آزمایش ماموگرافی چیست و چطور انجام می‌بشود؟_مستطیل زرد

تشخیص زودهنگام سرطان پستان یا سرطان سینه پیش از ابراز علائم، با آزمایشی به نام ماموگرافی محقق می‌بشود. ماموگرافی، روشی برای تصویربرداری از پستان است. برای این که بدانید ماموگرافی چیست، کافیست بدانید که در این روش از پرتوهای کم‌انرژی اشعه ایکس برای غربالگری پستان منفعت گیری می‌بشود، به این علت عوارض ماموگرافی زیاد کم است. یقیناً احتمالا زمان آزمایش مقداری درد در پستان حس کنید. سن مناسب غربالگری سرطان پستان و آزمایش ماموگرافی از ۴۰ تا ۴۵ سالگی اغاز می‌بشود. افرادی با سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان‌های سینه، رحم و تخمدان بیشتر از سایرین نیاز به غربالگری دارند.

مطالعه این مقاله از مجله سلامت دکتردکتر ۱۲ دقیقه زمان نیاز دارد، ولی شما را درمورد آمادگی‌های ملزوم برای ماموگرافی، مرحله های انجام ماموگرافی و آشنایی با انواع نتایج ماموگرافی آگاه می‌کند.

اگر سوالی در رابطه با این آزمایش دارید، می‌توانید در انتهای همین نوشته و در قسمت نظرات سوال کنید تا مشاور سلامتی دکتردکتر جواب دهد.

آزمایش ماموگرافی چیست؟

این تست، روش تصویربرداری از بافت پستان با دوز پایین اشعه ایکس است. پزشک متخصص زنان و زایمان، زمان جست‌وجوی علائم اولیه سرطان سینه، نیاز به نتیجه ماموگرافی دارد. یقیناً زیاد تر یافته‌ها، موارد خوش‌خیم یا غیرسرطانی می باشند. اگرچه با پیشرفت مستمر راه حلهای درمان، پزشکان توانسته‌اند آمار مرگ‌ومیر سرطان را افت دهند، اما تشخیص زودهنگام سرطان پستان از طریق غربالگری شانس درمان را بالاتر می‌برد. اهمیت ماموگرافی برای زنان به قدری مهم است که متخصصین زنان پیشنهاد می‌کنند که حتما خانم‌ها سپس از ۴۰ سالگی، حتما سالی یک بار آزمایش ماموگرافی را انجام بدهند.

بر پایه آمار سال ۲۰۲۰ موسسه ملی سرطان آمریکا،

سرطان سینه در بالای فهرست شایع‌ترین سرطان‌ها قرار دارد. این گزارش مشخص می کند برای زنان سه سرطان سینه، ریه و کولورکتال شایع می باشند و نزدیک به ۵۰ درصد از آمار بیماری‌های سرطانی را راه اندازی خواهند داد.

همین قضیه، علتشده است تا آزمایش ماموگرافی، یکی از با اهمیت ترین و پرتقاضاترین آزمایش‌ها برای زنان باشد.

انواع آزمایش ماموگرافی

از نظر رویکرد تشخیصی، انواع ماموگرافی به دو دسته غربالگری و تشخیصی تقسیم خواهد شد؛ غربالگری برای کنترل و بازدید و تشخیصی برای دادن نظر قطعی درمورد ابتلا یا عدم ابتلا به بیماری است. این آزمایش، توسط دکتر زنان تجویز می‌بشود و تفسیرش هم، برعهده متخصصان این حوزه است. برای آشنایی با این که تخصص زنان چیست و علاوه‌بر تفسیر آزمایش ماموگرافی، چه خدمات درمانی فرد دیگر اراعه می‌دهد می‌توانید، مطلبی را تحت گفتن”  تخصص زنان چیست ” مطالعه کنید.  در ادامه این راه حلها را توضیح خواهیم داد.

