چرا حیوانات به انسان دعوا می‌کنند؟_مستطیل زرد

بعد از سیل حملات حیوانات شکارچی به کوهنوردان و پارکبانان در ایالات متحده، بی‌بی‌سی به بازدید چرایی دعوا‌ی حیوانات به انسان در طبیعت می‌پردازد.

دو زن اخیراً از برخوردهای وحشتناک با حیوانات وحشی در ایالات متحده جان سالم به در بردند. کری برگر با دوستانش در حال دوچرخه‌سواری در مسیر جنگلی توکول کریک در نزدیکی شهر فال سیتی واشنگتن می بود که دو شیر کوهی جلوی آن‌ها ظاهر شدند. یکی از شیرها به داخل جنگل رفت، اما فرد دیگر  به او دعوا کرد و صورتش را گاز گرفت و ۱۵ دقیقه او را رها نکرد. بعد از کوششهای دوستان برگر برای رهایی او با ضربات سنگ، چوب و چاقو و این چنین ضربه‌های برگر به چشم‌ها و دهان جانور، شیر کوهی سرانجام او را رها کرد. برگر توانست با پشتیبانی دوستانش فرار کند؛ اما به طور دائمی دچار صدمه جدی و دائمی به اعصاب صورتش شد.

ونسا چاپوت در حالی که با سگش در محله‌ی هاینس در منطقه‌ی یوکان کانادا می‌دوید، با سه خرس گریزلی روبرو شد. هنگامی قلاده‌ی سگش باز شد، یکی از خرس‌ها به او دعوا کرد و آرواره‌هایش را روی سر چاپوت گذاشت. خوشبختانه کلیپس مو‌ی او در دهان خرس شکسته و علترها‌شدنش شد. پارس سگش حواس خرس را پرت کرد و به او اجازه داد فرار کند، اگرچه او دچار صدمات قابل‌توجهی از جمله صدمه عصبی و شکستگی استخوان شد.

کریستوفر سروهین، سرگروه برنامه‌ی بازیابی خرس گریزلی بازنشسته در خدمات ماهی و حیات وحش ایالات متحده، می‌گوید در زیاد تر موارد، مقامات عمل مهلکی علیه خرس‌ها انجام نمی‌دهند بااین‌حال هم شیر کوهی و هم خرس گریزلی که در حملات تازه به انسان‌ها دخیل بودند کشته شدند. با گسترش جمعیت انسانی و تغییرات آب‌و‌هوایی که تبدیل افتمنابع می‌بشود، درگیری بین انسان و حیات وحش افزایش می‌یابد. این روال می‌تواند کوششهای حفاظتی را تضعیف کند، همان گونه که با افت جمعیت گرگ در اروپا و ایالات متحده و انقراض برخی زیرگونه‌های ببر در نیم‌کره‌ی جنوبی مشاهده شده می بود.

وینچنزو پنتریانی، محقق شورای ملی تحقیقات اسپانیا (CSIC)، می‌گوید: «دقت بسیاری حوالی این حملات وجود دارد، اما در حقیقت تعداد حملات زیاد کم است.» مطابق مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ که توسط پنتریانی انجام شد، بین سال‌های ۱۹۵۰ تا ۲۰۱۹، تعداد ۵٬۰۸۹ دعوا از گوشتخواران بزرگ در سراسر جهان رقم خورد. تنها ۳۲ درصد از این حملات به مرگ انسان‌ها منجر شد و عامل دو سوم تلفات، گربه‌های بزرگ همانند شیرها و شیرهای کوهی بودند.

حملات گوشتخواران به انسان زیاد تر سه عامل مهم دارد که می‌توان از برخی از آن‌ها جلوگیری کرد:

