خلط چیست و چطور می‌توان آن را درمان کرد؟

خلط همان مخاطی است که بدن برای مراقبت از بافت‌های حساس در مجاری هوایی تشکیل می‌کند.  تحول در رنگ، ضخامت یا کمیت خلط می‌تواند نشان‌دهنده مشکلی در سلامت همانند عفونت تنفسی، بیماری ریوی یا سرطان باشد. هنگامی که عفونت ابراز می‌کند، غدد راه هوایی با تشکیل مخاط ضخیم‌تر و چسبنده برای مبارزه با آن خلط تشکیل می‌کنند. آلرژی یا حساسیت یکی دیگر از دلایل تشکیل خلط اضافی است و علتمی‌‌بشود که سیستم ایمنی بدن بیشتر از حد عکس العمل نشان بدهد و هیستامین تشکیل کند. در زمان وقوع خلط به‌خاطر عفونت شدید و آسم نیاز به مراجعه به پزشک و پیگیری جدی اوضاع پیش می‌آید. در این مقاله به شما می‌گوییم که خلط چیست و چه علائم، دلایل و درمان‌هایی دارد.

برای مطالعه این مقاله به نزدیک به ۶ دقیقه زمان نیاز دارید.

خلط چیست؟

خلط چیست و تفاوتی با بلغم دارد؟ خلط و بلغم نوع خاصی از مخاط است که از ریه‌ها و گلو به وجود می‌آید. این مخاط مقداری غلیظ‌تر از مواردی است که در بینی و سینوس‌های شما تشکیل خواهد شد. در زیاد تر اوقات، سرفه خلط‌دار دلواپس‌کننده نیست و حتی به پاک‌کردن محرک‌ها و عفونت‌ها از ریه‌ها پشتیبانی می‌کند.

بافت مخاط از موسین (mucins) و دیگر پروتئین‌ها راه اندازی شده است. بدن برای مرطوب نگه‌داشتن بافت‌های نازک و ظریف نواحی حساس همانند مجاری تنفسی مخاط تشکیل می‌کند.

خلط از سطوح حساس داخل بدن محافظت می‌کند و جهت به دام‌انداختن و حذف ذرات ریز مواد خارجی خطرناک می‌بشود. بعضی اوقات اوقات، ریه‌ها مخاط بیشتر از حد تشکیل می‌کنند. بدن تلاش می‌کند این مقدار اضافی را با سرفه‌ خلط‌دار دفع کند.

علائم خلط گلو چیست ؟

نشانه‌های خلط چیست و با چه علائمی ظاهر می‌بشود؟ خلط به دلایل مختلفی به‌وجود می‌آید و بنا به حالت هر فرد می‌تواند با نشانه‌های زیر همراه باشد:

• سرفه
• تب
• لرز
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• خستگی
• سردرگمی، به اختصاصی در افراد مسن

دلایل تشکیل خلط چیست ؟

بدن به دلایل مختلفی خلط تشکیل می‌کند. برای از بین بردن و کنترل این مخاط باید بدانید که علت تشکیل خلط چیست و چرا به‌وجود می‌آید. از جمله عوامل شکل‌گیری این نوع مخاط در مجاری تنفسی و خلط چیست ؟ باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• سیگارکشیدن
• ابتلا به آسم
• فیبروز سیستیک
• عفونت مجاری تنفسی

سیگارکشیدن

سیگار خطر ابتلا به بیماری‌های گوناگون از جمله سرطان ریه، برونشیت مزمن و بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) را افزایش می‌دهد. یکی از دلایل تشکیل بیشتر از حد مخاط، محافظت از ریه‌ها در برابر صدمه ناشی از ذرات خارجی است.

برخی از تحقیقات نشان خواهند داد که سیگار می‌تواند پروتئینی را در ریه‌های افراد سیگاری مبتلا به برونشیت مزمن سرکوب کند. طبق معمول این پروتئین سلول‌های مخاطی ناخواسته را از بین می‌برد.

با این حال، به نظر می‌رسد که سیگارکشیدن با افت کارکرد این پروتئین از این کار جلوگیری می‌کند و تبدیل تشکیل بیشتر از حد مخاط می‌بشود.

ابتلا به آسم

افراد مبتلا به آسم راه‌های هوایی حساس به محرک‌های حساسیت‌زا همانند گرده گل و آلودگی هوا دارند. آنها زیاد تر از دیگران در معرض خطر عفونت تنفسی می باشند. این عوامل می‌توانند تبدیل التهاب راه‌های هوایی شوند.

