فوبیا چیست و چند نوع دارد؟ آشنایی با درمان هراس زدگی_مستطیل زرد

انواع مختلفی از هراس وجود دارد؛ برای مثالً می‌دانید فوبیا چیست؟ فوبیا هراس و اضطراب شدیدی است که در برخی موقعیت‌ها یا روبه رو با برخی چیزها تشکیل می‌بشود. اثرات این چنین ترسی زیاد شدید است و می‌تواند زندگی فرد مبتلا به آن را به‌شدت تحت تأثیر قرار بدهد و محدود کند. نام دیگر فوبیا، هراس‌زدگی است. انواع فوبیا شامل موارد پرشماری از جمله فوبیا ارتفاع یا موارد شگفت‌تری همانند فوبیا سوراخ‌های ریز می‌بشود. برای درمان فوبیا باید به دکتر روانشناس مراجعه کنید. در برخی موارد هم باید از دکتر روانپزشک برای روان درمانی، پشتیبانی بگیرید.

متخصصان به بازدید علائم و نشانه‌های فوبیا همانند تنگی نفس در روبه رو به عامل هراس می‌پردازند و سپس، راه حلهای درمانی کارآمد را پی می‌گیرد. آن‌ها از راه حلهای گوناگون همانند معاینه فیزیکی و مصاحبه بالینی برای تشخیص فوبیا منفعت گیری می‌کنند. با شناسایی علل فوبیا، امکان درمان فوبیا با دارودرمانی، روانی‌درمانی و راه حلهای دیگر وجود دارد.

در این مقاله از این هراس‌زدگی برایتان می‌گوییم و شما را با علت و درمان این هراس و اضطراب شدید آشنا می‌کنیم. مطالعه مقاله به ۳ دقیقه زمان نیاز دارد. برای کنترل مشکلاتی همانند تعریق ناشی از این هراس یا لرزش و تنگی نفس باید به متخصص مراجعه کنید. مراقبت از سلامت روان، اهمیت بسیاری دارد.

اگر در آخر مقاله، پرسشی درمورد این هراس یا پیشگیری از فوبیا و آموزش توانایی‌های مقابله با استرس داشتید، حتماً سوال کنید. پزشک به شما جواب خواهد داد.

فوبیا چیست؟

فوبیا (phobia) نوعی اختلال اضطرابی است. این اختلال علتمی‌بشود شخص در زمان قرارگرفتن در موقعیت‌های خاص، همانند موارد زیر نوعی هراس فزاینده را توانایی کند. موقعیت‌هایی همانند:

• برخورد با موجودات زنده یا اشیا
• تماس با برخی حیوانات و حشرات
• قرارگرفتن در فضایی تنگ و محدود (کلاستروفوبیا)

بنا به تعریف سازمان ملی سلامت انگلستان (NHS) ،

فوبیا ترسی طاقت‌فرسا و ناتوان‌کننده از یک شئ، مکان، موقعیت، حس یا حیوان است.

از نظر تعداد بسیاری فوبیا نوعی هراس اغراق‌شده و غیرمنطقی است. واژه‌ فوبیا طبق معمولً به هراس ناشی از یک عامل تحریک کننده حرف های می‌بشود. این هراس‌زدگی نوعی اختلال روانی قابل تشخیص توسط روان درمانگر است. برای مثالً فوبیا تاریکی ترسی عادی از مکانی تاریک نیست. این چنین ترسی فلج‌کننده است و قوت تصمیم‌گیری و کنترل بر حرکت را از فرد مبتلا می‌گیرد.

کارکرد مغز در زمان فوبیا چطور است؟

برخی از مناطق خاص مغز وقایع خطرناک یا مرگ‌بار را ذخیره و یادآوری می‌کنند. اگر شخص بعدها در زندگی با شرایط و اتفاقات شبیهی مواجه بشود، این قسمت‌های مغز فعال خواهد شد. قسمت‌های مذکور آن اتفاق را مجدد و بیشتر از چند بار به شخص یاد آوری خواهند کرد و همین علتمی‌بشود که بدن واکنشی شبیه را مجدد توانایی کند. در مبتلایان به این چنین ترسی، قسمت‌های مرتبط با کنترل استرس در مغز، به طور مداوم وقایع ترسناک قبل را یادآوری خواهند کرد. تحقیقات نشان خواهند داد که فوبیا زیاد تر به آمیگدال یعنی ناحیه پشت غده هیپوفیز مرتبط است. آمیگدال ترشح هورمون جنگ و گریز را تحریک می‌کند. در این شرایط مغز و بدن برای مقابله با حالت استرس آماده خواهد شد. فوبیا در برخی اوقات تبدیل وحشت‌زدگی یا دعوا پانیک می‌بشود.

