پلاستیک در آشپزخانه؛ آیا بسته‌بندی مواد غذایی ما ایمن است؟_مستطیل زرد

پلاستیک‌ها طبق معمولً در یخچال‌ها و کابینت‌های همه خانه‌ها دیده خواهد شد. پوشش‌های پلاستیکی، کیسه‌ها و ظروف نگهداری مواد غذایی، ظروف پلاستیکی غذاهای بیرون‌بر، بطری‌های نوشیدنی و ظرف‌های سس، همه انها از مواردی زیاد معمول می باشند. این چنین، پلاستیک‌ها یا پلیمرهای مصنوعی، جزئی از مواد چندلایه‌ای می باشند که بسته‌بندی‌های معمول مواد غذایی، همانند بسته‌های چیپس و بطری‌های آب معدنی را راه اندازی خواهند داد.

حتی قوطی‌های فلزی، استیل و آلومینیومی، همانند قوطی نوشابه، همه انها با لایه‌ای از پلاستیک پوشانده خواهد شد. محصولات کاغذی همانند لیوان‌های بیرون‌بر یک‌بار مصرف و بسته‌بندی‌های مواد غذایی یخ‌زده نیز با لایه‌ای از پلاستیک پوشیده شده‌اند.

اما آیا باید بابت پلاستیک‌هایی که مواد غذایی را در بر گرفته‌اند، دلواپس باشیم؟ آیا این مواد بی‌خطر می باشند؟ جواب این چنین پرسشی به عوامل مختلفی بستگی دارد، اما به حرف های‌ی متخصصان، هراس از پلاستیک چیزی نیست که بتوان نادیده گرفت و راه حلهایی نیز برای افت خطرات آن وجود دارد.

دهه‌ها است که دانشمندان می‌دانند برخی از ترکیبات حاضر در برخی پلاستیک‌ها، می‌توانند از بسته‌بندی به درون غذا نفوذ کنند و در بدن جذب شوند. برای مثال، ترکیب شیمیایی بیسفنول ای (به اختصار BPA) که از بسته‌بندی‌ها به غذا نفوذ می‌کند و در بدن موجودات زنده، از جمله انسان‌ها، انباشته می‌بشود، از دهه ۱۹۹۰ شناخته شده است.

مطالعات نشان داده‌اند که بیسفنول ای می‌تواند با پیروی حرکت هورمون استروژن، سلامت انسان را در معرض خطر قرار دهد. جو براون، استاد همه‌گیرشناسی در دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه براون، می‌گوید اگرچه درمورد‌ی عواقب قرارگیری در معرض مقادیر اندک BPA اختلاف‌نظرهایی وجود دارد، پژوهش‌های تازه نشان خواهند داد که این ماده می‌تواند بر حرکت و شناخت، به‌اختصاصی در نوزادان و کودکان، تأثیر منفی بگذارد.

در عکس العمل به یافته‌های پژوهش‌ها، منفعت گیری از BPA در برخی موارد متوقف شده است. برای مثال، بر پایه مقررات سازمان غذا و داروی آمریکا، منفعت گیری از این ماده در شیشه‌شیرهای نوزادان ممنوع است. با این حال، BPA تا این مدت هم در تعداد بسیاری از بسته‌بندی‌های مواد غذایی، همانند روکش داخلی قوطی‌ها وجود دارد.

مطالعات نشان داده‌اند که حتی جانشین‌های BPA نیز امکان پذیر همان خطرات را داشته باشند. این چنین الگویی چندین دفعه در تاریخ بهداشت محیط و همه‌گیرشناسی تکرار شده است؛ مواد شیمیایی مضری همانند آفت‌کش‌ها یا مواد ضدآتش با جانشین‌هایی معاوضه خواهد شد که خود بازدید نشده و امکان پذیر به همان اندازه زیان اور باشند. براون می‌گوید: «در چارچوب نظارتی جاری، بازدید‌های بسیاری روی این مواد تازه انجام نمی‌بشود تا اشکار بشود که آیا زیان اور می باشند یا خیر.»