در نتیجه، منبع قابل مطمعن راه‌های هوایی زمان تلاش برای محافظت از خود، مخاط اضافی تشکیل می‌کنند. گزینه های درمانی شامل شناسایی و اجتناب از محرک‌ها و منفعت گیری از داروهای استنشاقی برای مدیریت یا جلوگیری از حملات است.

فیبروز سیستیک

فرد مبتلا به فیبروز کیستیک (CF) دارای ویژگی‌هایی ژنتیکی است که علتخواهد شد، بدن مخاط غلیظ تشکیل کند. این مخاط غلیظ غیرعادی می‌تواند راه‌های هوایی را مسدود کند و علتمشکلات تنفسی بشود.

مخاط غلیظ حاضر در این حالت به محیطی ایده‌آل برای رشد باکتری‌ها تبدیل می‌بشود و خطر عفونت را افزایش می‌دهد. گزینه‌های درمانی هم به‌شرح زیر می باشند:

• داروهایی که به تحول پروتئینی پشتیبانی می‌کند که عامل تشکیل مخاط زیاد تر است.
• حذف و تخلیه دستی خلط
• جلوگیری از ابتلا به عفونت‌های تنفسی

عفونت مجاری تنفسی

خلط و عفونت گلو با هم در ربط مستقیم‌اند. خلطی که رنگ متغیری با بزاق دارد، به گمان زیاد نشانه عفونت دستگاه تنفسی تحتانی است. این حالت بر ریه‌ها تاثییر منفی می‌گذارد. خلط در برخی عفونت‌های باکتریایی‌ رنگی غلیظ اشکار می‌کند و بدبو می‌بشود. با عقب‌نشینی عفونت، رنگ خلط چیست و چطور می‌بشود؟ رنگ روشن‌تر می‌بشود.

وجود آنزیمی به نام میلوپراکسیداز(myeloperoxidase ) است که به خلط در طول عفونت، رنگ سبز می‌دهد. از جمله دلایل ابراز عفونت‌های مجاری تنفسی به موارد زیر دقت کنید:

• کووید-۱۹
• آنفولانزا
• برونشیت
• ذات‌الریه
• بیماری سل

کووید-۱۹

خلط در کرونا هم رخ می‌دهد. برخی از افراد مبتلا به کووید-۱۹سرفه خشک دارند، اما نزدیک به ۳۰درصد از آنها بدون خلط سرفه می‌کنند. این چنین وضعیتی می‌تواند مشکلات تنفسی را تشدید کند. رابطه مستقیمی بین خلط و عفونت گلو در انواع سویه‌های کووید-۱۹ وجود دارد.

آنفولانزا

آنفولانزا نوعی عفونت ویروسی است. فرد مبتلا به آنفولانزا دچار خلط سبز یا زردرنگ می‌بشود. برای پرهیز از ابتلا به این بیماری باید در زمان مناسب سال، عمل به واکسن‌زدن کنید.

برونشیت

برونشیت عفونت راه‌های هوایی مهم ریه یعنی برونش‌ها است. وقتی که برونش‌ها التهاب خواهد شد، مخاط اضافی تشکیل می‌کنند. امکان دارد که این حالت با سرفه توأم با خلط شفاف، خاکستری یا سبز رنگ همراه بشود.

برونشیت حاد نزدیک به ۳ هفته طول می‌کشد و طبق معمول بدون درمان از بین می‌رود. درمان شامل استراحت، نوشیدن مایعات زیاد و مصرف داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) برای تسکین درد است.

ذات‌الریه

امکان پذیر که فرد مبتلا به ذات‌الریه سرفه خشک یا سرفه‌ای داشته باشد که خلط غلیظی به رنگ زرد، سبز، قهوه‌ای یا خونی تشکیل می‌کند. علت شکل‌گیری این بیماری هم نوعی عفونت ویروسی یا باکتریایی است که تبدیل تورم بافت ریه می‌بشود.

بیماری سل

خلط و سل به یکدیگر ربط دارند. سل (TB) نوعی عفونت باکتریایی است که طبق معمول ریه‌ها را دچار می کند اما می تواند در دیگر تکه‌های بدن همانند معده هم رخ بدهد. امکان پذیر که فرد مبتلا به سل در ریه‌ها، خون یا خلط رگه‌های خونی را سرفه کند.

خلط و سرطان ریه

شایع‌ترین علائم سرطان ریه عبارت هستند از سرفه‌کردن شدید، نفس‌نفس‌زدن و سرفه‌ای که توأم با دفع خلط‌های خونی از گلو است. این نشانه‌ها باید جدی گرفته شوند.

