نوشته و ویرایش شده توسط مجله ی مستطیل زرد
مدیریت پسماند به‌شکل سنتی دیگر کارآمد نیست. ناظر این جمله، تصویری است که در آرادکوه، ضایعاتِ درهم حاشیه شهرها و زباله‌های دپوشده در جنگل‌ها می‌بینیم. گسترش‌یافته‌ها برای حل این مشکل به هوشمندسازی مدیریت پسماند روی آورده‌اند؛ شمار شهرهای هوشمندی که در دنیا برای افت هزینه‌های جمع‌آوری و تفکیک زباله، بازیافت و تشکیل درآمدهای پایدار، فناوری‌های جدیدی به‌کار می‌گیرند، رفته‌رفته زیاد تر می‌بشود. در ایران اما تا این مدت در ابتدای راهیم.
در سال ۱۴۰۱ روزانه ۵۴ هزار تن پسماند عادی در سرزمین تشکیل شده که ۸۳ درصد آن سهم شهرنشینان است
در دنیای پرشتاب امروز، با افزایش جمعیت، تبلیغ هرروزه‌ی مصرف‌گرایی و به‌جستوجو آن تشکیل ضایعات زیاد تر، شهرها به مدیریت پسماند با شدت بالاتر و هزینه‌ی کمتر نیازمند شده‌اند. آشفتگی اوضاع تشکیل زباله را باید در اعداد دید. آمارهای بانک جهانی در سال ۲۰۲۳ مشخص می کند سالانه ۲.۰۱ میلیارد تن زباله جامد شهری در جهان تشکیل می‌بشود و انتظار می‌رود این رقم تا سال ۲۰۵۰ به ۳.۴۰ میلیارد تن افزایش یابد.
آخرین مطالب
- چرا سود سهام عدل برای برخی از افراد کمتر از مقدار اعلامی، واریز شده است؟_مستطیل زرد
- راهنمای آموزش نحوه تزریق انسولین به راه حلهای مختلف_مستطیل زرد
- قیمت گوشی آیفون ۱۷ ایر بههمراه برخی از مشخصات لو رفت_مستطیل زرد
- فهرست قیمت پژو ۲۰۷ صفر و کارکرده / ۲۰۷ پانوراما اتوماتیک چند؟ + جدول اسفند ۱۴۰۳_مستطیل زرد
- خطر نهان در تنگهای کوچک؛ چرا نباید ماهی قرمز بخریم؟_مستطیل زرد
از شواهد پیداست که در ایران اوضاع خوب نیست؛ اشباع‌شدن زمین‌های آلوده به زباله و جست‌وجو برای یافتن اراضی تازه دفن ضایعات، جاری شدن رودهای شیرابه و آلوده کردن آب‌های زیرزمینی.
آمار سازمان شهرداری و دهیاری‌های وزارت سرزمین در سال ۱۴۰۱ از تشکیل روزانه ۵۴ هزار تن پسماند عادی خبر می‌دهد که ۸۳ درصد آن را شهرنشینان تشکیل کرده‌اند. مرکز پژوهش‌های مجلس نتیجه ادامه این روال در دهه‌های آینده را تشکیل زباله‌ی زیاد تر و ابراز پیامدهای شدیدتر برای محیط زیست دانسته و می‌گوید برای داشتن شهری پایدار باید به سمت رویکردهای نو، اینترنت اشیا و مدیریت هوشمند پسماند قدم برداشت.
هوشمندسازی فقط در حد منفعت گیری از اپلیکیشن
گزارشی راهبردی مرکز پژوهش‌های مجلس به «هوشمندسازی مدیریت پسماندهای عادی در سرزمین» پرداخته است.
پسماند عادی زباله‌های بازمانده از زندگی روزمره در شهر و روستاست؛ شامل پسماندهای خانگی که زیاد تر تفکیک نمی‌بشود و شهرداری مسئول جمع‌آوری آن است و یقیناً نخاله‌های ساختمانی که به بدترین شکل در حاشیه شهرها رها می‌بشود.