تفاوت فوبیا و اختلال هراس در چیست؟

اختلال پانیک نوعی اختلال اضطرابی است که با حملات ناگهانی و غیرمنتظره اشکار می‌بشود. فوبیا، اختلال اضطرابی است که با هراس از یک شی یا موقعیت خاص اشکار می‌بشود. در اختلال پانیک ، حملات می‌توانند بدون محرک یا علت خاصی رخ دهند. آن‌ها طبق معمولً بدون هیچ هشداری اغاز خواهد شد. در فوبیا، اضطراب تنها وقتی تشکیل می‌بشود که فرد در معرض یک شی یا موقعیت خاص ترسناک قرار می‌گیرد.

انواع فوبیا

هراس‌های شدید و بیمارگونه انواع مختلفی دارند و دسته‌بندی‌های متنوعی برایشان در نظر گرفته می‌بشود. از فوبیاهای معروف باید به این‌ها اشاره کنیم:

• تنگنا هراسی یا کلاستروفوبیا (Claustrophobia)؛ هراس بودن در فضاهای سرپوشیده و کوچک
• خودبیمارانگاری یا هیپوکندریا (Hypochondria)؛ هراس از بیمار شدن
• ارتفاع هراسی یا اکروفوبیا (Acrophobia)؛ هراس از ارتفاع
• آب هراسی یا هیدروفوبیا (Aquaphobia)؛ هراس از آب
• فوبیا پرواز (Aero phobia)؛ هراس از پرواز با هواپیماها
• عنکبوت هراسی (Arachnophobia)؛ هراس از عنکبوت
• فوبیا رانندگی (Driving phobia)؛ هراس از رانندگی
• فوبیا استفراغ (Emetophobia)؛ هراس از استفراغ
• فوبیا خونریزی (Erythrophobia)؛ هراس از خونریزی
• بودن در تونل (Tunnel phobia)
• حیوان‌هراسی (Zoophobia)
• پله برقی (Escalaphobia)

در ادامه، از دسته‌بندی‌های کلان‌تر هراس‌های بیمارگونه می‌خوانید. موارد بالا، زیرمجموعه‌ای از دسته‌بندی‌های زیر می باشند.

فوبیا خاص

نوعی هراس شدید و غیرطبیعی نسبت به عاملی محرک است. فوبیاهای خاص تخت گفتن فوبیاهای ساده هم شناخته خواهد شد و به دلایل خاصی رخ خواهند داد که طبق معمولً در زندگی رخ نمی‌دهند. هراس از مار یکی از این موارد است.

فوبیا اجتماعی

در این نوع اختلال فرد فکر می‌کند که در محیط‌های اجتماعی مدام در معرض تحقیر و قضاوت دیگران قرار دارد. افراد مبتلا به این اختلال در جمع‌های شلوغ دچار هراس فزاینده ای خواهد شد. این قضیه با خجالتی‌بودن زیاد متفاوت است.

کلاستروفوبیا

کلاستروفوبیا (Claustrophobia) یا هراس از مکان‌های بسته، نوعی اختلال اضطرابی است که در آن فرد دچار هراس شدید و غیرمنطقی از فضاهای تنگ، بسته یا محصور می‌بشود. کلاستروفوبیا می‌تواند به حدی شدید باشد که زندگی روزمره فرد را تحت تاثییر قرار دهد.

آگورافوبیا

آگورافوبیا (Agoraphobia) یا برزن هراسی (بازار هراسی) هراس از موقعیت‌هایی است که فرار از آنها برای شخص مبتلا زیاد سخت است. برای مثال، قرارگرفتن در آسانسور یا در محیط خارج از خانه برای فرد زیاد سخت و دشوار است. این عارضه با هراسِ قرارداشتن در فضاهای باز نادرست گرفته می‌بشود، اما طبق معمولً در محیط‌های کوچکی همانند آسانسور یا وسایل حمل و نقل عمومی رخ می‌دهد. افراد مبتلا به این اختلال زیاد تر از دیگران در معرض دعوا پانیک قرار دارند.