• پرخاشگری طبیعی: این نوع درگیری وقتی رخ می‌دهد که حیوانات، همانند ماده‌هایی که از بچه‌های خود یا حیواناتی که از منبع غذایی محافظت می‌کنند، حس خطر کنند. اگر مردم از این حیوانات و منبع های آن‌ها دوری کنند، طبق معمولً می‌توان از درگیری اجتناب کرد.
• درگیری‌های مرتبط با غذا: گوشتخوارانی که به غذای انسان وابسته خواهد شد و غذا را در کمپ‌ها یا سطل‌های زباله می‌یابند، هراس طبیعی خود را از انسان از‌دست‌خواهند داد. این کار به برخوردهای بیشتری منجر می‌بشود که زیاد تر مرگ حیوان را در پی دارد.
• حملات حیوانات شکارچی: این حملات نادر می باشند و وقتی اتفاق می‌افتند که یک گوشتخوار به انسان به‌گفتن طعمه نگاه کند. این چنین حملاتی از سال ۱۹۵۵ (۱۳۳۳-۱۳۳۴) تا بحال تنها ۱۷ درصد از حوادث را در آمریکای شمالی راه اندازی داده‌اند. مثالی آن دعوا‌ی تازه شیر کوهی در کالیفرنیا است که در آن یک نفر کشته و فرد دیگر زخمی شد.

علاوه‌بر‌این، جرقه‌ی برخی از حملات توسط افرادی زده می‌بشود که تلاش می‌کنند با حیوانات در محیط‌های طبیعی عکس بگیرند یا به آن‌ها غذا بدهند. این برخوردها زیاد تر با کشتن حیوانات به دلایل ایمنی به آخر می‌رسد. کریستین ویلکینسون، محقق پسادکترا در دانشگاه کالیفرنیا برکلی، که در حال مطالعه‌ی درگیری‌های کایوت و انسان است می‌گوید: «در‌نهایت، آن حیوان به مردم عادت می‌کند و [سپس] اتفاقات بدی برای حیوان می‌افتد.»

بر پایه مطالعه‌ی سال ۲۰۱۷، دو مورد از رایج‌ترین رفتارهای پرخطر این است که والدین فرزندان خود را برای بازی در بیرون از خانه بدون مراقبت رها می‌کنند و با سگ‌های بدون‌قلاده قدم می‌زنند. ویلکینسون می‌گوید در ۶۶ درصد از حملات کایوت‌ها یک سگ نیز وجود دارد. ویلکینسون می‌گوید: «[مردم] در موقعیتی قرار می‌گیرند که سگشان تعقیب می‌بشود، یا سگ‌شان یک کایوت را تعقیب می‌کند، یا احتمالا سگشان را نزدیک لانه‌ای که علامت‌گذاری شده است می‌برند و کایوت می‌خواهد آن‌ها را دور کند.»

تحقیقات پنتریانی مشخص می کند که حملات گوشتخواران بزرگ از سال ۱۹۵۰ تا ۲۰۱۹ به‌طور مدام افزایش یافته؛ اگرچه ممکن‌ است این قضیه تا حدودی تحت‌تأثیر افزایش همزمان گزارش درگیری‌های حیات‌وحش و انسان باشد. چند علت کلیدی برای این حالت وجود دارد. در دهه‌های تازه، کوششهای حفاظت از گوشتخواران و بازیابی جمعیت نسبتاً مؤثر بوده است. سروهین می‌گوید: «جمعیت خرس‌های گریزلی پنج برابر ۴۰ سال پیش در ۴۸ ایالت سرزمین مهم ایالات متحده است.»

Getty Images

گسترش شهری در کشورهای پردرآمد علت دلواپس‌کننده‌تر است. سروهین می‌گوید افرادی که از شهرها به حومه‌ی شهر نقل‌مکان می‌کنند، زیاد تر نمی‌دانند یا زمان نمی‌گذارند که یاد بگیرند چطور به حیات‌وحشی که در آنجا زندگی می‌کند، احترام بگذارند. ناآگاهی به رفتارهای سهل‌انگارانه منجر می‌بشود، همانند داشتن سطل‌های زباله‌ای که ضد حیوانات نیستند، که در نهایت می‌تواند گوشتخواران را به تهدیدات مرتبط با غذا تبدیل کند.

گرمایش جهانی به‌طور غیرمستقیم به افزایش درگیری بین انسان و گوشتخواران پشتیبانی می‌کند. با گرم‌شدن سیاره‌ی ما، منابعی همانند غذا و آب کمیاب‌تر خواهد شد و گوشتخواران و مردم در نهایت برای این منبع های محدود به رقابت می‌پردازند؛ در نتیجه زیاد تر با یکدیگر روبرو و درگیری بین آن‌ها محتمل‌تر می‌بشود. در حالی که کارشناسان به این ربط باور دارند، تحقیقات بیشتری برای فهمیدن کامل رابطه‌ی پیچیده بین گرمایش جهانی و درگیری‌های انسان و گوشتخواران مورد نیاز است.

