گزارشی از یک موزه تازه؛ داستان انسان و ماشین در موزه کامپیوتر ایران

روی ویترین کامپیوتر قدیمی، تصویری سیاه‌وسفید از ۶ زن دیده می‌بشود، بریده‌ای از مجله زن روز در سال ۵۴. خلیلی می‌گوید که همه این زنان را می‌شناسد و پیگیر مصاحبه با دو نفر از آن‌ها است. خلیلی از تاریخ وجود زنان در این حوزه سخن بگویید می‌کند.

وجود زنان از ابتدای تاریخ کامپیوتر جهان پررنگ می بود اما این کار از وقتی به‌علت مناسبات اقتصادی که حول این بازار شکل می‌گیرد، به شغلی مردانه تبدیل می‌بشود. در دوره‌ای که این تحول رخ می‌دهد با کامپیوتر روبه رو می‌شویم، در نتیجه فرهنگ سازمانی که می‌آید برپایه کار مردانه است. علت دیگر هم این است که پیش از انقلاب کار کردن در اتاق‌های کامپیوتر، سنگین می بود؛ ساعت‌ها روی پا بودن توانی جسمی می‌خواست که به‌نظر می‌آمد به‌همین علت زنان را کنار گذاشته‌اند. زنان در سطوح بالاتر همانند سیستم آنالیست‌ها وجود داشته‌اند. این شش زن هم سیستم آنالیست بوده‌اند. قسمت فرد دیگر که زنان در آن فعال بوده‌اند مربوط به پانچیست‌ها است. در اتاق پانج شرکت نفت همه زن بوده‌اند.

– رامیار خلیلی، مسئول گنجینه و تاریخ شفاهی موزه کامپیوتر

با این که وجود کامپیوتر در ایران به بلندای تاریخ جهانی آن نیست، همزمان با مرور سیر جهانی، همه‌جای موزه ردی از ایرانی‌ها است. برای مثالً جایی که از چرتکه‌ها و روبه رو ابتدایی بشر با محاسبه سخن بگویید شده، با دانشمندانی آشنا می‌شویم؛ از برادران بنوموسی تا خوارزمی.

هادی حاجی‌بیگلو، طراح محتوای موزه است. او اطلاعات را با دقت انتخاب و خلاصه کرده تا همه داده‌ها در فضایی کوچک جای بگیرد.

علاوه بر گاهشمار فناوری کامپیوتر در ایران در تالار ورودی و نشریات مهم تاریخ کامپیوتر، یکی از قسمت‌ها درمورد ایران مربوط به تاریخ محاسبات است که پیش‌تاریخ کامپیوتر محسوب می‌بشود؛ ابزارهای ساده محاسباتی از شمارش دست تا چرتکه و ماشین حساب مکانیکی و… ما ایرانیان در این عرصه سهم و تأثیر کوچک و بزرگ داشته‌ایم. از جمله با اهمیت ترین آن‌ها که مشهور است خوارزمی است که نظریات او مبنای یک سری واژگان مهم در علوم کامپیوتر است. دانش جبر علتتولد ریاضیات تازه می‌بشود و همین مبنای ساخت ماشین حساب مکانیکی و بعدها پیشرفت‌های زیاد تر در فناوری محاسباتی است.

– هادی حاجی‌بیگلو، طراح محتوای موزه کامپیوتر ایران

سالنی دیگر محل بازی و تعامل است؛ از آتاری و سگا و نسل‌های قدیمی کنسول‌های بازی تا حقیقت افزوده و هوش مصنوعی. روی دیوار گاهشماری از بازی‌های ویدئویی است از ۱۹۵۰ تا امروز.