فوبیا پیچیده

برای این که اشکار بشود که چرا فرد به آگورا فوبیا یا اضطراب اجتماعی پیچیده دچار می‌بشود، باید تحقیقات بیشتری انجام بشود. پژوهشگران اکنون اعتقاد دارند که فوبیا پیچیده نتیجه‌ ترکیبی از ازمایش ها رخ داده در زندگی، شیمی مغز و ژنتیک است. این نوع از فوبیا می‌تواند بازتابی از عادت‌های اولیه انسانی و بازمانده‌‌ زمان‌هایی باشد که انسان زمان‌های بیش‌تری را در فضاهای باز به سر می‌برد. این چنین وضعیتی علتمی‌شد که در معرض تهدیدات و خطرات بیشتری قرار بگیرد.

فوبیا چه علائمی دارد؟

فرد مبتلا به فوبیا علائم و نشانه‌های زیر را توانایی می‌کند. این علائم در بین تعداد بسیاری از انواع فوبیا مشترک می باشند:

• نیازبه دوری‌کردن از منبع هراس به هر قیمتی
• حس اضطراب غیر قابل کنترل در روبه رو با منبع هراس
• ناتوانی از کارکرد صحیح در زمان روبه رو با عوامل تحریک‌کننده هراس
• آگاه‌بودن به این که هراس غیر معمول و اغراق شده است و ناتوانی در کنترل احساسات

نشانه‌های جسمی هراس غیرعادی به شکل‌های زیر خود را مشخص می کند:

• لرزش
• تب و لرز
• تعریق زیاد
• ضربان قلب بالا
• حس خفگی
• تنفس غیر طبیعی
• درد سینه و حس گرفتگی در سینه
• حس سوزن سوزن شدن دست و پا
• خشکی دهان
• گیجی و توهم
• سرگیجه
• سردرد
• تهوع

حس اضطراب حتی با فکر کردن به جسمی که علتفوبیا می‌بشود هم به‌وجود می‌آید. در کودکان کم سن و سال‌تر، والدین فهمید گریه کودکان یا قایم شدن آن‌ها در روبه رو با موقعیت مورد نظر خواهد شد.

چرا فوبیا تشکیل می‌بشود؟

اغاز فوبیا سپس از ۳۰ سالگی چندان رایج نیست و در تعداد بسیاری از موارد فوبیا در طی دوران کودکی، سال‌های نوجوانی یا اغاز بزرگسالی اغاز می‌بشود. انواع فوبیا به علت یک توانایی استرس آور، رویدادی ترسناک یا داشتن پدر و مادری رخ خواهند داد که مبتلا به بوده‌اند.

فوبیا خاص

این نوع از فوبیا طبق معمولً قبل از سن ۴ تا ۸ سالگی تشکیل می‌بشود و در برخی از موارد نتیجه‌ی توانایی‌‌ای تبدیل صدمه است. برای مثال تنگنا هراسی می‌تواند با گذشت زمان پیشرفت کند. بعضی اوقات این هراس حاصل توانایی ناخوشایند قرارگرفتن در فضاهای سرپوشیده و تنگ در دوران کودکی است. فوبیاهایی که در طی دوران کودکی تشکیل خواهد شد، نتیجه‌ مشاهده‌ فوبیا و هراس دیگر اعضای خانواده می باشند. کودکی که مادرش عنکبوت هراسی دارد، زیاد تر از دیگر کودکان در معرض ابتلا به همان نوع از فوبیا قرار می‌گیرد.

چطور فوبیا تشخیص داده می‌بشود؟

طبق معمول یک روانشناس یا روانپزشک می‌تواند فوبیا را تشخیص بدهد و درمان کند. تشخیص این شرایط نیازی به آزمایش‌های آزمایشگاهی یا تصویربرداری ندارد. متخصصان با بازدید موارد زیر به تشخیص درمورد هراس بیمارگونه می‌رسند:

• شناسایی محرک‌های فوبیا
• علائم بیمار و شدت آن‌ها
• شیوه و سبک زندگی بیمار
• زمان اغاز علائم هراس و وحشت

روانشناسان و روانپزشکان می‌توانند با قیاس معیارهای ابتلا به فوبیا و قیاس آن با علائم مراجعان خود به نتیجه‌گیری برسند.

فوبیا چطور درمان می‌بشود؟

فوبیا تا نزدیک به زیاد بسیاری قابل درمان است و افرادی که با آن‌ درگیرند، به مشکل خود آگاه می باشند. همین نوشته پشتیبانی می‌کند تا تشخیص بهتر انجام بشود. با آگاهی از این که تخصص روانپزشک چیست و چه می‌کند، برای درمان مشکلاتی همانند فوبیا به این پزشکان مراجعه کنید.