برای مثال، جن‌میلر، متخصص برنامه‌های بین المللی برای خدمات ماهی و حیات‌وحش ایالات متحده می‌گوید، در طول خشکسالی که شیرها و مردم به منبع های آبی شبیهی تکیه می‌کردند، حملات شیرها در غرب هند افزایش یافت.

دقت بسیاری حوالی حملات حیوانات به انسان وجود دارد، اما در واقع تعداد حملات زیاد کم است

– وینچنزو پنتریانی

گرمایش جهانی این چنین زمستان را مختصر می‌کند و پوشش برف را در نیمکره‌ی شمالی افت می‌دهد. سروهین می‌گوید مختصر‌شدن زمستان امکان پذیر علتبشود خرس‌ها قبل از این که غذایی که طبق معمول به آن متکی می باشند، یعنی حشرات و گیاهان، به‌طور گسترده در دسترس باشند، به خواب زمستانی آخر دهند. او می‌گوید: «هنگامی که [خرس‌ها در جستجوی غذا] به ارتفاعات کم می‌روال، به [دره‌هایی] می‌رسند که در آن مردم بسیاری وجود دارد.»

با گرم‌شدن قطب شمال و ذوب‌شدن یخ‌ها، خرس‌های قطبی به‌طور فزاینده‌ای برای جستجوی غذا داخل مناطق تحت‌اشغال انسان‌ها  خواهد شد. این حالت برخوردهای مرگبار همانند کشته‌شدن یک کارگر در نوناووت کانادا، توسط دو خرس قطبی را در پی دارد.

تحقیقات پنتریانی مشخص می کند که درگیری‌های انسان و حیوانات گوشتخوار در کشورهای کم‌درآمد با مناطق روستایی بزرگ، که در آن زمین‌های کشاورزی با زیستگاه‌های گوشتخواران همپوشانی دارند، شایع‌تر است. در این مناطق، مردم زیاد تر به کشاورزی و دامداری تکیه می‌کنند که گمان برخورد با گوشتخواران را افزایش می‌دهد. این همپوشانی چرخه‌ای از درگیری تشکیل می‌کند که زیاد تر تبدیل مرگ‌و‌میر حیوانات زیاد تر می‌بشود. در برخی موارد، خشونت علیه حیات‌وحش تنها راه برای مردم محلی برای محافظت از معیشت خود است.

کارشناسان با قاطعیت می‌گویند که حذف حیوانات در جواب به درگیری‌های انسان و حیات‌وحش راه‌حل مناسبی نیست، چون می‌تواند تبدیل افت جمعیت و حتی انقراض بشود، همانطور که در رابطه گرگ‌های خاکستری در ایالات متحده قبل از دهه‌ی ۱۹۶۰ مشاهده شد. در عوض، تمرکز باید بر پیشگیری و افت گمان حملات باشد.

عکاس: Ben Mater

با رشد جمعیت انسانی و تجاوز به زیستگاه‌های گوشتخواران، درگیری‌ها امکان پذیر اجتناب‌ناپذیر به نظر برسد، اما راه‌هایی برای به‌حداقل‌رساندن خطر وجود دارد. فهمیدن حرکت گوشتخواران محلی و آنچه آن‌ها را جذب می‌کند، مسئله‌‌ی کلیدی است. ویلکینسون پافشاری می‌کند که آماده‌بودن، همانند بسته‌نگه‌داشتن غذا در زمان کمپینگ، داشتن اسپری خرس در اطراف محل زندگی‌ آن‌ها و باز‌نکردن قلاده‌ی سگ‌ها، می‌تواند به جلوگیری از برخورد پشتیبانی کند.