ماموگرافی غربالگری

متخصص زنان، طبق معمول ماموگرافی غربالگری را به‌گفتن آزمایشی روتین برای بازدید علائم سرطان و تغییرات سینه می‌داند. این آزمایش، ابزاری برای تشخیص زودهنگام سرطان پستان است. ماموگرافی غربالگری، روشی برای عکس‌برداری با دوز پایین از سینه است و مطابق برنامه‌ای منظم، انجام می‌بشود. با تشخیص به‌موقع، امکان درمان موثرتر برای شما فراهم می‌بشود. این نوع از ماموگرافی، قبل از ابراز علائم و نشنه‌های سرطان سینه، انجام می‌بشود.

ماموگرافی تشخیصی

هنگامی‌که در آزمایش اولیه علائم سرطان سینه دیده بشود و نشانه‌های فرد دیگر هم همچون درد در پستان، ترشح از نوک سینه، فرورفتگی بافت یا تغییرات پوستی پستان گزارش شده باشد، دکتر، ماموگرافی تشخیصی را به‌گفتن بخشی از مرحله های تشخیص سرطان پستان تجویز می‌کند. مسئله قابل توجهی که وجود دارد، این است که کیست سینه یا توده‌های خوش‌خیم هم می‌تواند در غربالگری، نمایان بشود. ماموگرافی تشخیصی، فرآیندی برای برسی پستان است.

تفاوت ماموگرافی تشخیصی نسبت به غربالگری

• به گمان زیاد از دوز بالاتر اشعه منفعت گیری می‌بشود؛
• تصویربرداری پستان‌ها از چندین زاویه صورت می‌گیرد؛
• با دقت بالاتر و زمان زیاد تر نسبت به غربالگری انجام می‌بشود؛
• رادیولوژیست امکان پذیر مناطقی را که نشانه‌ها در آن ظاهر شده‌اند، مورد دقت قرار دهد.

در ضمن، هر دو نوع آزمایش با دستگاه‌های شبیهی انجام خواهد شد.

ماموگرافی چطور انجام می‌بشود؟

دستگاه ماموگرام، فقط برای بازدید بافت پستان طراحی شده است و همین ناحیه، در معرض اشعه قرار می‌گیرد. این دستگاه، نسبت به دستگاه اشعه X برای بازدید استخوان‌ها، اشعه با دوز ضعیف‌تری تشکیل می‌کند. در کل، انجام این آزمایش هیچ دردی ندارد و یکی از راحت‌ترین تست‌های حاضر است. مرحله های انجام ماموگرافی، به ترتیب زیر است:

1. پستان روی یک صفحه تکیه‌گاه متصل به دستگاه اشعه ایکس قرار می‌گیرد.
2. تکنسین رادیولوژی سینه شما را با یک صفحه موازی سختی می‌دهد، تا حرکت را به کمترین مقدار رساند و عکس شفاف‌تری ثبت کند.
3. احتمالا از شما بخواهند زمان تصویربرداری، برای چند ثانیه، نفستان را حبس کنید.
4. اشعه ایکس از سینه می‌گذرد و به آشکارساز در فرد روبه رو می‌رسد. آشکارساز، سیگنال‌های الکترونیکی را به کامپیوتر می‌فرستد تا عکس دیجیتالی ماموگرام راه اندازی دهد.

وقتی که سینه با صفحه فشرده می‌بشود، شکل یکنواختی اشکار می‌کند. اشعه ایکس می‌تواند از مسیر مختصر‌تری بگذرد و به آشکارساز برسد. به این علت کمتر در معرض تابش قرار می‌گیرید.

شرایط انجام آزمایش ماموگرافی

انجام آزمایش ماموگرافی، شرایط اختصاصی‌ای دارد که در صورت عدم مراعات آن‌ها، نتیجه آزمایش، سندیت ندارد. ضمن این که، اصلا آزمایش تا زمان فراهم کردن شرایط، انجام نمی‌بشود. برای انجام ماموگرافی، ابتدا باید:

1. همه زیورآلات و لباس‌های بالاتنه را دربیاورید
2. روپوش مخصوص مرکز رایولوژی را بپوشید
3. باتوجه به نوع دستگاه و امکانات مرکز تصویربرداری، از شما می‌خواهند مرحله های انجام ماموگرافی را به‌صورت نشسته یا ایستاده بگذرانید

با مراعات این نکات، عکس‌دقیق‌تری از بافت سینه شما تهیه می‌بشود.