مقدار مصرفی، عاملی کلیدی در برسی خطرات مواد شیمیایی است. مصرف برخی ترکیبات در مقادیر زیاد کم امکان پذیر بی‌خطر باشد، در حالی که مصرف حجم زیاد تر امکان پذیر عامل تشکیل بیماری‌ها بشود. اما تعیین دقیق مقدار مشکلات ایجادشده توسط ترکیبات خاص هر ماده‌ای که به طور منظم مصرف و از طریق غذا و بسته‌بندی به بدن داخل می‌بشود، زیاد دشوار است.

مسئله‌ی دلواپس‌کننده این است که ما اطلاعات مقداری درمورد مواد شیمیایی حاضر در بسته‌بندی‌های مواد غذایی داریم، در حالی که روزانه بدون آگاهی آن‌ها را مصرف می‌کنیم. بازدید جامع در مطالعه‌ای تازه که اخیراً انتشار شده است، مشخص می کند بیشتر از ۳۵۰۰ ماده شیمیایی حاضر در بسته‌بندی‌های غذایی و مواد فرآوری‌شده، داخل بدن انسان خواهد شد.

جین مونک، سم‌شناس محیطی و مدیرعامل انجمن غیرانتفاعی بسته‌بندی مواد‌غذایی و نویسنده‌ی ارشد مطالعه‌ی تازه، می‌گوید قسمت عمده‌ای از مقدار مصرف این چنین ترکیباتی، از تماس مواد غذایی با پلاستیک ناشی می‌بشود. اما مواد فرد دیگر همانند کاغذهای بازیافتی و مقواها نیز حاوی مواد شیمیایی تعداد بسیاری می باشند که داخل مواد غذایی خواهد شد.

اگرچه مطالعه‌ی تازه با جزئیات به تأثیر خاص هر یک از این هزاران ماده‌ی شیمیایی بر سلامتی ما نمی‌پردازد، مشخص می کند که در رژیم غذایی روزانه، در معرض مصرف مقدار زیاد بسیاری از این چنین ترکیباتی هستیم و هم چنان، دانش ما از این چنین مفاهیمی دارای نقص‌های تعداد بسیاری است. به گفتن مثال، وجود الیگومرها، پلیمرهایی با زنجیره مختصر و محصول جانبی اتفاقی تشکیل پلاستیک، در بسته‌بندی و مواد فرآوری‌شده‌ی غذایی رایج است. مونک می‌گوید: «ما واقعاً در رابطه سمی‌بودن آن‌ها چیزی نمی‌دانیم و این دلواپس‌کننده است. این قبیل شکاف‌های داده‌ای باید مورد پژوهش قرار گیرند.»

مونک و براون می‌گویند حتی مطالعه‌ی ترکیبات مشتق‌شده نیز زیاد تر اطلاعات کافی را اراعه نمی‌دهد، چون حقیقت این کار زیاد پیچیده است. چیزی که داخل بدن می‌بشود،‌ فقط یک ماده‌ی شیمیایی نیست. به حرف های‌ی براون، با وجود بسته‌بندی‌های موادغذایی و گستردگی سطح تماس، «ما در معرض سوپی از ترکیبات شیمیایی قرار داریم». دانش ما تأثیر مواد شیمیایی روی سلامتی، کمتر از اجزای آن‌ها است. تا بحال، مطالعات محدود در رابطه فعل و انفعالات متعدد قرارگیری در معرض مواد شیمیایی، نشان خواهند داد که این چنین ترکیباتی می‌توانند یکدیگر را تشدید کنند و آثار زیان اور را نیز افزایش دهند.

فکرکردن به راه‌های نفوذ پلاستیک به زنجیره‌ی غذایی و تأثیر آن بر سلامتی ما، زیاد ترسناک است. با این حال، حذف کامل پلاستیک از آشپزخانه و زندگی روزمره نیز امکان پذیر به شغلی همه‌زمان تبدیل بشود. به جای نگرانی، می‌توان با عمل های عملی، مقدار خطرات ناشی از روبه رو با مواد شیمیایی را افت داد.

مقدار گرما، سطح تماس، زمان‌زمان تماس و مواد شیمیایی اولیه، همه‌ی عوامل مهمی می باشند که باید در زمان انتخاب نحوه‌ی نگهداری مواد غذایی، در نظر گرفته شوند.