اگر فوبیا علتایجاد مشکلات شدید نشده باشد، دوری‌کردن از منبع هراس به کنترل آن پشتیبانی خواهد کرد. تعداد بسیاری از انواع هراس با درمان مناسب قابل درمان می باشند. درمان واحدی برای همه افراد مبتلا به فوبیا وجود ندارد. هر درمان باید مشابه با شرایط بیمار باشد.

متخصصان از راه حلهای مختلفی همانند نوروفیدبک برای درمان پشتیبانی می‌گیرند. نوروفیدبک مغز را آموزش می‌دهد تا به محرک‌های فوبیا عکس العمل‌هایی خفیف نشان دهد. در نتیجه، فرد زندگی سالم و طبیعی خواهد داشت.

درمان فوبیا با دارو درمانی

داروهای زیر برای درمان فوبیا موثر می باشند:

هیچ زمان بدون تجویز پزشک، عمل به مصرف دارو نکنید. برخی از داروهای حاضر در این عرصه عوارضی همانند وابستگی به‌همراه دارند. درمان قطعی فوبیا وجود ندارد و فرد باید با کنترلی که نسبت به هراس خود به‌دست می‌آورد، اوضاع رامدیریت کند.

درمان فوبیا با حرکت درمانی

برای درمان فوبیا به این روش روشهای مختلفی وجود دارد:

حساسیت زدایی (Desensitization)

درمان از راه روبه رو (exposure therapy) به افراد مبتلا به فوبیا پشتیبانی می‌کند تا جواب خود به منبع فوبیا را تحول دهند. این افراد کم‌کم در معرض منبع هراس خود قرار می‌گیرند. برای مثال برای افراد دچار با هراس از پرواز، عمل های زیر پیشنهاد می‌بشود:

• از آن‌ها خواسته می‌بشود که در ابتدا به پرواز فکر کنند.
•  به این افراد تصویری از هواپیما نشان داده می‌بشود.
• فرد به فرودگاه برده می‌بشود.
• در کابین آموزشی پرواز قرار خواهد گرفت.
• در نهایت فرد در پرواز واقعی قرار می‌گیرد.

این روال به مرور و تدریجی صورت می‌گیرد تا بیمار به‌آرامی، آمادگی ترک هراس را اشکار کند.

درمان رفتاری- شناختی (Cognitive behavioral therapy)

پزشک، روان‌درمانگر یا روانشناس به فرد پشتیبانی می‌کند تا منبع فوبیا خود را شناخته و به آن عکس العمل مناسب را بدهد. این روال علتمی‌بشود که فرد بهتر با شرایط کنار بیاید. با آگاهی از این که فوبیا چیست، به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید. برای رویارویی با این هراس‌زدگی به پشتیبانی متخصصان نیاز است. انواع گوناگون فوبیا همانند فوبیا اجتماعی، آگورافوبیا یا آراکنوفوبیا تحت تأثیر ژنتیک و عوامل محیطی تشکیل خواهد شد. معاینات روانپزشکی و مشاوره‌های روانشناسی در از بین بردن آن‌ها سودمند خواهند می بود. برای پیداکردن بهترین متخصصان می‌توانید به سامانه اینترنتی دکتردکتر مراجعه کنید و از پزشکان نوبت آنلاین بگیرید. امکان شناسایی بهترین روانشناسان و روانپزشکان برای درمان فوبیا اجتماعی، فوبیا پیچیده و… در این سامانه وجود دارد.

چه وقتی برای درمان فوبیا باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر فوبیا کنترل بشود، گمان تشکیل اختلال در تاثییر این بیماری، زیاد کم است. با این حال هراس زدگی، باید توسط دیک متخصص روانپزشک بازدید بشود تا سطح پیشرفت و ابعاد تاثییر آن، اشکار بشود. پیشنهاد می‌کنیم تا نوشته تخصص روانپزشکی چیست را مطالعه کنید تا نسبت به ماموریت های متخصصین این حوزه، آگاه شوید. 

حال که می‌دانید فوبیا چیست، اگر علائم آن را در خود می‌بینید یا از قبل به آن مبتلا شده‌اید، همین اکنون از پلتفرم آنلاین دکتردکتر نوبت بگیرید و به‌صورت حضوری یا غیرحضوری، ویزیت شوید.

منبع های:

mindvoyage.in

medicalnewstoday.com

سوالات متداول فوبیا