سندرم پای بی قرار چیست و چطور درمان می‌بشود؟_مستطیل زرد

افراد مبتلا به اختلال سندرم پای بی‌ قرار طبق معمولً در تکه پاهای خود، سوزش و کشیدگی حس می‌کنند. مهم‌تر از آن، طبق معمولً حس نیاز شدید به حرکت دادن پاهای خود دارند. برای فهمیدن این مفهوم، ابتدا باید بدانیم که سندروم پای بی قرار چیست؟ سندرم پای بی قرار، نوعی اختلال عصبی است که افراد مبتلا به آن، در پاهای خود حس درد، سوزش و حتی خارش دارند. علت سندرم پای بی قرار مواردی همانند افتآهن، بارداری، ابتلا به بیماری‌های مزمن و عصبی (همانند بیماری پارکینسون) را شامل می‌بشود.

برای درمان سندرم پای بی قرار ابتدا باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. این پزشک برای تشخیص سندرم پای بی قرار، ابتدا از مراجع در رابطه علائم این بیماری سوال می‌پرسد. سپس با معاینه فیزیکی، بیماری وی را تشخیص خواهد داد. مهم‌ترین درمان برای این اختلال شامل دارو درمانی، درمان‌های خانگی و تشکیل یک سری تغییرات در سبک زندگی است. برای توضیح جامع‌تر، این نوشته از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بازدید سندرم پای بی قرار، انواع درمان‌ها و عوارض سندرم پای بی قرار تعلق می‌دهیم. 

این چنین اگر سوالی داشتید، می‌توانید در انتهای نوشته و دربخش نظرات نقل کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر جواب دهد. 

سندرم پای بی قرار چیست؟

سندرم پای بی قرار (Restless legs syndrome)، وضعیتی است که جهت می‌بشود فرد مبتلا میل زیاد شدید برای حرکت دادن پاهای خود داشته باشد. این تمایل، طبق معمولً به علت حس ناراحتی و سوزش شدید در پاها ابراز می‌کند. به‌اندازه‌ای که فرد حس می‌کند اگر پاهای خود را حرکت دهد، حس درد و سوزش آنها رفع خواهد شد. زمان ابراز ناراحتی پاها در این اختلال طبق معمولً عصر‌ها و شب‌ها است. خصوصاً وقتی که فرد در حالت نشسته یا درازکش قرار دارد. افراد مبتلا به این اختلال، این چنین دچار اختلال خواب بوده و در انجام فعالیت‌های روزانه خود نیز مشکل دارند. با‌این‌حال، مراجعه به پزشک برای کنترل و درمان بیماری زیاد مهم است. 

با استناد به مقاله‌ای در وب‌سایت mayoclinic،

انجام یکسری راه حلهای خود مراقبتی، دارو‌درمانی و تحول سبک زندگی در تسکین علائم بیماری تاثیرگذار است. 

افراد مبتلا می‌توانند برای مدیریت استرس و ناراحتی‌های ناشی از این بیماری، به دکتر روانشناس یا مشاوره خانواده نیز مراجعه کنند.

سندرم پای بی قرار چه علائمی دارد؟

علائم سندرم پای بی قرار، ابتدا با ابراز احساسی ناخوشایند برای حرکت دادن پاها اغاز می‌بشود. این حس، طبق معمولً زمان استراحت و نشستن طویل زمان در ماشین، هواپیما و حتی روی صندلی‌های سینما ابراز می‌کند. در حالت کلی، علائمی که فرد مبتلا توانایی می‌کند شامل موارد زیر است:

• حس خزیدن
• حس کشیده شدن پاها
• حس درد‌های شدید و ضربان‌دار در پاها
• حس سوزش و خارش در پاها

بعضی اوقات اوقات، افراد مبتلا می‌گویند که توصیف احساسی که در پاها خود دارند زیاد دشوار است. حتی نمی‌دانند که این تمایل به حرکت دادن پاها به چه دلیلی تشکیل می‌بشود. فقط می‌دانند که با حرکت‌ دادن پاهای خود، درد‌ها و علائم سوزش تسکین می‌یابند. 