آمادگی برای انجام ماموگرافی

برای این که نتیجه آزمایش ماموگرافی دقیق‌تر باشد، ملزوم است قبل از انجام آزمایش و به منظور آمادگی، نکاتی را مراعات کنید. دقت کنید که اگر عمل‌های جراحی همچون ماستکتومی انجام داده‌اید یا باردار هستید، حتما به متخصص رادیولوژی، خبر دهید. به هرحال، مراعات مسئله‌های زیر، پشتیبانی می‌کند که برای این آزمایش، آماده شوید:

• اگر پروتز سینه دارید یا تازه واکسن زده‌اید، به کارشناس رادیولوژی خبر دهید.
• در روز آزمایش می‌توانید همانند روزهای دیگر غذا بخورید و داروهای‌تان را مصرف کنید.
• پوست بدن را پیش از انجام آزمایش تمیز کنید.

با مراعات این نکات، روال آزمایش بهتر و سریع تر انجام می‌بشود.

آیا قبل از ماموگرافی باید حمام کرد؟

استحمام پیش از ماموگرافی، می‌تواند تصمیم درستی باشد اما بعد از استحمام هیچ محصول آرایشی و بهداشتی، همانند لوسیون، کرم، دئودورانت، پودر یا عطر روی پوست بدن و زیر بغل را منفعت گیری نکنید. این مواد می‌توانند تصاویر را خراب کنند یا خطایی در آزمایش به‌وجود آورند.

بهترین زمان انجام ماموگرافی

بهترین زمان برای انجام آزمایش ماموگرافی، بین دو دوره قاعدگی است. در طول دوره قاعدگی و یک هفته پیش از آن، سینه‌ها حساس می باشند و امکان پذیر علتناراحتی شما شوند. یقیناً به جز نیمه اول پریودی، هر زمان فرد دیگر که امکان انجام این آزمایش را دارید، می‌توانید عمل های ملزوم را برای انجام آن، فراهم آورید.

ماموگرافی چه مقدار طول می‌کشد؟

بعضی اوقات آزمایش از هر دو پستان و در زوایای گوناگون انجام می‌بشود. ماموگرافی غربالگری بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه و آزمایش تشخیصی طبق معمول تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. اگر فرد در حال انجام آزمایش به هر دلیلی حس درد کند، باید زمان آزمایش، کمتر از مقادیر اظهار شده، باشد.

چه افرادی باید ماموگرافی انجام بدهند؟

در صورت مشاهده علائم در مرحله های اولیه بیماری، درمان سریع تر و با شانس پیروزی بالاتری انجام خواهد شد. به این علت پزشکان پیشنهاد می‌کنند به‌طور منظم، معاینه خانگی سرطان سینه را انجام دهید. این سریع‌ترین روش برای دیدن تغییرات و نشانه‌ها است. باوجوداین امکان پذیر انجام آزمایش‌های غربالگری، به‌صورت دوره‌ای، پیشنهاد بشود. زیاد تر افرادی با ویژگی‌های زیر به ماموگرافی نیاز دارند:

• خانم‌های ۴۰ سال به بالا
• خانم‌هایی با سابقه شخصی ابتلا به سرطان‌های رحم، تخمدان و پستان
• خانم‌هایی با سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان سینه
• بعد از مشاهده تعدادی از علائم سرطان پستان

در صورتی‌که شما هم در دسته افراد بالا قرار دارید، برای انجام عمل های ملزوم، به پزشک متخصص مراجعه کنید.

ماموگرافی از چه سنی باید انجام بشود؟

پزشک با دیدن هر نشانه‌ مشکوک این آزمایش را تجویز می‌کند، اما سن مناسب غربالگری سرطان پستان بانوان بالای ۴۰ سال است. یقیناً انجمن سرطان آمریکا پیشنهاد می‌کند اغاز منظم غربالگری پستان در ۴۵ سالگی باشد. در موارد خاص امکان پذیر پزشک، غربالگری را در سنین پایین‌تر پیشنهاد کند. انجام ماموگرافی برای سنین پایین‌تر، وابسته به نظر پزشک معالج است.