برخی از نکات کلی برای ایمن‌ماندن عبارت‌اند از سفر در گروه‌های حداقل سه نفری از افراد بالغ زمان وجود در قلمرو‌ی گوشتخواران، بازنکردن قلاده‌ی سگ در زمان پیاده‌روی حتی در مناطق شهری‌تر در حاشیه‌ی طبیعت وحشی، پرهیز از فعالیت‌های خارج از منزل در زمان طلوع یا غروب آفتاب، یعنی وقتی که گوشتخواران بیشترین فعالیت را دارند و نگه داری فاصله‌ی ایمن حداقل ۹۱ متری (تقریبا طول زمین فوتبال) در صورت مشاهده حیوان گوشتخوار.

جلوگیری از عادت‌کردن حیوانات به وجود انسان و غذا، چالشی بزرگ است، به‌خصوص که با رشد جمعیت افراد بیشتری به مناطق دورافتاده نقل‌مکان می‌کنند. برای از بین بردن این مشکل، برنامه‌ی جامعه‌ی Bear Smart توسط سروهین به‌گفتن راهنمای زندگی ایمن در زیستگاه خرس تشکیل شد. این برنامه که در‌حال‌حاضر در سراسر مونتانا مورد منفعت گیری قرار گرفته است، شامل اقداماتی همانند ایمن‌کردن غذا، زباله یا هر چیز با بوی قوی با سطل‌های زباله ضد خرس، نصب حصارهای برقی در اطراف دام‌ها و باغ‌ها، رها‌نکردن غذا در محیط بیرون از خانه و حمل اسپری خرس در میانه کمپینگ است.

پنتریانی معتقد است که عمل های پیشگیرانه می‌تواند زیاد تر حملات گوشتخواران را متوقف کند، اما اگر دعوا‌ قریب‌الوقوع به نظر می‌رسد، تا این مدت راه‌هایی برای جلوگیری از صدمه وجود دارد. به گفتن مثال، اگر با شیر کوهی یا گربه‌ی بزرگ فرد دیگر روبرو شدید، نباید بدوید؛ چون غریزه‌ی دعوا‌ی حیوان را تحریک می‌کند. در عوض، با کف‌زدن، لگد‌زدن به زمین یا حتی حرکتی ناگهانی و تهاجمی به سمت حیوان، خود را بزرگتر و تهدیدآمیزتر نمود دهید تا احتمالا او را بترسانید.

هنگامی که نمی‌توان از دعوا جلوگیری کرد، مانورهای دفاعی می‌تواند به شما پشتیبانی کند که از صدمه جدی یا تهدید‌کننده‌ی زندگی جلوگیری کنید، اما این عکس العمل‌ها بسته به حیوان متفاوت می باشند. ویلکینسون می‌گوید درمورد دعوا‌ی خرس گریزلی می‌توانید خود را به مردن بزنید، روی شکم دراز بکشید یا صدمه‌پذیرترین تکه‌های بدنتان را با کوله‌پشتی بپوشانید. این چنین بهتر است سر و بازوهای خود را بپوشانید. از نظر دیگر، با خرس سیاه آمریکایی باید با همه توان مبارزه کرد؛ چون گمان پیروزی شما در برابر حیوان کوچکتر زیاد تر است.

اگر با یک شیر کوهی یا شکارچی شبیه روبرو شدید، مهم است که با منفعت گیری از هر چیزی که دارید، همانند سنگ، شاخه یا حتی دوچرخه، حیوان را تهدید یا تسلیم کنید تا وقتی که فرار کند یا پشتیبانی از راه برسد.

در نهایت، اجتناب از درگیری با حیات‌وحش الزام تعیین مرزها و احترام به فضای حیوانات است تا آن‌ها نیز بتوانند همین کار را انجام بدهند. میلر باور دارد، همزیستی مسالمت‌آمیز مقدور است، اما انسان‌ها به گفتن گونه‌ی غالب، باید پیشقدم باشند و ابتکار عمل بیشتری را به کار گیرند.

میلر می‌گوید: «اگر بتوان از افرادی که با گوشتخواران زندگی می‌کنند حمایتکرد و آنچه را که برای همزیستی نیاز دارند به آن‌ها داد، در این صورت همزیستی انسان و گوشتخوار مقدور است.» همزیستی در‌حال‌حاضر در تعداد بسیاری از نقاط جهان اتفاق می‌افتد، حتی اگر گرمایش جهانی روی زیستگاه‌ها تأثیر بگذارد.