خلط و عفونت گوش

در عفونت گوش، لوله‌های باریکی که از گوش میانی به سمت بالا در پشت گلو کشیده خواهد شد (لوله‌های استاش)، حالت متورم و مسدود اشکار می‌کنند. این حالت تبدیل تجمع خلط و مخاط در گوش میانی می‌بشود. این مخاط می‌تواند عفونی بشود و علائم عفونت گوش را تشکیل کند.

خلط و سینوزیت

افراد مبتلا به عفونت سینوسی زیاد تر فهمید خواهد شد که خلط سبز یا زرد سرفه می‌کنند یا مخاطی از بینی خود بیرون خواهند داد که رنگ روشنی دارد. سینوزیت علتتولید خلط بسیاری می‌بشود.

خلط گلو در بارداری

افزایش حجم خون و نوسانات هورمونی در دوران بارداری به گمان زیادً به تشکیل مخاط اضافی در بدن منجر می‌بشود. بدن از طریق بینی این مخاط را در قالب خلط دفع می‌کند.

مخاط اضافی می‌تواند سینوس‌ها را مسدود کند و از گلو خارج بشود. این مخاط جهت خلط و آبریزش بینی می‌بشود. برای تخلیه خلط پشت حلق یا پشت گلو باید از روش غرغره‌کردن آب‌نمک پشتیبانی بگیرید.

خلط گلو در کودکان

خلط گلو در نوزادان و کودکان هم به‌وجود می‌آید. بخشی از این گلودردها ناشی از عفونت‌های باکتریایی است که باید تحت تجویز پزشک با آنتی‌بیوتیک‌ها بهبود اشکار کنند. در صورت وجود خلط در گلوی کودکان و نوزادان حتما به متخصص اطفال مراجعه کنید.

انواع خلط چیست ؟

خلط انواعی دارد که در دسته‌بندی زیر قرار می‌گیرند:

• خلط چرکی؛ خلط ضخیم زرد/سبز عفونی و نشانه ذات الریه، برونشکتازی و آبسه
• موکوئید (Mucoid)؛ خلط شفاف، خاکستری/سفید و نشانه بیماری انسدادی مزمن ریه و آسم
• سروز (Serous)؛ خلط شفاف، کف‌آلود، می‌تواند صورتی باشد و نشانه مشکل ریوی
• خلط خونی؛ نشانه آمبولی ریه، اختلالات لخته‌شدن، عفونت

خلط گلو

هنگامی نفس می‌کشید، آلرژن‌ها، ویروس‌ها، گرد و غبار و دیگر مواد زائد به مخاط بینی می‌چسبند و سپس از سیستم تنفسی خارج خواهد شد. بعضی اوقات اوقات، بدن می‌تواند بیشتر از حد مخاط گلو بسازد که نیاز به پاک‌سازی مکرر دارد.

خلط سینه

بدن شما به طور طبیعی هر روز مخاط می‌سازد و وجود آن لزوماً نشانه‌ای از مشکلی خاص نیست. بدن روزانه نزدیک به یک لیتر مخاط تشکیل می‌کند. اما وجود بیشتر از حد آن، به خصوص در جایی همانند ریه‌ها، می‌تواند آزاردهنده باشد و به گمان زیادً نشانه‌ای از یک مشکل جدی است. برای مثال، رفلاکس زیاد اسید معده می‌تواند علتایجاد خلط سینه بشود.

خلط شبانه

علت مهم این که به گمان زیاد در شب زیاد تر سرفه می‌کنید، قانون گرانش است. هنگامی که دراز می‌کشید، مخاط به طور طبیعی در گلو اغاز به تجمع می‌کند. این نوشته علتمی بشود که عکس العمل سرفه رخ بدهد و نیاز به تخلیه مخاط وجود داشته باشد.

خلط شور

آلرژی‌ها و عفونت‌های سینوسی می‌توانند با آبریزش بینی همراه شوند و در نتیجه طعم  شوری در دهان تشکیل کنند. هنگامی که بیمار هستید، مخاط بینی در سمت گلو جمع می‌بشود. وقتی که این مایع با بزاق دهان ترکیب بشود، طعم شوری را حس می‌کنید.

خلط صبح

علل سرفه همراه با خلط در صبح، آن است که بدن می‌خواهد در راستای از بین‌بردن و پاکسازی محرک‌ها از سیستم تنفسی تلاش کند. از دلایل مهم این چنین واکنشی در بدن باید به سرماخوردگی اشاره کنیم.