منفعت‌گیری از علم، فناوری و نوآوری در راستای مدیریت هوشمند پسماندها می‌تواند از طریق افزایش راندمان اجرایی، کمینه‌سازی مصرف انرژی، افت انتشار کردن آلاینده‌ها به محیط زیست، افت هزینه‌ها، تشکیل زمان‌های شغلی پایدار و به‌طور کلی ترقی تاب‌آوری مدیریت شهری به گذار از شرایط حاضر به مدیریت بهینه پسماند بینجامد.
– گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس
مطابق ادعای این گزارش «سامانه‌مند کردن فعالیت‌ها در قسمت‌های گوناگون فرایند مدیریت پسماند، آموزش هوشمند شهروندان با منفعت گیری از نرم‌افزارهای کاربردی، جمع‌آوری هوشمند پسماند خشک و منفعت گیری از دستگاه‌های خوددریافت پسماند خشک» از جمله عمل های شهرداری‌های سرزمین در حوزه هوشمندسازی مدیریت پسماند بوده است.
فقط در تعدادی از شهرداری‌ها حرکت به سمت هوشمندسازی مدیریت پسماند با منفعت گیری از نرم‌افزارهای کاربردی اغاز شده است
مرکز پژوهش‌های مجلس یقیناً به مقدار پیروزی مطرح‌های اجراشده، سرنوشت زباله‌های تفکیک‌شده و آمار بازیافت اشاره‌ای نمی‌کند اما می‌گوید آمارهای سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت سرزمین و این چنین برخی از سازمان‌های مدیریت پسماند سراسر سرزمین بیانگر آن است که «در عمل تنها در تعدادی از شهرداری‌های سرزمین حرکت به سمت سامانه‌مند کردن فعالت‌ها در قسمت‌های گوناگون فرایند مدیریت پسماند و آموزش هوشمند شهروندان با منفعت گیری از نرم‌افزارهای کاربردی اغاز شده است».
- جمع‌آوری هوشمند پسماند خشک
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در کنار معارفه سامانه «سیمپ» به‌گفتن یکی از موارد موفق، می‌گوید: «مقدار تفکیک پسماندها در مبدأ در کل سرزمین کمتر از ۱۰ درصد است که قسمت ناچیزی از این پسماند توسط سامانه‌های هوشمند جمع‌آوری می‌بشود.»
مطابق بازدید بازوی پژوهشی مجلس، گسترش جمع‌آوری هوشمند پسماند با چالش روبه رو است چون:
۱- زیرساخت‌های اجرایی و لجستیکی برای پوشش‌دهی برنامه‌ها کافی نیست و رسیدگی به برخی خواست‌های کاربران با تأخیر انجام می‌بشود.
۲- قانون مدیریت پسماند مصوب ۱۳۸۳ درمورد الزام به تفکیک پسماندها در مبدأ ضمانت اجرایی ندارد.
۳- مقدار تفکیک از مبدأ آنقدر کم است که راه حلهای هوشمند در قیاس با راه حلهای سنتی (همانند جمع‌آوری از مخازن پسماند شهری) صرفه اقتصادی ندارد و جهت شده پیمانکاران تمایلی به هوشمندسازی نداشته باشند.
۴- روشنامه‌ی «جمع‌آوری هوشمند پسماند خشک توسط مجریان قسمت خصوصی» زیاد دیر تدوین شد و مدیریت اجرایی پسماندهای عادی این روشنامه را به‌صورت کامل مراعات نمی‌کند.
- دستگاه‌های خوددریافت پسماند خشک (RVM)
از سال ۱۳۹۹ اولین دستگاه‌های RVM به‌صورت محدود در کلان‌شهرها نصب شد اما مطابق بازدید مرکز پژوهش‌ها این روش «تا بحال نتوانسته است توفیق مورد انتظار را در سرزمین کسب کند».
