مریخ‌نورد ناسا امکان پذیر به نادرست در کنار آتشفشانی نهان فرود آمده باشد_مستطیل زرد

مریخ میزبان بلندترین کوه در منظومه شمسی است: کوه «المپوس» (Olympus Mons)، آتشفشانی خاموش که ارتفاعش سه برابر قله «اورست» است. مثالهای فرد دیگر از آتشفشان‌ها و ساختارهای آتشفشانی نیز در سطح سیاره سرخ دیده می‌بشود؛ اما پژوهشی تازه نشان خواهند داد که امکان پذیر ما تعداد بسیاری از آن‌ها را نادیده گرفته باشیم. اکنون شواهدی از وجود یک آتشفشان در لبه دهانه برخوردی «یزرو» یافت شده‌؛ منطقه‌ای که مریخ‌نورد «پرسویرنس» ناسا طی چهار سال قبل مشغول کاوش آن بوده است.

کشف آتشفشان در منطقه‌ی کاوش پرسویرنس یافته‌ای زیاد مهم به شمار می‌آید. کوهی که اکنون به نام «یزرو مونس» شناخته می‌بشود، با قطری نزدیک به ۲۱ کیلومتر تقریباً نصف دهانه‌ی برخوردی را دربرمی‌گیرد. ارتفاع آن کمتر از دوهزار متر است و اگرچه دهانه دارد، فاقد دیگر ویژگی‌های آشکار یک آتشفشان معمولی است. این کوه در همه این زمان در برابر دیدگان ما بوده، اما ماهیت واقعی‌اش از چشم‌ها نهان مانده می بود تا این که شواهد غیرمستقیمی از ماهیت آتشفشانی آن نمایان شد.

مریخ‌نورد پرسویرنس از سال ۲۰۲۱ به بازدید و مثالبرداری در منطقه یزرو پرداخته است. با دقت به این که دهانه یزرو در قبل دریاچه‌ای باستانی بوده، انتظار می‌رفت عمدتاً سنگ‌هایی رسوبی در آن یافت بشود که بعد از عقب‌نشینی آب شکل گرفته‌اند. اما پرسویرنس مقدار بسیاری سنگ آتشفشانی نیز شناسایی کرد و همین علتشد بار دیگر نگاه‌ها به سوی کوه مشکوک یزرو مونس جلب بشود.

«سارا سی. کِوِواس کینیونِس» از دانشگاه براون و نویسنده مهم مطالعه او گفت: «یک پژوهش قبل به رهبری «بریانی هورگان»، استاد علوم سیاره‌ای دانشگاه پوردو نیز این گمان را نقل کرده می بود که یزرو مونس می‌تواند منشأ آتشفشانی داشته باشد. این نوشته کنجکاوی مرا برانگیخت و به جستوجو راهی برای بازدید دقیق‌تر این فرضیه رفتم.»

کوواس کینیونس پژوهش خود را در دوره کارشناسی و طی یک برنامه تابستانی در مؤسسه فناوری جورجیا زیر نظر پروفسور «جیمز ری» انجام داد؛ فردی که از سال ۲۰۰۷، در زمان دانشجویی، به منشأ آتشفشانی کوه مشکوک می بود. ری توضیح می‌دهد: «در حال بازدید عکس‌هایی با وضوح پایین از این منطقه بودم و کوهی را در لبه‌ی دهانه دیدم. به نظر من این کوه همانند یک آتشفشان می بود، اما گرفتن تصاویر زیاد تر از آن زیاد دشوار می بود.»

پروفسور جیمز ری در ادامه او گفت: «آتشفشان‌زایی در مریخ از چندین جهت دلنشین است؛ از جمله به‌علت تأثیری که بر زیست‌پذیری دارد و این چنین پشتیبانی به فهمیدن بهتر تاریخ زمین‌شناسی سیاره. دهانه یزرو یکی از بهترین مکان‌هایی است که تا بحال روی مریخ مورد مطالعه قرار گرفته. اکنون اگر ما تازه در اینجا یک آتشفشان شناسایی کرده‌ایم، فکر کنید چند آتشفشان دیگر امکان پذیر تا این مدت ناشناخته مانده باشند. احتمالا آتشفشان‌ها در مریخ گسترده‌تر از آن باشند که فکر می‌کردیم.»

ری در ادامه افزود: «ترکیب این دو نوع سامانه، یعنی سیستم‌های آبی و آتشفشانی، دهانه یزرو را از همیشه دلنشین‌تر کرده است. ما در کنار سنگ‌های آذرین با قیمت علمی بالا، مثالهایی از سنگ‌های رسوبی شگفت‌انگیزی در اختیار داریم که امکان پذیر از یک منطقه زیست‌پذیر آمده باشند.»

تحقیق تازه با پشتیبانی مشاهدات مدارگردهای قدیمی و تازه ممکن شد. برخی از آن‌ها، همانند مأموریت «مارس ادیسی»، در معرض خطر توقف بودجه توسط دولت ترامپ قرار دارند. این چنین بودجه‌ای که برای «برنامه برگشت دادن مثالهای مریخ» در نظر گرفته شده می بود، در حال لغو شدن است. این برنامه تصمیم دارد سنگ‌های جمع‌آوری‌شده توسط مریخ‌نورد پرسویرنس، از جمله امیدبخش‌ترین مثالها برای کشف نشانه‌های حیات را به زمین بازگرداند تا مورد تحلیل دقیق، از جمله سن‌یابی قرار گیرند.