چه وقتی خلط غیرطبیعی است؟

اگر خلط قرمز، صورتی یا خونی سرفه می‌کنید، باید از سوی پزشک معاینه شوید. امکان پذیر در برخی موارد، این چنین وضعیتی به عفونت یا سرطان مرتبط باشد. اگر سیگاری هستید و خون سرفه می‌کنید هم وضعیتتان دلواپس‌کننده است و نیاز به پیگیری دقیق‌تر وجود دارد.

خلط سبز و زرد هم غیرعادی است و می‌تواند نشان‌دهنده نوعی عفونت باکتریایی یا ویروسی، همانند ذات‌الریه، یا فیبروز کیستیک باشد. برای پیگیری خلط غیرعادی باید به پزشک مراجعه کنید. یکی از بهترین راه حلها برای نوبت‌گرفتن از پزشکان هم منفعت گیری از سیستم نوبت دهی اینترنتی سایت دکتردکتر است.

رنگ خلط نشانه چیست؟

رنگ خلط چیست و باید چه رنگی باشد؟ حقیقت این است که رنگ‌های گوناگون خلط می‌توانند نشان دهند که هر فرد بیمار است و مشکلی دارد یا خیر. به جدول زیر در این عرصه دقت کنید:

رنگ	علت
خلط سفید کف‌دار یا خاکستری روشن	مشکلات ریوی، حساسیت یا عفونت ویروسی (در صورت زیادبودن خلط)
خلط سبز یا زرد	عفونت باکتریایی یا ویروسی، همانند ذات الریه، یا فیبروز کیستیک، نوعی بیماری ارثی شامل تجمع بیشتر از حد مخاط
قهوه‌ای	زیاد تر در افراد سیگاری و مبتلایان به بیماری سیاه ریه رخ می‌دهد
صورتی	نشان‌دهنده ادم ریوی (تجمع مایع ریه‌ها)، ناشی از شرایطی همانند نارسایی احتقانی قلب
قرمز	نشانه‌ای از صدمه داخلی، سرطان ریه یا آمبولی ریه (PE)

چه وقتی به پزشک مراجعه کنیم؟

زمان مراجعه به پزشک برای درمان خلط چیست و چه‌موقع باید به پیگیری حالت مشغول شوید؟ اگر دچار یکی از حالت‌های زیر هستید، باید به پزشک مراجعه کنید:

• آسم
• سل
• برونشیت
• ذات الریه
• دچاربودن به سرفه‌ای که شدید است یا از بین نمی‌رود.
• آثار خون در خلط دیده می‌بشود.

هر فردی که علائم زیر را دارد باید به جستوجو پشتیبانی سریع پزشکی باشد:

• مشکل در نفس‌کشیدن
• درد قفسه سینه
• ضربان قلب سریع
• سرفه‌کردن خونی
• گیجی
• تب بالا

کشت خلط

امکان دارد که پزشک آزمایش کشت خلط را برای فردی پیشنهاد کند که مخاطش در گلو و نواحی تنفسی تغییراتی داشته است. دلایل این کار به‌شرح زیر می باشند:

• علت تغییرات خلط را شناسایی کند.
• نظارت بر نحوه کارکرد درمان برای یک بیماری حاضر پیش برود.
• سطح شدت حالت اشکار بشود.

برای انجام آزمایش کشت خلط، فرد باید دهان خود را با آب شست‌وشو بدهد، نفس عمیق بکشد و سپس در ظرفی سرفه کند. برای تسهیل تشکیل خلط، امکان پذیر که پزشک:

• روی سینه فرد ضربه بزند تا خلطش شل بشود.
• از فرد بخواهد بخار نمکی را استنشاق کند.
• از برونکوسکوپی منفعت گیری بشود، یعنی یک لوله نازک و روشن با یک برس کوچک در انتهای آن از دهان و داخل مجاری تنفسی برای جمع‌آوری نمونه عبور داده بشود.
• احتمالا ملزوم باشد که فرد ۲ ساعت پیش از انجام آزمایش از خوردن یا آشامیدن خودداری کند.

درمان خلط چیست ؟

راه حلهای مختلفی برای درمان خلط وجود دارد. باید ببینید که علت ابراز آن چیست. برای مثال، درمان خلط چرکی الزام مراجعه به پزشک و مصرف داروهای مناسب است. از راه حلهای عمومی برای درمان خلط‌های گوناگون به موارد زیر دقت کنید:

• درمان‌های خانگی
• درمان دارویی خلط

درمان خانگی خلط

برای درمان خلط در خانه می‌توانید از عمل های زیر پشتیبانی بگیرید:

• مرطوب‌کردن هوا
• غرغره‌کردن
• گرم و پرآب نگه‌داشتن بدن
• مصرف مواد مقوی برای مجاری تنفسی
• منفعت گیری از روغن اکالیپتوس

درمان دارویی خلط

داروهای بدون نسخه‌ای وجود دارند که برای درمان سریع خلط پشت حلق کاربرد دارند. به گفتن مثال، داروهای ضد‌احتقان می‌توانند مخاطی را که از بینی شما جاری می‌بشود، به‌طور مؤثری افت بدهند.

