکروفری به‌خصوص نوع کره‌ای یا طعم‌دار
• فست‌فودها همانند سیب‌زمینی سرخ‌کرده، همبرگر، مرغ سوخاری و هات‌داگ
• برخی از نان‌های صنعتی همانند نان‌های بافت‌دار یا شیرین‌شده همانند نان تست یا برگر
• سس‌های صنعتی همانند مایونز، سس هزارجزیره، سس پنیر
• خامه‌های غیرلبنی (غیر از خامه‌های تازه حیوانی)، مخصوصاً کافی میت
• شکلات‌های صنعتی پرچرب یا آب‌نبات‌های کره‌ای و مغزدار
• محصولات پخته‌شده با روغن نباتی جامد یا سرخ‌شده در روغن‌های چندبار منفعت گیری‌ شده

روغن‌های گیاهی و مارگارین‌ های خاص اسید چرب ترانس دارند؟

در سال‌های قبل، تشکیل‌کنندگان برای ساخت مارگارین از روغن‌های نیمه هیدروژنه منفعت گیری می‌کردند. با این که امروزه مارگارین بدون چربی ترانس در دسترس است، اما هم چنان برخی تولیدکنندگان از روغن‌های هیدروژنه منفعت گیری می‌کنند. برای بازدید مقدار چربی ترانس مارگارین، نوشته‌های روی محصول را بازدید کنید.

مسئله! برای داشته باشید که برخی از روغن‌های گیاهی غیرهیدروژنه، به گمان زیادً حاوی چربی ترانس می باشند.

چطور مصرف اسیدهای چرب ترانس را کم کنیم؟

برای افت مصرف چربی‌های ترانس و محافظت از سلامت قلب و عروق، مراعات چند مسئله ساده در انتخاب و تهیه مواد غذایی می‌تواند زیاد مؤثر باشد:

• برچسب ترکیبات مواد غذایی را با دقت بخوانید و از خرید محصولاتی که حاوی «روغن‌های نیمه‌هیدروژنه» یا «چربی ترانس» می باشند، پرهیز کنید.
• مصرف فست‌فودها، غذاهای سرخ‌کرده و آماده را محدود کنید، چون زیاد تر حاوی مقادیر بسیاری چربی ترانس می باشند.
• شیرینی‌ها، بیسکوییت‌ها و محصولات صنعتی پخته‌شده (همانند دونات یا کیک بسته‌بندی‌شده) از منبع های نهان چربی ترانس محسوب خواهد شد و بهتر است در مصرف آن‌ها اعتدال را مراعات کنید.
• در پخت‌وپزهای خانگی از روغن‌های سالم همانند روغن زیتون، کلزا یا آفتابگردان منفعت گیری کنید و از مصرف روغن‌های جامد نباتی بپرهیزید.

با این انتخاب‌های ساده، می‌توان قدم مؤثری در جهت افت خطر بیماری‌های قلبی و بهبود سلامت عمومی برداشت. ملزوم به ذکر است که با انجام این اقدمات، حساسیت به انسولین نیز بهتر می‌بشود.

چه مقدار طول می‌کشد که تاثییر چربی های ترانس از بین برود؟

زمان‌زمان ملزوم برای پاک‌سازی اثرات چربی‌های ترانس از بدن به عوامل مختلفی همانند مقدار مصرف، حالت سلامت عمومی، سن، سطح فعالیت بدنی و تغذیه فرد بستگی دارد. اگرچه بدن انسان می‌تواند با گذر زمان برخی صدمه‌ها را ترمیم کند، اما برخی اثرات التهابی یا قلبی ناشی از مصرف طویل‌زمان چربی‌های ترانس امکان پذیر ماندگار یا سخت‌تر قابل برگشت باشند. در جدول زیر، بر پایه مطالعات علمی، زمان تقریبی بهبودی برای برخی از پیامدهای مصرف چربی ترانس را آورده‌ایم:

برای بازدید مقدار چربی‌های ترانس منبع های غذایی و بدن خود به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

برای بازدید مقدار چربی‌های ترانس مصرفی و اثرات آن بر سلامت، می‌توان به متخصص تغذیه مراجعه کرد. پزشک تغذیه با بازدید رژیم غذایی، سبک زندگی و انجام آزمایش‌های ملزوم همانند چربی خون، کلسترول LDL و HDL و تری‌گلیسرید، حالت بدن را برسی می‌کند.

در مواردی که مصرف چربی‌های ترانس تبدیل اختلالاتی همانند بیماری قلبی یا کبد چرب شده باشد، امکان پذیر نیاز به ارجاع به متخصص قلب یا متخصص گوارش وجود داشته باشد. برسی‌های دقیق می‌تواند شامل آزمایش خون، نوار قلب یا سونوگرافی شکم باشد تا تأثیرات مخرب چربی ترانس بر اندام‌های حیاتی بدن اشکار بشود.

برای دریافت نوبت حضوری و آنلاین از بهترین متخصصین حوزه‌های فوق در سراسر ایران، به پلتفرم آنلاین نوبت‌دهی دکتردکتر مراجعه کنید.

منبع های:

mayoclinic.org

سوالات متداول

برچسب‌ها:

اشتراک گذاری