هر چند سال یک بار باید ماموگرافی انجام داد؟

جواب این سوال، از فردی به فردی دیگر متفاوت است. به‌طور معمول، تعداد بسیاری از متخصصان زنان پیشنهاد می‌کنند بعد از ۴۰ سالگی، باید هر ۱ تا ۲ سال یک‌بار، در کنار آزمایش چکاپ زنان، ماموگرام هم داشته باشید.

ماموگرافی در دوران بارداری و شیردهی

اگر باردار هستید یا به نوزاد خود شیر می‌دهید، رادیولوژیست را در جریان بگذارید. طبق معمول در این چنین موقعیت‌هایی نمی‌توانید ماموگرافی غربالگری انجام دهید. در صورت لزوم، پزشک روش فرد دیگر همانند سونوگرافی را برای غربالگری سرطان پستان پیشنهاد می‌کند. برخی از پزشکان پیشنهاد می‌کنند که تا ۳ ماه سپس از شیردهی، ماموگرافی انجام ندهید چون امکان پذیر نتیجه آن، کاذب باشد.

آیا ماموگرافی درد دارد؟

این آزمایش با درد همراه نیست؛ بعد بدون اضطراب و هراس خودتان را برای آن آماده کنید. یقیناً امکان پذیر زمان فشرده‌شدن سینه‌ها روی صفحه اشعه ایکس، مقدار مقداری درد در پستان خود حس کنید. یقیناً در دوره‌های نزدبیک به پریود، امکان پذیر مقداری حس درد کنید. در این چنین شرایطی، باید هر چه سریع تر پزشک را مطلع کنید.

عوارض ماموگرافی

زمان انجام این آزمایش، همانند دیگر آزمایش‌های تصویربرداری اشعه ایکس، در معرض مقدار مقداری اشعه قرار می‌گیرید. بااین‌حال، خطر این مقدار پرتو زیاد محدود است. اگر در دوران بارداری ناچار به ماموگرافی باشید، در طول فرایند پیش‌بند سربی به شما پوشانده می‌بشود. با این حال، برخی اعتقاد دارند که در راه حلهایی همانند ماموگرافی که اشعه ایکس به فرد تابیده می‌بشود، امکان ابتلا به سرطان، وجود خواهد داشت.

محدودیت‌های آزمایش ماموگرافی

اکنون، ماموگرافی بهترین آزمایش غربالگری سرطان پستان است، اما نتایج را صد درصد دقیق نشان نمی‌دهد. احتمالا برخی از سرطان‌ها را نمایش ندهد یا چیزهایی را اشکار کند که سرطان نیست. تقریبا بین ۵ تا ۱۵ درصد از آزمایش‌های غربالگری ماموگرافی برای تشخیص صحیح و مطمعن زیاد تر نیاز به آزمایش مجدد یا سونوگرافی دارند.

ماموگرافی مثبت کاذب

نتایج مثبت کاذب، حتی وقتی که سرطانی در پستان نیست، غیرطبیعی به‌نظر می‌رسد. ماموگرافی‌های غیرطبیعی زیاد تر نیاز به ماموگرافی تشخیصی، سونوگرافی و بعضی اوقات MRI یا حتی بیوپسی پستان دارد. نتایج مثبت کاذب در خانم‌های جوان با بافت سینه‌های متراکم، درحال مصرف استروژن و در خانواده‌هایی با سابقه سرطان پستان زیاد تر دیده می‌بشود. اگر برای اولین بار ماموگرافی می‌روید و نتیجه آزمایشی برای قیاس ندارید، گمان مثبت‌ کاذب‌شدن آزمایش هست. ماموگرافی مثبت کاذب و آزمایش‌های اضافی تا رسیدن به مطمعن درمورد سلامت پستان‌ها یا وجود سرطان، اضطراب، هزینه، زمان و سختی روانی به شما تحمیل می‌کند. بااین‌حال سلامتی قیمت هزینه زیاد تر را دارد. بعد با صبوری دستورالعمل‌های پزشک‌تان را پیگیری کنید.