سندرم پای بی قرار چه عللی دارد؟

علت دقیق سندروم پاهای بی‌قرار چندان اشکار نیست. برخی از متخصصان براین باورند که علت این سندروم، به نحوه کارکرد بخشی از مغز (عقده‌های قاعده‌ای) که کنترل حرکات بدن را بر مسئولیت دارند مربوط است. در صورتی که عقده‌های قاعدگی به قدر کافی دوپامین دریافت نکنند، نمی توانند حرکات بدن را به درستی تنظیم کنند. درنتیجه افتدوپامین، فرد به گمان زیادً به اختلالی همانند سندروم پای بی قرار مبتلا می‌بشود. دلایل احتمالی دیگر را در ادامه بازدید می کنیم. 

ژنتیک

ژنتیک یکی از با اهمیت ترین دلایل احتمالی ابتلای افراد به سندروم پای بی قرار است. تحقیقات مدعی‌اند که در طول لقاح، یکی از والدین ژن عامل ابراز این سندروم را به سلول تخم منتقل می‌کنند. به مرور زمان، ژن بیماری با یک محرک ساده همانند بارداری یا افتآهن شدید فعال شده و به طور سندرم پای بی قرار خود را مشخص می کند.

افتآهن

یکی از عوامل مهم در ابراز یا تشدید سندرم پای بی‌قرار، افتآهن در بدن فرد مبتلا (حتی با وجود سطح نرمال آهن در آزمایش خون) است. چون، وجود آهن برای تشکیل و کارکرد دوپامین در مغز الزامی بوده و افت سطح آهن در مغز، توزیع دوپامین‌ را مختل می‌کند.

مسئله! دوپامین، نوعی انتقال دهنده عصبی است که نقش مهمی در تنظیم حرکات بدن دارد. 

ابتلا به بیماری‌های عرصه‌ای

افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن، زیاد تر از دیگر افراد در معرض ابتلا به سندروم پای بی قرار بوده و به نوعی، در گروه‌های پر خطر ابتلا به این بیماری می باشند. برای مثال، افراد مبتلا به بیماری نارسایی کلیه، یکی از گروه‌های پرخطر را شامل خواهد شد. این افراد، به علت ابتلا به کم‌خونی و افتسطح مواد معدنی خون، امکان پذیر به سندروم پای بی قرار نیز مبتلا شوند. یقیناً بهبود سبک تغذیه و انجام دیالیز به گمان زیادً در افت علائم بیماری موثر خواهد می بود.

سندرم پای بی قرار در بارداری

زنان بارداری که در دوره سه‌ماهه سوم بارداری خود قرار دارند، به علت تغییرات هورمونی، افتآهن و سختی روی سیستم عصبی خود، در معرض ابتلا به این سندروم می باشند. بااین‌حال جای نگرانی نیست؛ چون این علائم سپس از زایمان و با مصرف مکمل‌های آهن رفع خواهد شد.

انواع سندروم پای بی قرار 

وب‌سایت پزشکی my.clevelandclinic، مدعی است که انواع سندروم پای بی‌قرار بر پایه زمان ابراز آن دسته‌بندی خواهد شد. درنتیجه، دو نوع کلی برای این اختلال وجود دارد که باهم بازدید می‌کنیم:

• اغاز سریع زمان؛ یعنی فرد مبتلا پیش از ۴۵ سالگی با بیماری دچار شده و طبق معمولً در پرونده پزشکی خانوادگی وی، سابقه ابتلا به این بیماری وجود دارد. 
• اغاز دیرهنگام؛ علائم بیماری به شدت ابراز می‌کنند؛ ولی تشخیص سندرم در افراد میانسال و افراد مسن، سپس ۴۵ سالگی انجام می‌بشود. 

اگر در سابقه پزشکی و خانوادگی شما ابتلا به این بیماری وجود دارد، می‌توانید به منظور کنترل بیماری به دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید. بااین‌حال پیش از مراجعه بایستی از حیطه کار و تخصص این پزشکان اطلاعات کافی داشته باشید. نظر می‌کنیم برای افزایش آگاهی خود نوشته مربوط به تخصص مغز و اعصاب چیست را مطالعه کنید.

سندرم پای بی قرار زمان خواب

شمار بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال، طبق معمولً با حالت شایع فرد دیگر به نام حرکت دادن دوره‌ای پا در زمان خواب روبه رو می باشند. یعنی، پاهای خود را در طول خواب ( به گمان زیادً در شب) خودبه‌خود تکان خواهند داد و لگد می‌زنند. به این حالت، پای بیقرار در شب نیز حرف های می‌بشود.