این مخاط خلط محسوب نمی‌بشود، اما می‌تواند تبدیل احتقان قفسه سینه بشود. داروهای ضداحتقان با افت تورم در بینی و باز‌کردن راه‌های هوایی کار می‌کنند.

می‌توانید ضد‌احتقان‌های خوراکی را به شکل‌های زیر اشکار کنید:

• قرص یا کپسول
• مایعات یا شربت‌ها
• پودرهای طعم‌دار
• اسپری‌های ضداحتقان بینی

 داروهای تجویزی

اگر شرایط یا عفونت خاصی دارید، پزشک داروهایی را برای درمان علت مهم علائم شما تجویز می‌کند. در صورت داشتن بیماری مزمن ریوی، همانند فیبروز کیستیک، داروهای قوی خلط آور وجود دارند که می‌توانند مخاط را رقیق کنند.

داروهای مختلفی وجود دارد که می‌توانند تجمع مخاط اضافی را درمان کنند:

• اکسپکتورانت‌ها در درمان خلط گلو و بینی موثرند. این‌ها مخاط را رقیق می‌کنند و جهت سرفه موثرتر برای پاکسازی راه‌های هوایی خواهد شد.
• گایافنزین (Guaifenesin) اسم شربت خلط‌آور رایجی است که به اختصاصی در از بین‌بردن احتقان در قفسه سینه در درمان خلط و عفونت گلو موثر واقع می‌بشود.
• داروی دورناز آلفا هم استنشاق می‌بشود و موثر است چون می‌تواند به‌طور موقت از تجمع مخاط در راه‌های هوایی جلوگیری کند.

درمان خلط رفلاکس معده

برای درمان خلط زیاد ناشی از مشکلاتی نظیر رفلاکس معده باید به تجویز پزشک از آنتی‌اسیدها، مسدودکننده‌های هیستامین، مهارکننده‌های پمپ پروتون و در نهایت جراحی منفعت گیری بشود.

درمان خلط و گرفتگی صدا

درمان خلط و گرفتگی صدا هم با منفعت گیری از برخی داروها همانند موکولیتیک ممکن می‌بشود. این دارو علترقیق و روان‌ نگه‌داشتن ترشحات تنفسی است. این دارو با گفتن گایافنزین در داروخانه‌ها در دسترستان قرار می‌گیرد.

داروی ضد خلط کودکان

برای درمان خلط غلیظ و معمولی گلوی کودکان هم باید از گایافنزین پشتیبانی بگیرید. این دارو با رقیق و شل‌شدن مخاط در مجاری تنفسی، پاکسازی احتقان و تسهیل تنفس عمل می‌کند.

آب لیموترش را با مقداری عسل در یک لیوان آب گرم مخلوط کنید و چند بار در روز به کودکان بدهید تا گلو را تسکین دهند و خلط را به طور موثر درمان کنند.

عوارض خلط چیست ؟

خلط و مخاط می‌توانند برای بدن سودمند باشند، اما تشکیل بیشتر از حد آنها علتموارد زیر است:

• مشکلات تنفسی
• افزایش خطر عفونت ثانویه

خوردن خلط گلو

خوردن خلط گلو عیب دارد؟

خوردن خلط گلو زیان اور یا بیماری‌زا نیست. خلط بعد از بلعیده‌شدن هضم و جذب می‌بشود. هرچند که این کار ناخوشایند است اما هیچ ایرادی ندارد و عارضه‌ای هم به وجود نخواهد آورد.

به علائم دقت کنید

حواستان باشد که خلط و تغییراتش سخن‌های بسیاری درمورد سلامت بدن دارند. به این علت، همیشه حواستان به نشانه‌ها باشد و با بازدید رنگ و بافت خلط به پیگیری حالت در صورت نیاز بپردازید.

اگر درمورد این که خلط چیست و باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد، باز هم سوالی دارید، حتما از ما سوال کنید تا به‌پشتیبانی کارشناسان به شما جواب بدهیم.

سوالات متداول خلط

منبع های:

oxfordmedicaleducation.com

healthline.com

medicalnewstoday.com