ماموگرافی منفی کاذب

نتیجه منفی کاذب، وقتی است که حتی با وجود سرطان پستان، نتایج طبیعی به‌نظر می‌رسد. به‌طورکلی، ماموگرافی‌های غربالگری نزدیک به ۱ مورد در هر ۸ سرطان پستان را نشان نمی‌دهند. زنانی با سینه متراکم به گمان زیادً نتایج منفی کاذب می‌گیرند. این نتایج با دادن حس امنیت نادرست مانع از پیگیری‌های زیاد تر و اغاز روال درمان خواهد شد. به این علت اگر علائم جدیدی در پستان‌های خود مشاهده کردید، حتی اگر نتیجه غربالگری طبیعی می بود، به سراغ پزشک متخصص بروید.

اغراق در نمایش نتیجه‌های تست ماموگرافی

این تست تخصصی زیاد تر می‌تواند سرطان‌های زیاد کوچک را اشکار کند. امکان پذیر رشد سلول‌های سرطانی سریع نباشد یا گسترش نداشته باشند. این موارد، تبدیل تشخیص بیشتر از حد یا اغراق در نتایج خواهد شد. در این حالت معالجه برای افرادی انجام می‌بشود که واقعا نیاز به درمان پیشرفته ندارند.

تفسیر نتیجه ماموگرافی

بعد از دریافت نتیجه آزمایش امکان پذیر نکاتی در آن دقت شما را به خود جلب کند که جهت نگرانی شوند. نتیجه غربالگری سرطان پستان، شامل اطلاعاتی درمورد بافت و ویژگی‌های سینه است. شاخص‌های درج شده در جواب ماموگرافی، تخصصی می باشند و بعضی اوقات علتگیجی افراد، خواهد شد. یقیناً پزشکان، از سیستم گزارش استانداردی به نام BI-RADS، برای تفسیر نتیجه ماموگرافی منفعت گیری کرده و اطلاعاتی همانند موارد زیر را استخراج می‌کنند:

• ترکیب پستان یا تراکم و چربی آن
• شکل توده‌ها و نوع لبه‌های آن‌‍ها
• کلسیفیکاسیون یا وجود رسوبات کلسیم در پستان
• عدم تقارن یا تفاوت کلی بین یک پستان نسبت به فرد دیگر
• ویژگی‌هایی همانند ضخیم‌شدن پوست یا تحول نوک سینه
• توصیف محل ناحیه مورد او گفت و گو؛ با فاصله از نوک پستان

تفسیر نتایج ماموگرافی نیاز به دانش پزشکی، آشنایی با واژگان آن و توانایی زیاد دارد. بعد بدون نگرانی نزد پزشک بروید و اجازه دهید شما را از نتیجه آگاه کند.

تکنولوژی مدرن ماموگرافی

ماموگرافی دیجیتال، جانشین روش معمولی است و نتایج آن روی صفحه نمایشگر به عکس درمی‌آید. ابزار دیجیتال امکان برسی نتایج در لحظه و اشتراک‌گذاری آن‌ها بین متخصص رادیولوژی و متخصص زنان را فراهم می‌کند. توضیحات زیر پشتیبانی می‌کنند تا با انواع نتایج ماموگرافی، آشنا شوید:

ماموگرافی ۲ بعدی

ماموگرام دیجیتال، زیاد تر شامل حداقل دو عکس از هر پستان در زوایای گوناگون است. طبق معمولً یک عکس از بالا به پایین و فرد دیگر از کنار پستان، گرفته می‌‌بشود و نمای دوبعدی دارد. نتیجه مطالعات بسیاری قبول کرده‌اند که نتیجه ماموگرافی ۲ بعدی، دقت کمتری نسبت به ماموگرافی ۳ بعدی دارد.

ماموگرافی ۳ بعدی

در روش جدیدتر، ماموگرافی سه‌بعدی، قطعه‌ای به‌صورت قوس روی پستان حرکت و تصاویری از بافت‌های درونی را ثبت می‌کند. تصاویر با برنامه کامپیوتری کنار هم قرار می‌گیرند تا پزشک بافت‌های پستان را به‌وضوح در سه‌سپس ببیند. مطالعات نشان داده‌اند که ماموگرافی ۳بعدی، تشخیص سرطان‌ها را افزایش می‌دهد و مقدار مثبت کاذب را پایین می‌آورد.