سندرم پای بی قرار در کودکان

ابتلا به سندرم پای بی‌قرار در همه گروه‌های سنی اتفاق می‌افتد و کودکان نیز از این قاعده مستثنی نیستند؛ اما تشخیص این سندرم در کودکان چالش‌برانگیزتر از بزرگسالان است. به این علت که کودکان زیاد تر نمی توانند علائم خود را به خوبی توصیف کنند. این چنین در برخی موارد، تشخیص این سندرم و تفکیک آن با دیگر اختلال‌ها نیز دشوار است.

برای مثال، کودکانی که به اختلال نقص دقت و بیش‌فعالی مبتلا می باشند، امکان پذیر علائمی شبیه با سندرم پای بی قرار داشته باشند با‌این‌حال، نشانه‌ها و ویژگی‌های سندرم پاهای بی قرار در کودکان تقریباً شبیه بزرگسالان بوده و این نوشته تاحدودی کار پزشکان را راحت‌تر می‌کند. با این تفاوت که کودکان، به گمان زیادً به علت رشد سریع نیز به این بیماری مبتلا خواهد شد.

سندرم پای بی قرار چطور تشخیص داده می‌بشود؟

تشخیص سندرم پای بی‌قرار، طبق معمولً بر پایه علائم بالینی و سابقه پزشکی بیمار انجام می‌بشود. از آنجایی که آزمایش انحصاری برای تشخیص قطعی آن وجود ندارد، دکتر سندروم پاهای بی قرار، با پشتیبانی برخی از آزمایش‌های تکمیلی سندرم را تشخیص می‌دهد. مرحله های تشخیص را در جدول زیر آورده‌ایم:

در حالت کلی، تشخیص سندرم پای بی‌قرار، با بازدید علائم بالینی بیمار و رد دیگر اختلالات با علائم شبیه انجام می‌بشود. 

ابتلا به سندروم پای بی‌قرار با چه عوارضی همراه است؟

سندرم پای بی‌قرار، امکان پذیر عوارض جدی و طویل‌زمان به جستوجو داشته باشد. این عوارض، عمدتاً با افت کیفیت زندگی و سلامت عمومی فرد مرتبط بوده و طبق معمولً خطرناک نیستند؛ اما می‌توانند تأثیرات منفی مهمی بر جنبه‌های گوناگون زندگی فرد داشته باشند. در ادامه، عوارض مهم این سندرم را بازدید می‌کنیم:

• اختلالات خواب؛ یکی از شایع‌ترین و جدی‌ترین عوارض این سندروم، مشکلات خواب است. چون حس نیاز به حرکت مداوم پاها در شب، مخصوصاً در ساعات استراحت، علتمی‌بشود که کیفیت خواب فرد افت یابد. افراد مبتلا به این سندروم، از افتخواب عمیق و اسایش‌قسمت شکایت دارند.
• خستگی مزمن و افت انرژی؛ اختلالات خواب ناشی از سندرم، علتمی‌بشود که فرد در طول روز حس خستگی مزمن و افتانرژی داشته باشد. این مشکل، علتمی‌بشود که توانایی فرد برای انجام ماموریت های روزانه همانند شغل یا فعالیت‌های اجتماعی به شدت افت یابد. 
• افزایش خطر ابتلا به اختلال‌های اضطرابی و افسردگی؛ مشکلات روانی ناشی از سندرم، طبق معمولً به علت ناتوانی در مقابله با ناراحتی‌های رایج و تأثیر آن بر زندگی روزانه رخ می‌دهد. برای مثال، افتاستراحت می‌تواند سطح استرس و ناراحتی روانی را افزایش دهد.
• افت کیفیت زندگی؛ حس ناراحتی و نیاز مداوم به حرکت دادن پاها، طبق معمولً در فعالیت‌های روزمره افراد اختلال تشکیل می‌کند. این چنین مشکلات خواب و خستگی روزانه، به افت توانایی فرد در انجام فعالیت‌های اجتماعی، تفریحی و حتی فعالیت‌های شغلی منجر می‌بشود. 
• همزمان شدن با دیگر اختلال‌های عصبی مرتبط؛ برای مثال، همزمان شدن سندروم پای بیقرار و ام اس یا بیماری پارکینسون، امکان پذیر جهت علائم هر سه بیماری را تشدید کند. دقت داشته باشید که درمان و مدیریت نشانه‌های ناشی از این اختلال، به منظور جلوگیری از ابراز عوارض جدی‌تر زیاد مهم است.