در ابتدا، هیچ زمان غذاها را با ظروف پلاستیکی در مایکروویو گرم نکنید. مارتین واگنر، زیست‌شناس در دانشگاه علوم و فناوری نروژ که در حال مطالعه‌ی اثرات پلاستیک بر سلامت است، می‌گوید: «دمای بالاتر، علتتسریع در نشت مواد شیمیایی و آزادشدن میکروپلاستیک‌ها می‌بشود.» این چنین، براون نیز پیشنهاد می‌کند که غذاهای داغ همانند سوپ‌هایی را که تازه از روی اجاق برداشته شده‌اند، در ظروف پلاستیکی نگهداری نکنید.

این چنین، مواد غذایی با چربی و اسید بالا، می‌توانند مواد شیمیایی بیشتری را از ظروف ذخیره‌سازی جذب کنند. مونک می‌گوید روغن‌ها، سرکه‌ها، پنیرها، سس گوجه‌فرنگی و نوشابه‌ها، عکس العمل‌پذیرتر می باشند و «می‌توانند عاملی برای استخراج مواد شیمیایی باشند». بهتر است مثالهایی از این اقلام را خریداری کنید که در پلاستیک یا قوطی‌هایی با پوشش پلاستیکی نگهداری نمی‌شوند.

علاوه بر این، تشکیل تحول در ظروف نگهداری مواد غذایی، دو منفعت بزرگ دارد: افت خطرات منفی سلامتی ناشی از روبه رو‌ی غذا با مواد شیمیایی و افت مقدار پلاستیک یک‌بار مصرفی که به محل دفن زباله می‌رود.

بااین‌حال، سازش اجتناب‌ناپذیر است و پلاستیک‌ها کاربردهایی نیز دارند. به گفتن مثال، پوشش‌های پلاستیکی، هرچند امکان پذیر خطرات بهداشتی داشته باشند، طبق معمولً یکی از مؤثرترین راه حلها برای ذخیره‌سازی مختصر‌زمان، به منظور جلوگیری از خراب‌شدن مواد غذایی می باشند. افت هزینه‌ها و دورریز مواد غذایی، اهداف معقولی می باشند و یافتن راه حلهای ذخیره‌سازی جانشین با انعطاف‌پذیری شبیه با پلاستیک‌ها، امکان پذیر دشوار باشد.

ظروف شیشه‌ای، سرامیکی و استیل ضدزنگ، چندین بار منفعت گیری خواهد شد و از نظر شیمیایی نیز غیرفعال می باشند، به این علت اگر می‌توانید غذا را در آن‌ها جا بدهید، بهتر است که همین روال را در پیش بگیرید. اما باید مواظب باشید که همه‌ی محصولات آشپزخانه‌ای نیز در عرصه‌ی قابلیت چندبار مصرف‌شدن، به ادعاهای پایداری خود پایبند نیستند.

در نهایت، نیازی نیست که برای تشکیل تغییرات بزرگ و سودمند، قدم خاصی بردارید. مونک پافشاری می‌کند: «با اهمیت ترین مسئله این است که خودتان را دیوانه نکنید.» ما می‌توانیم قسمت‌هایی از خطر قرارگیری در معرض مواد شیمیایی را کنترل کنیم، اما برخی موارد از از کنترل ما خارج می باشند. به‌ گفتن مصرف‌کننده، فقط تا حدی که در توان دارید عمل کنید.

در طویل‌زمان، راه‌حل جامع برای از بین بردن خطرات ناشی از بسته‌بندی‌های پلاستیکی، باید از طریق سیاست‌های تازه حاصل بشود. اکنون، بسته‌بندی‌های مواد غذایی از رویکرد «بی‌خطر، تا وقتی که اثبات نشود» پیروی می‌کنند. به‌ عبارت‌ دیگر، شرکت‌ها مواد شیمیایی را در بسته‌بندی‌ها منفعت گیری می‌کنند و ما بعداً فهمید می‌شویم که آیا این مواد زیان اور می باشند یا خیر. برخلاف داروها که باید پیش از قبول برای منفعت گیری، تحت آزمایش‌های ایمنی سختگیرانه قرار گیرند، بسته‌بندی مواد غذایی به این اندازه بازدید نمی‌بشود. براون می‌گوید: « من معتقدم الگوی کلی باید تحول کند.»