ماموگرافی مشکوک چیست؟

بعضی اوقات بعد از آماده‌شدن جواب ماموگرافی مشکوک، پزشک از شما می‌خواهد تست تشخیصی بدهید. اگر بدانید مقصد از این ماموگرافی چیست کمتر دچار اضطراب و هراس می‌شوید. ملزوم است متخصص رادیولوژی عکس دقیق‌تری از پستان‌ها یا از نماهای بیشتری ثبت کند. این چنین امکان پذیر بزرگنمایی عکس را در ناحیه خاصی از سینه زیاد تر کند تا دقت نتایج بالاتر برود.

تفاوت ماموگرافی و سونوگرافی

در سونوگرافی سینه، می‌توان تصویری آشکار از بافت پستان داشت و همین، انتخاب از بین این دو روش را، چالشی می‌کند. ملزوم به ذکر است که از هر دو روش، می‌توان به‌صورت مکمل یا جانشین هم منفعت گیری کرد. جدول زیر، تفاوت سونوگرافی پستان با ماموگرافی را مشخص می کند:

نوع روش	امواج مورد منفعت گیری	مزایا
سونوگرافی	امواج صوتی	نمی‌تواند رسوبات کلسیمی را نمایش دهد.
ماموگرافی	اشعه ضعیف‌شده ایکس و امواج الکترومغناسیس	رسوبات کلسیمی را، که از اولین نشانه‌های ابتلا به سرطان سینه می باشند، مشخص می کند.

علاوه‌بر نکات بالا، مقدار اشتباه در روش ماموگرافی پایین‌تر است. شباهت سونوگرافی و ماموگرافی در این است که هر دو راه حلهایی کم‌خطر و سریع برای تشخیص سرطان پستان می باشند.

آیا با وجود ایمپلنت سینه می‌توان آزمایش ماموگرافی داد؟

وجود پروتز و ایمپلنت، تصویربرداری و تفسیر نتیجه آزمایش ماموگرافی را سخت می‌کند. دلیلش هم این است که ایمپلنت‌های سیلیکونی و نمکی، علتکدر شدن عکس ماموگرافی خواهد شد. مخصوصا اگر ایمپلنت در جلوی قفسه سینه باشد، امکان دارد که نمای شفاف بافت‌های اطراف، کاملا مسدود شوند. اما راه حلهایی برای پایین‌آوردن مقدار اشتباه هست. برای گرفتن عکس ماموگرافی از سینه در خانم‌هایی که پروتز دارند، باید سینه‌ها با دقت فشرده بشود تا بدون پارگی پروتز، دید کافی از بافت‌های داخلی تشکیل بشود.

تشخیص سرطان در زمان مناسب با آزمایش ماموگرافی

تصویربرداری از پستان با اشعه ایکس مزایای بسیاری دارد. عوارض ماموگرافی کم است و روشی سریع و با مقدار خطای نسبتا پایین به شمار می‌آید. ماموگرافی دیجیتال، از راه حلهای مدرن غربالگری سرطان پستان، تفسیر نتایج ماموگرافی را برای پزشک آسان‌تر و یقین‌تر می‌کند. باتوجه به آمار بالای ابتلا به انواع سرطان‌ها، به‌اختصاصی این نوع خاص در بین زنان، تشخیص زودهنگام سرطان پستان و اغاز هرچه‌ سریع تر مرحله های تشخیص سرطان پستان و درمان اهمیت بسیاری دارد. به این علت تعداد بسیاری از متخصصان زنان سن مناسب غربالگری سرطان پستان را ۴۰ تا ۴۵ سالگی می‌دانند. زمان گذراندن مرحله های انجام ماموگرافی، دچار اضطراب و هراس نخواهید شد؛ تنها امکان پذیر قدری درد در پستان حس کنید.

آمادگی های ملزوم برای ماموگرافی چندان سخت نیست. تکنسین رادیولوژی شما را راهنمایی می‌کند. برای تفسیر انواع نتایج ماموگرافی و هشدار درمورد علائم سرطان سینه، متخصص رادیولوژی و پزشک زنان در کنار شما می باشند. برای دریافت مشاوره هم می‌توانید از سامانه آنلاین دکتردکتر برای رزرو نوبت حضوری و غیرحضوری، پشتیبانی بگیرید.

منبع های:

my.clevelandclinic.org

cancer.org

سوالات متداول آزمایش ماموگرافی