 درمان سندروم پای بی قرار از چه راه حلهایی انجام می‌بشود؟

مهم‌ترین راه حلهای درمان سندروم پای بی‌قرار، دارودرمانی، تغییرات سبک زندگی و انجام ورزش‌ به طور روتین است. یقیناً موارد مذکور به منظور کنترل و مدیریت علائم بیماری اعمال خواهد شد. چون هیچگونه درمان قطعی سندروم پای بیقرار وجود ندارد.  بدیهی است که برای دریافت پشتیبانی‌های تخصصی و راه حلهای مدیریتی، بایستی به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. جزئیات مربوط به راه حلهای درمانی را در ادامه مرور می‌کنیم:

دارو درمانی برای کنترل پای بی قرار

در حالت کلی، بهترین دارو برای سندروم پای بی قرار شامل دارو‌هایی است که مقدار دوپامین مغز را افزایش خواهند داد. در قدم بعدی، پزشک متخصص امکان پذیر دارو‌های ضد تشنج و مکمل‌های آهن را نیز تجویز کند. 

• داروهای افزایش‌دهنده دوپامین؛ شامل داروی پرامیپکسول و روپی‌نیرول است. این دارو‌ها، از اولین گزینه‌های درمانی موثر در افت سندروم پای بی قرار می باشند. 
• دارو‌های ضد تشنج؛ شامل دارو‌های گاباپنتین و پرگابالین است. داروی نخست، برای تسکین علائم و برای بیماران مبتلا به دردهای عصبی نیز تجویز خواهد شد. ترکیبات داروی پرگابالین نیز شبیه گاباپنتین است. 

در حالت کلی، انتخاب بهترین دارو بایستی تحت نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب صورت گیرد. چون برخی از این دارو‌ها، عوارض جدی دارند و امکان پذیر با دارو‌های مصرفی بیمار نیز تداخل داشته باشند. درنتیجه، مشاوره منظم با پزشک برای برسی درمان‌های دارویی و بازدید روال بهبود بیماری زیاد مهم است. 

درمان‌های خانگی و سنتی

این قسمت از درمان، شامل تغییرات سبک زندگی و اصلاح رژیم غذایی است. در صورتی که علائم سندرم پای بی قرار در شما به طور خفیف ابراز می‌کنند، می‌توانید با مراعات چند مسئله مهم، کیفیت زندگی خود را افزایش دهید. برای مثال تنظیم برنامه خواب، مدیریت استرس و تنظیم دمای محیط زندگی از این دست می باشند. 

• تنظیم خواب؛ برای این که بتوانید علائم سندروم پاهای بی‌قرار را مدیریت کنید، پیاده‌سازی یک برنامه خواب با کیفیت زیاد مهم است. این برنامه شامل برنامه‌ریزی منظم برای خوابیدن و وجود محیطی آرام و راحت برای خوابیدن است. به این منظور، شما می‌توانید به یک روانشناس و مشاور خانواده مراجعه کنید. 
• مدیریت استرس؛ انجام تکنیک‌های اسایش‌قسمت همانند تمرین‌های مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق در افت استرس و اضطراب موثر می باشند. این چنین، می‌توانید به موزیک‌های بی‌کلام و اسایش قسمت همانند صدای طبیعت گوش کنید. یا این که فعالیت‌های مورد علاقه خود را در برنامه روزانه خود بگنجانید. 
• تغذیه مناسب؛ مصرف منبع های مغذی و غنی از ویتامین در کنترل علائم سندروم پاهای بی‌قرار تاثیرگذار است. برای مثال، مصرف منبع های غذایی غنی از آهن همانند گوشت قرمز، انواع لوبیا‌ها، اسفناج و سبزیجات سبز برگ، مقدار آهن بدن را افزایش خواهند داد.
• مصرف مواد غذایی سرشار از منیزیم؛ افتمنیزیم جهت گرفتگی عضلات شده و در نتیجه علائم سندروم پاهای بی‌قرار را افزایش می‌دهد. برای پیشگیری از این اتفاق، بایستی منبع های غذایی سرشار از منیزیم همانند مغزها، دانه‌ها و انواع ماهی‌ها را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
• مصرف کافی ویتامین B12 و فولات؛ مصرف این ویتامین‌‌ها برای کارکرد درست سیستم عصبی الزامی می باشند. چون، افتآنها می‌تواند علائم بیماری را تشدید کند. 
• پرهیز از مصرف غذاهای فرآوری‌شده؛ این نوع از مواد غذایی، حاوی مقادیر بسیاری نمک و چربی‌های ناسالم می باشند. مصرف این مواد غذایی، به گمان زیادً بر سیستم عصبی فرد تاثییر منفی خواهد داشت. 