دلایل موفق نبودن این روش هم کم نیست:
۱- مشکلات فنی برخی دستگاه‌ها
۲- نبوده است پیوست اجتماعی و فرهنگی در منفعت گیری از دستگاه‌های خوددریافت پسماند
۳- در نظر نگرفتن مشوق‌های مناسب برای استقبال زیاد تر شهروندان
۴- هزینه بالای دستگاه‌های RVM در قیاس با تفکیک در مخزن و دلنشین نبودن آن برای پیمانکاران
۵-متصل نشدن برخی دستگاه‌ها به اینترنت برای پایش آنلاین
انحصارگرایی و کنار زدن کسب‌وکارهای خصوصی
هوشمندسازی مدیریت پسماند در ایران در حد پروژه‌های کوچک و مقطعی است. برای مثالً شهرداری تبریز از پارسال مطرح جمع‌آوری هوشمند پسماند خشک و خشکاله از طریق اپلکیشن را اغاز کرده و به‌تازگی یکی از مدیران شهرداری تهران وعده داده که قرار است به سمت هوشمندسازی سطل‌های زباله در چند نقطه پایتخت برویم.
مرکز پژوهش‌های مجلس در بخشی از گزارش خود از اپلیکیشن جمع‌آوری پسماند خشک «نوماند» نام میبرد که راه‌اندازی آن بی‌حاشیه نبوده است. نوماند یکی از قسمت‌های سوپراپلیکیشن «شهرزاد» است که مطابق اظهار شهرداری تهران، شهروندان به‌واسطه آن می‌توانند زباله‌هایشان را به شهرداری بفروشند و با اعتباری که به کیف پول شهروندیشان اضافه می‌بشود، از مراکز تره‌بار خرید کنند یا حتی عوارض مطرح ترافیک را بپردازند؛ کاری که قبلاً از طریق اپلیکشین «تهران من» انجام می‌شد و قرار است شهرزاد به‌زودی جایش را بگیرد.
در سال‌های قبل چندین اپلیکیشن دیگر به جمع‌آوری زباله‌های خشک مشغول شده‌اند اما درگیری با پیمانکاران شهرداری همیشه از مانع ها فعالیتشان بوده است
تبلیغات برای این استارتاپ دولتی از زمستان پیش اغاز شد و مدیران شهرداری مدعی شدند که نوماند می‌تواند همه مشکلات پسماند را حل می‌کند و زباله‌گردی کودکان را افت دهد. این درحالی است که در سال‌های قبل چندین کسب‌‌وکار دیگر به جمع‌آوری زباله‌های خشک مشغول بودند و اتفاقاً درگیری با پیمانکاران شهرداری از با اهمیت ترین مانع ها فعالیتشان می بود. اعضای شورای شهر در شرایطی از «عقب‌ماندگی از تکنولوژی پسماند» گله های می‌کنند و به تفاهم با چینی‌ها برای انتقال تکنولوژی امیدوارند که حمایتاز فعالیت قسمت خصوصی در این مورد فراموش شده است.
درمورد این چنین مشکلی، مرکز پژوهش‌ها با مرور قوانین حاضر این چنین راهکاری را نقل کرده است: «جلوگیری از انحصارطلبی و ترقی شفافیت در صدور مجوز قسمت خصوصی دارای صلاحیت» از طریق الزام همه‌ی شهرداری‌های سرزمین بر مراعات روشنامه «جمع‌آوری هوشمند پسماند خشک توسط مجریان قسمت خصوصی».
دست‌اندرکاران و تصمیم‌گیران در برابر فناوری، هوشمندسازی و تحول مقاومت می‌کنند
همزمان با منزوی شدن کسب‌وکارهای کوچک جمع‌آوری زباله‌های تفکیک‌شده، دست‌اندرکاران و تصمیم‌گیران در برابر فناوری، هوشمندسازی و تحول مقاومت می‌کنند. دراین‌مورد هم راهکار بازوی پژوهشی مجلس این است: «آگاهی‌سازی درمورد مزایای پیاده‌سازی طویل مدت اینترنت اشیا و ترقی ظرفیت نوآوری در بین مدیران سازمان‌ها برای ناکامی مقاومت در برابر تحول».
هوشمندسازی مدیریت پسماند از چشم جهان
دسته بندی مطالب