در نهایت، هیدراته نگه داشتن بدن برای نگه داری اعتدال الکترولیت‌ها و جلوگیری از تشدید علائم زیاد مهم است. 

انجام چه ورزش‌هایی برای کنترل علائم سندرم پا‌های بی قرار پیشنهاد خواهد شد؟

علاوه‌بر درمان‌های دارویی و خانگی، انجام یکسری ورزش‌های ساده نیز در کنترل علائم سندروم پاهای بی‌قرار تاثییر دارند. چند مورد از با اهمیت ترین ورزش‌های مناسب را باهم بازدید می‌کنیم:

• پیاده‌روی؛ یکی از ساده‌ترین و موثرترین ورزش‌ برای کنترل تعداد بسیاری از بیماری‌ها است. چون پیاده‌روی سبک و روزانه با تحریک مقدار گردش خون در پاها، علائم سندروم را افت می‌دهد. این چنین، پیاده‌روی قبل از خواب نیز در اسایش عضلات و افت درد پاها موثر است. 
•  دوچرخه‌سواری؛ دوچرخه‌سواری، چه به طور ایستا (دوچرخه ثابت) چه متحرک، به تحکیم عضلات پاها و بهبود گردش خون پشتیبانی می‌کند. این فعالیت با افزایش اسایش پاها، حس بی‌قراری را در فرد مبتلا افت می‌‌دهد.
• انجام تمرینات کششی؛ تمرینات کششی مخصوص عضلات پا، برای افت گرفتگی عضلات پا و عضلات ساق پا زیاد موثر می باشند. 
•  یوگا؛ حرکات یوگا، هم برای کشش عضلات و هم اسایش روانی و ذهنی انتخابی عالی است. برای مثال، انجام حرکات آرام یوگا همانند «پوزیشن پروانه» و «پوزیشن پا به دیوار»، در آرام‌سازی عضلات نقش مهمی دارند. 
• شنا یا ورزش‌های آبی؛ انجام ورزش‌های آبی همانند شنا و ایروبیک آبی، به علت افت سختی روی مفاصل و ماهیچه‌ها، گزینه‌های زیاد خوبی برای بهبود گردش خون در پاها و اسایش عضلات می باشند. 
•  تمرینات قدرتی سبک؛ تحکیم عضلات پا با انجام تمرین‌های سبک همانند اسکات بدون وزنه، در افزایش قوت عضلات پا و افت مقدار خستگی فرد موثر می باشند. 

 مسئله مهم! دقت داشته باشید که انتخاب ورزش برای افت علائم سندروم پاهای بی‌قرار زیاد مهم است. چون انجام ورزش سنگین و شدید، به گمان زیادً جهت علائم بیماری را تشدید کنند. به این علت، بایستی ورزش‌هایی را انتخاب کنید که در تحکیم عضله‌ها پا و افزایش اسایش عضلات موثر باشند. این چنین، تلاش کنید در انجام این ورزش‌ها زیاده‌روی نکنید.

 برای درمان سندروم پای بی قرار باید به چه دکتری مراجعه کرد؟

برای درمان سندروم پاهای بی‌قرار، بایستی به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. این پزشک، ابتدا علائم بالینی و جسمانی شما را به منظور تشخیص سندرم پای بی قرار بازدید می‌کند. معاینه فیزیکی، بازدید مغز و در مواردی تجویز آزمایش خون از جمله مرحله های تشخیص این سندروم را شامل خواهد شد. سپس از تشخیص قطعی، دکتر مغز و اعصاب، دارو درمانی را همراه با پیشنهاد‌های تغییرات سبک زندگی به کار می‌گیرد تا شما از عوارض سندرم پای بی‌قرار تا حدودی در امان باشید. 

ما در طول این نوشته، تلاش داشتیم به سوال سندروم پای بی قرار چیست جواب کامل داده و همه مرحله های درمان سندرم پای بی قرار را بازدید کنیم. با‌این‌حال، بازهم اگر در این خصوص سوال دارید، می‌توانید با مراجع به سامانه نوب‌دهی آنلاین مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، از پزشکان مغز و اعصاب در سراسر ایران زمان مشاوره و ویزیت دریافت کنید.

منبع های:

mayoclinic.org

my.clevelandclinic.org

سوالات متداول سندرم پای بی قرار

برچسب‌ها:

اشتراک گذاری